te puta haere ano hoki o etahi o ona tamariki i roto i nga mahi o te Tari Maori. Ko Rangi Roera tona tino hoa i roto i nga mahi Toko i te ora, otira ko Rangi tetahi o nga tohunga na ratou nei i timata te kaupapa Toko i te ora mo taua mo te Iwi Maori. Ko Rangi tetahi o nga tamariki a nga kaumatua kua oti nei te whakahuahua atu o ratou ingoa, he tamaiti i tipu ake i tona taitamarikitanga i roto i te Tari Maori a na te eke tonutanga o tona wa mo te mutu te mahi ka-tahi ano a ia ka ngaro i roto i a tatou mahi. I Muri iho i a Rangi ka whakaturia ko Taare Peneti uri o Pihopa Peneti ki tona tunga a me ki na tenei o a koutou tamariki i whakatakoto whanui te kaupapa hou a Te Roopu Toko i te Ora o to tatou Tari Maori. Kei te mohio etahi o koutou ki nga whai a te kaupapa nei notemea i tera atu tau nei i panui haeretia e Taare Peneti huri noa nga rohe o Aotearoa. I muri iho i a ia ko matau ko a koutou Apiha Toko i te Ora o tena rohe o tena rohe kei te kaha ki te whakaatu ki a taua ki te Iwi Maori i te tino hohonu-tanga o taua Kaupapa. Ko nga mahi tuatahi e mahi ana matau i te timatanga o te Roopu Toko i te Ora he mea kia kaha taua te iwi i nga wahi katoa ki te whakatikatikai a taua tuatahi a me ia mea takitahi ano hoki o tatou. He mea kia oti pai o tatou marae ara nga wahi huinga tangata tae atu hoki ki o tatau kainga noho. I whakaturia he Komiti Hapu a Iwi hoki huri noa a Aotearoa hei awhina i enei mahi, kati kitea ana ko etahi rohe ahua ngoikore ana nga komiti ki te awhina i roto i o ratou na takiwa. Ko te kaupapa hou nei he whakaoho i a tatou katoa kia mataara i roto i te ao hou o te Pakeha, a he awhina i tenei ahuatanga ka whakahoutia te kaupapa a te Roopu Toko i te Ora mo te Iwi Maori. E toru nga tino wahanga kua whakatakotoria—Tuatahi, he awhina i te Maori, otira kia kaha rawa atu te awhina i nga tai-tamariki kia tipu tika ai ratou, kia waia ki nga ahuatanga me nga tapokotanga o te ao hou ara te Ao Pakeha. Tuarua—apiti atu ki tenei, ki te whakatipu i te ahua whakahoahoa aroha hoki i waenganui i a taua i te Maori me te Iwi Pakeha. Tuatoru—he awhina i a taua i te Maori ki nga ahuatanga e mau tonu ai to taua Maoritanga. Tera atu etahi o nga mahi kaore e whakararangitia e au otira ko nga mahi whare me etahi o nga mahi kei te mahia tonutia engari ko enei kua korerotia ake nei hi kauhau ma matou ki a koutou i enei o nga ra. I a Taare Peneti e haere ana i roto i nga rohe o te Tairawhiti nei i te tau 1956/57 ko nga korero i tino kaha a ia ki te kauhau haere ko nga mea e pa ana ki a tatau tamariki. I puta i a ia etahi korero papai na Ta Apirana Ngata i tuhituhi ki roto i te pukapuka a tetahi o nga mokopuna a Pihopa Peneti. Kei te mohio tatou ki nga taitamariki mataara whai whakaaro hoki ki te kite ratou i tetahi tangata rongonui kaumatua ranei ka tono ratou ki taua tangata kia hoatu ki roto i a ratau pukapuka etahi korero kupu tohutohu ranei hei titiro ma ratou i nga ra kei mua e takoto mai ana. I te tononga atu a taua tamaiti nei ki te koroua ra ka tuhia e ia enei korero ki roto i te pukapuka:— “E Tipu e Rea, i nga ra o tou Ao, Ko to ringa ki nga rakau a te Pakeha hei ora mo to tinana, Ko to ngakau ki nga taonga a ou Tipuna hei tiketike mo to mahunga, Ko to wairua ki te Atua Nana nei nga mea katoa.” E hika ma katahi nga kupu whakamiharo ko enei mehemea ki te ata tataritia e tatou nga tohutohu kei roto i enei kupu ka kite tatou kei roto i aua kupu te ora mo a tatau tamariki otira mo taua mo te Iwi Maori i roto i te ao hou. Ko te rea e korero atu ra te koroua a Apirana ko a tatau tamariki o te ao hou nei. E ki atu ana ia “E Tamariki ma—e tipu koutou i roto i te Ao Pakeha. Kia kaha ki te whakaako i a koutou ki te matauranga o te Pakeha, haere tahi koutou kia mohio ai koutou ki ana mahi katoa, koiana tonu hei ora mo koutou. I a koutou e whai ana i te matauranga o te Pakeha kaua hei wareware ki to koutou Maoritanga, puritia kia kore ai e ngaro ma kona koutout ka mohiotia ai he tangata. Kei wareware hoki ki to tatou Kai-hanga te kai homai o nga mea katoa.” Kei roto i enei kupu nga tohutohu ano ki a tatou ki nga matua o enei ra. Koianei te tino take i tuhi ai au i enei kupu he inoi atu ki nga matua, tipuna kaitiaki hoki o nga tamariki. Whakapau tatou i o tatou kaha ki te tuku i a tatau tamariki ki nga kura, kati te moumou i a tatau moni ki nga mea mo tatou anake te painga engari hoatu te wahi tika tonu ma a tatau tamariki. Whakapaua paitia a ratau moni penihana ki a ratou ano meinga hoki ratou kia u te haere ki