NGA WHAKAMARAMA

Te Ao Hou, Summer 1953, Page 57

NGA WHAKAMARAMA 1-2 Ko te ingoa o taua tamaiti nei ko Te Auhikai a ona tuakana, a ona tuahine, ara ko te whakahaunga ki te kai i te panga mai o te hemo kai ki te kopu. Ko te kainga i noho ai tenei hemonga i te kai, ko Te Pariwhaiti kei Pongakawa awa. Tapa iho nei e to ratou papa hei ingoa mo tana potiki mo Te Auhikai. 3 He kanga mo nga rangatira i mea kia kohurutia a Ngapuhi ki Rotokakahi. I mate ai a Ngapuhi, i tahuri mai ai, ka mate a Te Arawa ki Mokoia. Ka riro ana tamariki, ka noho pani a ia, a Te Rangikaheke. Otira i hokona ano e ia te wahine me nga tamariki tokorua. 4 He pangapanga whakaaro kino, he kawekawe korero kino. 5 Te tahuritanga o te motu nei, o Mokoia, i te tau 1823. 6 Ehara i te wai, erangi kia patua a Rangataua. Kei te pito o te uru ki Rotorua a Tauranga. Ko Ngai-Te-Rangi ka whakahoa ki a Ngapuhi, kei te whawhai ki a Rotorua. 7 Ko Ngai-Tukairangi he hapu no Ngai-Te-Rangi. 8 Kihai i matau tenei iwi, a Ngai-Te-Rangi ki ona pahoro e rua, ki Maketu, ki Maunganui; whakauru ana ia ki a Ngapuhi i te patunga i a Rotorua. 9 Kei Ngapuhi tenei wahi. 10 I haehae, i whakamara nga tangata i hinga. 11 He tohunga atua Maori tenei kuia, a Tahupo, me te tini atu o nga tohunga; whakaritea iho nei to ratou mohiotanga, mana ake i tetahi wa, kore ake i tetahi wa, koia i rite ai ki te kiore. Na te tohe a aua tohunga nana i whakawai, i kohurutia ai a Ngapuhi ki Rotokakahi, nana hoki i whakawai nga rangatira i whai kaha ai ki te tono riri. 12 He mea tiki e aua tohunga nga wheua o nga tupapaku ariki rangi o mua, kua takoto ke ake ki roto ki nga ana kowhatu; pikaua mai, ka whiti kei te motu i te wai i hoea ai nga waka o te ope ki taua motu. Ka tango nga tohunga ki nga wheua tupapaku ariki, kei te whakaruku ki te wai, kia puta mai ai nga uira, nga whatitiri, nga ua, nga pokaka, ki te moana kia horomia ai a Ngapuhi e te taniwha Maori. Nowhea i whaimana aua mahinga o aua tohunga matakiore nei. Maumau whakatapu kau i te wai o Rotorua, kaore i pono. 13 He tohunga a Turakina raua ko Huriwaka. 14 Ko Te Ngareohueto te ingoa o tetahi o nga hapu o Ngai-Te-Rangi. 15 Ko Te Rangi Utamate tetahi o nga rangatira o Ngai-Te-Rangi i uru nei ki nga rangatira o Ngapuhi. 16-17 Ko Te Puhi raua ko Iwikatea i mate ki te whawhai nui i Te Totara ki Hauraki i te tau 1821. Ko te tama a Iwikatea ko Rangiwhatitiri, no Ngati-Maru ia. Kaore ia i mahara mo tona papa, mo Te Puhi ranei me kaua e uru ki a Ngapuhi, engari me uru tahi ki a Rotorua hei whawhai ki a Ngapuhi. 18 Mo te omanga o nga morehu o Te Totara ki Waikato i te wehi o Ngapuhi. Oma haere ana i te koraha, kainga haeretia ana te tutae e te kiore, titi haere ana te heru i te matenga, te noho hoki i Hauraki, noho rawa atu i Waikato, i te kainga o Huatahi te tama a Rangiwewehi no Rotorua. Mokoia Island, Lake Rotorua