Tēnā koe Hana Koko

Muka, Volume 20, Issue 2, 1 December 2007, Page 9

Tēnā koe Hana Koko

nā Quentin Hita, nō Ngā Puhi

Tena koe Hana Koko, he tuhinga tenei ki a koe, whakaatu atu he aha aku perehana reo Maori e hiahia ana au mo tenei kirihimete.

Tuatahi, he hoa moku kite hanga aka, hei oranga mo matou i te waipuke e whakatauwharewhare iho nei e kiia nei ko te ao o te ‘rorohiko,’ ara, te tlwi, ipurangi, aha atu. Te waipukenga o te ao i te ,taima i a Noa - hore he paipainga i tenei waipuke rorohiko. Ka aue etahi, te aroha and kite reo, kei riro ma te rorohiko, ma te pouaka whakaata e ako, taukiri e. E tika ana hoki, kia mataara matou Hana Koko.

Hei tauira, ka whakaaro noa ake ki nga pikitia ako i te reo i runga i te pouaka whakaata. Tera tetahi, taku mohio, kei te takiwa o te wha tekau mano tangata e u ana te matakitaki i ia po (haunga nga mea e timotimo kau ana te matakitaki). Kia tekau atu nga tau, e hia rau mano ke - na te tiwi ratou i ako kite korero Maori. Matou te hunga horekau na te tiwl te mohio kite korero Maori, ka waipuketia pea matou. Ko te mea ke, ka whati mai ano ra tenei waipuke ahakoa pehea, no reira me aha matou?

Ko te hunga aroha kite reo, aroha ki nga reo a-takiwa, te reo tuturu o nga tupuna, (ko ratou te hunga e tika ana hei hanga i te aka nei), e titiro ke ana ki 6 matou maunga whakahi hei oranga mo matou. Ko te mate ke, me 6 matou maunga whakahi katoa, ngaro katoa anoki i tenei waipuke. Koia ko taku

inoi hoa nei moku kite hanga aka. Tuarua, he ngakau rlpeneta mo nga kupu ‘hou’ e hanga nei e Te Taura Whiri,ewaiake,ewhakataurekarekatia nei e etahi o matou aua kupu. Ko te ahua o taua ngakau rlpeneta, he aroha, e, ki nga mea penei i au nei, e torn aku tamariki, mehemea kahore etahi o enei kupu hou, kua kore ke e taea e aku tamariki to ratou ao te korero Maori. Te taonga takaro rawe rawa ki taku tamaiti matamua e wha nei nga tau, he tepu kamura, me nga taputapu katoa. Hana Koko, e hia momo kani, e hia momo hama, e hia momo aha. I roto i te reo Pakeha, he ingoa ano o enei tu taputapu katoa. Moumou kia kore i te reo Maori. Ahakoa i te ‘vice’ nei. Mena kahore i kitea e au te kupu ‘purimau’ i te papakupu a Katarina Mataira, kua noho kuware tonu au taea noatia tenei ra.

Te perehana tuatoru hei inoi maku, he aranga hou mo te reo Maori. Kua ‘whare wanangatia’ te reo Maori tae pai kia hemanawa. Ka oti katoa enei akoranga, ka puta mai te tauira i te whare wananga, ka whai tamariki, katahi ka . . . kuware me pehea te korero Maori ki ana tamariki i runga i te ao tamariki. A hea tu ai etahi akoranga ‘Ko te Reo Maori Korero Tahi kite Tamariki’? Hana Koko, kite kore e taea te reo te tuku iho, he aha te patanga? Mea nei te tauira. Taku matamua nei ano, wati ana maua i a Justice League,

ko Batman ratou ko Superman, ko Wonderwoman, ko Flash, e haere ana i te koraha.

I Kei hea ratou Papa V 'Kei te koraha. ’ Katahi te hunga nei ka paoro kite aha ranei. ‘lpaoro ratou kite aha Papa V I He arai ngaro. Titiro, kua weto , kua puta mai he taone. ’ 'He aha tena e rere mai naV He hako e rere mai ana ma runga i tana motopaiki rere takiwa. ’ Hana Koko, e ako ana ranei matou ki te korero tahi ki a matou tamariki i nga kura ako reo nei?

Hei whakamutunga Hana Koko. I a koe e taritari haere ana i 6 perehana, panuitia haeretia hoki tenei kaupapa: www.tuhikau.wordpress.com. Ma konei ka taea ai aku korero te tihaehae e etahi, te aha ranei kia tauriterite ai te whakawhitiwhiti.

Kia ora Hana Koko.