Ko te Rā o Waitangi 2002

Muka, Volume 14, Issue 3, 1 March 2002, Page 1

Ko te Rā o Waitangi 2002

Nā Tame Iti (Ngāi Tūhoe, Waikato, Te Arawa)

Ka tu te ra oWaitangi kite hari i nga take, kia rongohia ai nga kaupapa a te iwi Maori. Ahakoa e tika ana, e he ana, ka noho tonu a Waitangi mo era kaupapa hei wero, hei tuku kite kawana, kite karauna ranei, kia noho ranei ko ngai tatou kite korero ano ki a tatou.

Koinei te toru tekau tau o oku na haerenga ki Waitangi. Mai ra ano i tera wa i te tau 1971 ka kite au i runga i te pouaka whakaata ra, ko ngai matou to matou na reanga o tera wa hoki e haruru ana. I whakaaro au me haere au ki reira. Koina te timatanga hoki o Nga Tama Toa. No reira ka whakaeke au ki reira, kaua mo tera take noa iho engari ia tau ia tau ka haere au ki reira, na te mea kare te take nei o Waitangi hei noho noa kite hau kainga noa iho.

Ki taku na titiro me noho ke a Waitangi mo tatou te iwi Maori, tetahi wahanga hei tuku waiata, hei tuku korero, hei whakanui. Kaua ki te whakanui i nga mahi koretake, pohehe noa e whakaeke he ki runga i a taua engari mo taua kite whakanui i a taua. Anei ra taua, tangata whenua, tangata Maori. Kaore ngai tatou i te haere ngatahi ki runga i te whakaaro kotahi. Kei te haere tena ki ona whakaaro, ki ona tikanga. Me ki ra kei te noho kahu kapo tonu te nuinga o ngai taua. Ko te kupu nei, kahu kapo, kaore mo te

kapo o nga kanohi, engari ko te kapo o te hinengaro, o nga whakaaro o te tangata.

I te ata o te ra o Waitangi i haere au kite karakia ite marae ra, ite whare runanga. A tae atu au ki reira, ka puta aku nei korero ki nga kaiwhakarongo o Radio Watea (603 am- “Anei a Tame Iti nei e papaho mai ana i Waitangi. Kei te rongo ake koutou i nga waha Pakeha?”

I kitea atu hoki te wahine o Nga Puhi i arahi nei i te Pirimia o te motu, i a Helen Clarke ki runga i te marae. E kore matou hoki e mohio, a, he aha hoki te tikanga? Kei konei ano etahi e ki ana kei te aha hoki te whaea, ko era momo korero. Tena ka puta mai te Pirimia, me taku reo papaho “Kei konei nga reo o nga Pakeha e tiorooro mai ana. Kei te rongo mai koutou? Koira, kei te rongo mai koutou ki nga waha e haparangi ana? Ko nga Pakeha, kore kau ko Tame Iti.”