Te Tau o te Kaumātua

Muka, Volume 11, Issue 4, 1 September 1998, Page 2

Te Tau o te Kaumātua

Kua puta te karanga a Te Whakakotahitanga o Nga Iwi o Te Ao kia kiia te tau e tu mai nei ko Te Tau o te Kaumatua Puta Noa i te Ao, otira koira taku na whakamaoritanga i tera whakaaro. Ko taku e whakapae ana e korero ke ana ratou mo te hunga peperekou kaua i ta te Maori titiro ki tenei mea, kite kaumatua Kua puta ke i a au te korero ki

tetahi atu pepa i a au e tamariki ana ki nga marae o Tu hoe ki Waikaremoana me Ruatahuna ko nga kaumatua te hunga whakatauira mai i te tika, i te pono; ko nga kaumatua te hunga pupuri i te tikanga; ko nga kaumatua te hunga tautohito; ko nga kaumatua te hunga ki tahi; ko nga kaumatua te hunga pupuri i nga korero epa ana kite iwi; ae, ko ratou ngg puna o te ki.

I te ahua tonu o enei ra nei kua rere te patai he aha ke ia oti tenei mea te kaumatua, a, ko te take i rere ai tera patai na te mea kua kitea i roto i etahi iwi kua kore ke tenei momo tangata e korerotia ake nei e au. Kua eke tatou ki te reanga pakeke kaore nei e mohio kite reo, ki nga tikanga tae atu hoki ki nga korero. E kaumatua noa ana na te mea kua eke kite karangatanga ahungarua na te aha ke ia ranei? '

Kua kaha te whiua o te patai he aha tenei mea te kaumatua me aha rawa ranei te tangata e kaumatua ai ki te titiro a te tangata? Mena kua ahungarua te tangata engari e tino kiiare ana ki nga tikanga me nga korero a te iwi, ka kaumatua tonu? Ko tenei patai me waiho ano

ma nga iwi tonu e whakautu, e whakatau engari he patai e kaha ana te pataitia e te rangatahi.

Ko au kei te ki ko te momo kaumatua o te wa i a au e taiohi ana kua tino kore haere, me uaua ke ranei ka kitea engari ko te hunga kaumatua, kua noho makorea, piitoetoe ranei, e tika ana kia kauanuanutia, kia aro nuitia atu e nga whakatipuranga o muri nei.

Ko tetahi take nui e aroha nei au kite hunga pakeke nei kua kore te ao Maori o enei ra nei i mohio me pehea te korero kite pakeke, me pehea ranei te manaaki ite pakeke. I tua atu i tera kua kore te ao Maori e mohio ki te whakarongo kite pakeke engari ka patai tonu, ka pakiki tonu te whakaoko noa ai. He ahuatanga tera kua uru kaha mai kite ao Maori, a, na konei ano nei te ao Maori i ahua kotiti ai he kore i whakapono he matauranga and to nga kaumatua. - .

Kati, ko taku noa iho ki a tatou he ki atu kia tino manaakitia te hunga pakeke ahakoa pehea te mohio, te kore ranei i mohio, ki nga ahuatanga o te ao Maori na te mea he wa tona ka noho atu ko koutou, ko tatou ki taua nohonga e whakaparanga nei tatou i roto i te ra nei. E ai ki 6 tatou koroua, kuia 'he huh tenei mea te mate', no reira ata whakaarotia ake te korero nei.

Me penei noa ake pea te whakatau ake,

'E te mdtdtahi kia aro nui mai kite matapuputu; e te matapuputu whangaia mai te mdtdtahi e hiakai nei ki nga taonga kei a koutou \

Tena tatou katoa kia tahuri kite whakanui, kite whakarangatka i 6 tatou kaumatua i roto i tenei tau kua whakaarotia ake hei tau aro nui atu ki a ratou.