Ota Whakakaporeihana i nga Tangata no ratou a Rotoiti Nama 5b Poraka.
i roto i te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni, Takiwa o Akarana. I runga i “ Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,” me ona whakatikatikanga, mete pitihana whakakaporeihana a nga tangata no ratau a Rotoiti Nama 5b Poraka. Ite tuunga ote Kooti ki Rotorua, ite aroaro o Tiakihana Paama, Tiati Tumuaki, raua ko Akuhata Takatua, Ateha, i te Paraire, te 18 o nga ra o Tihema, 1908. ITE korerotanga o te pitihana whakakaporeihana i takoto kite Kooti mete rongonga i nga|korero a nga kai-pitihana, me nga kupu i whakina mo te taha ki a ratou, mete mohio o te Kooti kei te whakaae te nuinga o nga tangata no ratou tana Rotoiti Nama 5b Poraka, a tera e taea te whakahaere tana poraka i runga i te tikanga e puta ai he painga ki nga tangata no ratou kite whakakaporeihanatia ratou, tenei ka whakahaua ko nga tangata no ratou te whenua e mau nei o ratou ingoa i roto i te Kupu Apiti kua tuhia ki raro iho nei me tu ratou hei hunga kaporeihana i raro i nga tikanga o tekiona 122 o “ Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,” a ko te ingoa mo ratou ko “ Nga tangata no ratou a Rotoiti Nama 5b Poraka,” i raro i nga mana i nga taumahatanga me nga ritenga kua whakawhiwhia kua whakataua e taua Ture me ona whakatik? tikanga katoa. Ko te rahi o taua whenua e 5,000 eka, nui ake iti iho ranei; koia enei ona rohe : Ki te raki ko Kaikokopu Poraka ; kite rawhiti ko Rotoiti Nama 7 Poraka ; kite tonga ko te takutai o Rotoiti; aki te hauauru ko Rotoiti Nama 7 Poraka. A tenei ka whakataua ko te wahi hei tuunga mo te hui nui o nga tangata no ratou taua poraka ko Mourea, a te Wenerei, te 20 o nga ra o Hanuere, 1909, i te 10 o nga haora i te ata, hei whakaingoa i tetahi komiti hei whakahaere i taua whenua, kite whakatau hoki i te tokomaha o ona mema. A tenei ano ka whakataua me whai-mana te komiti kite utu i nga moni tika i pau i nga raruraru i runga i tenei whakakaporeihanatanga, a me pa kite taitara o taua whenua e whakahaeretia nei e te kaporeihana i whakahuatia i runga ake nei, nga take, nga tukunga, nga taumahatanga, me nga kanataraka e pa ana ki reira. Hei tohu mo tenei ka whakapiria te hiiri o taua Kooti i te ra mete tau i whakahuatia i runga ake nei.
TIAKIHANA PAAMA,
Tiati Tumuaki.
TE KUPU APITI E KIIA AKE NEI.
Aporo Waata. Himaima Makurata. Maraea Ngariki. Ngatahi Hurae. Ani Aporo. Hapeta te Pakaru. Manahi Tamati. Te Ngaromoana Hupine. Ani Ngatai. Hoani Peere te Hauiti. Morena Rangipokia. Te Ngaropo Rawiri. Awhitia Manga. Henare Katerina. Mereana Ratema. Te Ngoungou Hikitene. Arihia Oriwia. Te Hatepe Ponaho. Meretaka Rahera. Te Ngaru Haehae. Ani Katerina. Te Hereara. Matenga te Naera. Oriwia te Tira. Arapeta Katerina. Te Hai Kiingi. Mere Rawinia. Parehamoa Kiingi. Amapiria Wikiriwhi. Te Hurinui Uetonga. Mita Hikairo te Aorere. Porangi te Putu. Ani Aneta. Te Hukapapa Aporo. Mohi Hiria. Ponaho Ratema. Aneta Matataia. Te Haenga Awhitia. Mireka Ngateehi. Pekenene te Hai. Ani Puhiawe. Te Haapa Raureti. Maramena Ngakiwa. Pararaki Wikiriwhi. Te Aopango Kiingi. Te Hake Raimana. Mihikore Waretini. Pera Aneta. Te Aratukutuku Keepa. Te Huaki te Wao. Manahi Nataria. Pera Taitimu. Te Amokura Arihia. Te Hapu Pumipi. Mereraiha Hone Ratema. Putu te Hikamate. Te Awhiti Ngaromoana. Irihana Whakataki. Makurata Himiona. Piki Tamati. Te Aorere Matene. Irena te Hai. Makurata te Katene. Pukepuke Remi. Em Waata. Te Ipu Pumipi. Mutu Rotohiko Paora Wiremu Poihipi. Ema Ruiha. Kurauia Keepa. Miriata Pumipi. Potaua te Amokura. Eruera Manuhuia. Keepa Waata. Man ahi te Rauawa. Petera Patene. Hakopa Keepa. Kereihi Tamati. Matiu te Rauawa. Petera Ngakiwa. Honeri Waata. Katerina Rahera. Mere te Ipu. Peri te Wao. Henare Ruiha. Kararaina Katerina. Te Moni Keepa. Pare Takuira. Hurae te Wahapapa. Kerehitina Tamati. Te Mango Ratema. Puhiawe te Katene. Hoani Maraea. Kameta Wiremu Poihipi. Te Manunui Hurae. Petera Hona. Hare Mokena Hurae. Komia te Wao. Te Meihana te Putuangaanga. Puti Makurata. Hemana te Pokiha. Paterina Ponaho. Te Mumuhu Katerina. Peata Kiripahuhu. Hopihona te Putuangaanga. Karanata Wirihana. Te Manuaute Haimona. Te Paki Hone Ratema. Hori Taiapua. Te Kahuawe Ponaho. Nataria Hauauru. Te Pokiha Taranui. Heni Katerina. Te Kirihopi Parehomoa Nora Puhiawe. Te Paretaihinu Matehaukore. Hone Katerina. Te Kahukiwi Uetonga. Te Naera Rawiri. Te Puruma Pararaki. Hori Katerina. Te Kahukiwi Ngapipi. Ngapu Tei. Te Pae Wineti. Hinekahu Tamihana. Te Keepa Katerina. Ngakawhe te Kirikau. Te Paretaha Himiona. Hoani Matehaere. Te Kahotea Meretaka. Ngamihi te Tauhu. Te Pakuranga Hona. Hemaima Rangipawa Pohika. Te Kikiri Amokura. Ngatai te Mango. Te Pakuru Ranapia. Hemi te Tupara Tokoaitua. Te Kokau Himiona. Ngarangioue Hemana. Te Paea te Mutu. Haora Matene. Te Kounu te Hapu. Ngareta Arihia. Ruiha Ratema. Hataraka Wiremu Poihipi. Mihirini Kiingi. Ngawiki Wirihana. Riini Kiingi. Hana Ngateehi. Matene Keepa. Ngahina Matehaukore. Remana Wiremu. Hona Patene. Mihirini Waata. Ngahirata Matehaukore. Rangipaeroa Peeti. Ha tana Patene. Manga Marupo. Ngatai Apihaira. Rangititiahoa Hone Ratema. Heta Waretini. Maraea Honeri. Ngawhetu te Aorere. Ratema Ponaho. Hohepa te Wao. Mita te Rangituakoha. Ngatepara te Tira. Raiha Ponaho. Haehaetu te Wao. Maraea Hurae. Ngakiwa Patene. Rangitiaria te Hango. Himiona te Pikikotuku. Maata te Tauhu. Ngakaru Hona. Rai te Amokura. Horomona Himiona. Matini Honeri. Ngahoota Hona. Rangitatara te Amokura.
Rangitauninihi te Ngaromoana.Timi Hone Ratema. Wenarata Remi. Wiremu Mataia Matene. Waretini Wineti. Te Wirihana Tamati. Te Mata Pakana. Te Mapihi Ngahooro. Te Mapu Tohiariki. Nikorima Pakana. Ratema Tamati. Ratema te Awekotuku. Rahera te Nia. Tamihana Ponaho. Titipou te Kirirau. Tuarakauri te Kirikau. Riripeti te Aorere. Tahuri Riko. Te Waikohari Matehaukore. Te Noti Taui. Rewi Wikiriwhi. Tautohe Wikiriwhi. Te Wiremu te Aorere. Te Ngaromoana Hupine. Rinaha te Aorere. Tame Aneta. Te Wiremu Matene. Ngawhitau Pakana. Rinaha Matene. Tamati Wirihana. Te Wiremu Haimona. Ngateehi Ngahooro. Riripeti Timi Waata. Tamarangi Tamihana. Te Warana Haimona. Ngaroma Uetonga. Ruiha Ratema te Awekotuku. Timoti Naera. Te Wharepapa Ngakiwa. Ngauru Rahia. Raiha Matene Whakaawe. Tamihana te Putoko. Te Whiti Wineti. Pekenene te Hai. Reweti Rewiri. Timotuha te Hareti. Te Whakarato Taiehu. Parangi Akuhata. Raimapaha te Taru. Tiakiawa Matehaukore. Wharenanakia te Moni, Pine Hakaraia. Rihi Harete. Tarapuhi Haimona. Whiiti Ratema. Patene Taui. Rangitaepa Hopihona. Tokorangi te Aorere. Wharetaka Tamihana. Paora Taui. Rangitaitaia Hopihona. Tokerau Katerina. Whakataki te Katene. Riini Kiingi. Rangiahua Patene. Tukotahi te Harete. Te Awhiti Ngaromoana. Rangitauninihi te Ngaromoana. Reone Ngakiwa. Tirangi Harete. Te Auripo Hori. Rahia te Hikanui. Rangiahua Hona. Taiparoro Ngateehi. Te Arihi Rangiatea. Rangitaepa Ngateehi. Ruihi Ngakiwa. Papita Ngateehi. Te Hai Kiingi. Raiha Hori. Rakapa te Tira. Tanuora Mi tai. Te Hurinui Uetonga. Rihari Pakana. Ropata Nataria. Tu Waretini. Te Hanataua Hori. Runanga Hohua. Rawiri te Katene. Tarati Nataria. Te Haupa Parangi. Rangainu Hohua. Rotohiko te Katene. Toha Hikitene. Hohua Tahapango. Rangitaitaia Hopihona. Ruihi Arapeta. Timi te Poo. Hana Ngateehi. Rakapa Taui. Te Rarua Ngakiwa. Tio te Mutu. Himi Hamupara. Renati Hiahianui. Ropeta Puhiawe. Terehia te Ipu. Hiahianui Akuhata. Reitini te Ahotarewa. Rora Ngahaka. Te Tauhu Kiingi. Hoani Hakaraia. Rapi Arapata. Riritawhai Poihipi. Te Turuki Rawinia. Hohepa Tahapango. Te Raiona Kiingi. Te Raiona Kiingi. Te Taru Rapana. Hani Taui. Te Rautauhinga Hori. Te Raiwhara Honeri. Te Taimuri te Kahotea. Henare Arapata. Tiria Tangihaere. Te Rangikauariro Taiatini. Te Tapuke te Whiti. Ingo Taui. Taiparoro Ngateehi. Te Rerehau te Matangi. Te Tuhi Nataria. Te Kahukiwi Uetonga. Taupe Pine. Te Ratahi Matehaukore. Te Tuhi te Mango. Te Kotiherangi Pakana. Tohiariki te Mapu. Te Rina Wikiriwhi. Te Urumahue Hona. Te Kahukoti Ngahirata. Tapita Ngateehi. Te Rongokahira Katerina. Uetonga Keepa. Mihirini Kiingi. Te Tauhu Kiingi. Te Remana Hona. Uerangi te Amokura. Maata te. Tauhu. Te Teira Ngahooro. Te Rongokahira te Kahotea. Waea Taiatini. Mere Hori. Te Tapuke te Whiti. Timotuha Peeti. Wi Paora. Mita Akuhata. Te Uru Taui. Tame Paora. Wiremu Waaka Kameta. Merehana Pakana. Wharenui Hohua. Taraipine Paora. Tokohihi Wiremu. Wi Whaitiri. Wi Whaitiri Matehaukore. Mireka Ngateehi. Whakarongotai Taui.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT19090114-01.2.21
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 1, 14 January 1909, Page 22
Word Count
1,317Ota Whakakaporeihana i nga Tangata no ratou a Rotoiti Nama 5b Poraka. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 1, 14 January 1909, Page 22
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in