RETA I TUKUA MAI.

Wananga, Volume 2, Issue 32, 11 December 1875, Page 422

RETA I TUKUA MAI.

Ki Te Etita o Te Wanaga. Mau e tuku atu enei kupu kia kitea e nga Iwi Maori e pooti nei, e o tatou hoa Pakeha hoki, ko ahau tenei ko to te Marangai tangata ka tu atu nei ka mea atu. E hoa ma e nga Iwi Maori e pooti mai nei i nga tangata i mohiotia mo te Paremata, kia marama rate Pooti i nga Mema Maori kaua e penei mau ma te Maori te Pooti, a ma te Kaw an at anga te utu mo nga Mema Maori. Taku kupu ra kaore e tika kite peneitia te tikanga e ngari me penei te Pooti. Ko Karaitiana Takamoana. Ko Mita Hikairo me o raua boa ka Pooti ka oti nga Mema ka Pooti ano nga Maori i tetabi moni hei oranga mo aua Mema Maori. Me pena tonu be oranga mo aua tangata i roto i nga tau e tu ai aua Mema i roto i te Paremata me kaua rawa e taburi atu kite moni ate Kawanatanga e ngari me Pooti, kohi kobi tonu be moni ma aua Mema, mebemea ka penei te Pooti a nga Iwi nei, Katahi ano ka tika ta ratou Pooti i a Karaitiana Takamoana, i a Mita Hikairo me o raua hoa. No te mea hoki e nga Bangatira o nga Iwi Maori e Pooti nei e whai mana ana te Pakeha me ana Ture ki runga ia tatou i nga Iwi Maori o tenei Motu, Ko a tatou nei Ture ko a te Maori e kore ra e tahuritia mai e te Pakeha whai hoki ko nga Mema e Pooti nei hei Pooti noa ibo hei haere noa iho kite Paremata ko te mana o a te Maori tikanga ekorero ai i roto i te Whare o te Paremata, e kore ra e whai mana ite Pakeha tikanga. No te mea c ki ana te Pakeha me, Kotahi tonu te Pakeha raua ko te Maori. Ae me Kotahi taua te Maori, mete Pakeha me tika tahi taua ki runga ito tatou Motu Kotahi ; katahi me tika tahi taua ki te aroaro o te Paremata ; ka rua, Heio aku kupu. Kei Pakowhai hoki te huinga mai o aua Pooti Mema. _ Na Hoei Htjkahuka. Omahu, i Ahuriri, Tihema 9, 1875.

Ki TE KAI TA O TE WANANGA. E.hoa tena koe, —I kite iho ahau i te whai korero o te Hiana Eoia mo nga whenua i Heretatmga i te Paremata o teoei tau nei, i taia nei ki to Wananga, Nowema, 6, 1875, wharangi 337. E ki ana taua kupu. " Na te Tare i ki kia tekau anake nga tangata mo roto i te Karauna Karati." Kotahi Iwi ko Ngatitauiriga to ratou whenua ko te Akau, e takoto ana i waenganui o te awa o Whangaroa kite puaha me Waikato kite puaha. I whakawakia e te Kooti Whakawa Whenua Maori i te tau 1866 ka oti te whakawa, ka wehea te whenua ma Te rau o te patu ka wehea te wahi mo te hunga ata noho. (90,360) e iwa tekau mano e toru rau e ono tekau nga eka, mo te hunga ata noho. I muri iho i tena katoa, ka mea atu a Hemi Make ki nga Maori mo ratou na nga eka kua tuhia ake nei, (he Komihana hoki taua Hemi Make no Akarana i taua taima, ) whiriwhiria mai he tangata i roto i a koutou kia kotahi tekau mo roto i te Karauna Karaati o to koutou whenua, na he kupu pai taua kupu kite whakaaro iho a nga Maori, whakaritea tonutia iho e taua Iwi aua tangata kotahi ttkau pera tonu me ta Te Komihana i whakarite ai, he kupu hoki na taua Kamihina e kore rawa e tika kite Ture kia neke atu i te kotahi tekau tangata mo roto i te Karauna Karaati. Heoi i te maha nga ra, i muri mai o taua whakaritenga, ka rangona atu kua uru ano etahi tangata o taua iwi ki roto i te Karauna Karaati o te whenua o taua iwi, me tetahi tangata e hara i taua iwi kua kiia kei roto tahi lioki ia i te Karauna -Karaati o te whenua o tera iwi ke, ko te ingoa o taua tangata ko Honana Maioha, no o Ngaatimahuta. o Waikato, na kite korero a taua iwi a Ngaatitahinga kaore rawa he tatanga o taua iwi o Ngaatimahuta kia ratou kia Ngaatitahinga, no te mea he mea tautoko ano na nga whakaaro o nga tupuna me nga matua i nga whakatakotoranga whakaaro mo runga i nga taonga whenua. Katahi nei hoki ki muri mai nei ka meinga e te aroha noa (Rongopai,) kia noho aroha tetahi iwi ki tetahi iwi, ara ki nga tinana anake o nga tangata, elcore hoki e tika kia riro atu tenei ahua tata kite whenua, I runga hoki i enei tikanga e korero tonu ana taua iwi a Ngatitahinga kite ahuatanga o te ingoa o Honana Maioha, e kiia maira kua whakaurua ki ! te Karaati o to ratou whenua o te Akau, na he kupu ta ratou kia kaua e waiho te ingoa o Honana Maioha ki roto i te Karauna Karaati o to ratou whenua, no te mea e ai ki ta ratou, (Ngatitahinga.) kore rawa he paanga he whiwhinga he waitikangatanga o taua Honana Maioha ki rurga ki taua whei: a, kore rawa ano hoki he paanga he whiwhinga he whaitikangatanga ranei o taua tangata ki taua iwi. Te:a pea a Honana Maioha e kite iho i tenei korero a ka whakaatu mai i te tangata o Ngatitahinga naana nei i mea kia kia uru kite Karauna Karaati o to ratou whenua. Otirakua uia e aua ki etahi o taua Iwi. (Ngatitahinga) mehemea na te tehi ano pea o ratou i whakauru ia Honana Maioha kite Karauna Karaati o to ratou whenua, mea mai ana kore rawa

L e p,?£f°£ D te wa^ a 1 kor .e rawa ano hoki he meai tnhitulii ki M• a e aria whakaae ana ranei i a Honana ha kia uru kl te Karaati oto ratou whenua. Heoi e aD 4.M Iwi CNgatitahinga) nate Kooti whenua Maori pea taua tikanga na te Komihana ranei na mehemea koaanacnexka marama te k U pu ate Hiana Roia iaiae whakapuaki rai tana whaikorero kite Faremete mo nga wherrua, x Heretaunga e mea ra ia." Na ngaritenga ote Ture 1 takoto raruraru ai etehi o nga whenua Maori o te motu nei" f ™ Dg ° aukl _ te torero e kiia ana he tino kanohi marama rawa atu nga kanohi o taua iwi nei ote Ture kite titiro, he taka ano pea te maramatanga o ona kanohi kei ona kaihapai pea te rite kite whakatauki ate Maori i taia nei kite waka + a^ n ; .^ u * ae 6,1875. No 13 wharangi 159, e mea ra." He ta kakaho ka kitea. He u ta ngakau e kore e kitea" tt x , , Aria Hiktjbangi. iiautekawakawa, Waikato, Nowema 29 1875.