NGA KORERO A WI KATENE MO TE PIRA WHAKAKAHORE I NGA POROWINI.

Wananga, Volume 2, Issue 25, 23 October 1875, Page 306

NGA KORERO A WI KATENE MO TE PIRA WHAKAKAHORE I NGA POROWINI.

Koia nei nga korero a Wi Katene, mo ta Pira whakakahore mo nga Porowini. "He whakatika taku kia korero ahau i aku whakaaro, mo te mea, e korerotia nei ete Paremata. I korero ano ahau i tera tan, i te wa i korerotia ai ano e te Paremata taua korero nei ano mo nga Porowini kia whakakahoretia. A i mea ahau i aua ra, aliakoa kiia ko tana mahi mo nga Porowini e pa ki nga Porowini o tenei Motu anake; tena ano nga ra e kiia ai ano aua kupu mo nga Porowini o Te Waipounamu kia whakakahorctia ano lioki. A koia nei te ra mo taua mahi kia maliia, a e mea ana ahau, ka paingia e te Iwi taua mahi, mo nga Porowini kia kaliore. Ivo taku kupu whakakahore mo nga Porowini, naku anake taku whakaaro. I muri iho c- te whawhai a Heke i Ngapuhi i te tau 1845, i tatari matou nga Maori, kia put a lie mahi ma te Porowini o Ak a ran a kia matou, a kaliore kau be whakaaro a taua Parowini kia matou. Na Te Kawanatangaa i puta ai tetahi wahi o nga moni kia matou e utu nei mntou ki To Kawanatanga. Tenei ano hoki tetahi mea e korero ai ahau. E mea ana ahau kahore kau he aha a nga Kawanatanga Porowini kia matou ki nga Maori. Ko nga korero e korero nei <e:ici Paremata, a, kahore kau he kupu i puta mo nga Maori i rongo ai ahau i roto i aua tini kcrvro, iw konei ahau i mea ai, kahore kau he tikanga a nga Porowmi ki nga Maori. E wiiakaae ana aliau kia whakaae ana ahau kia whakakahravtia nga Kawanatanga Porowini, e hara taku whakaaro ite mea e

nolio una ahau i te Tiao Kawanatanga. Otira, he whakaaro akc ano naku. E kiia ana lcia waiho taua kupu wh.akakah.oi-e i nga Porowini, a me tatarf tatou te Paremata, kia rangona to whakaaro a te Iwi mo taua kupu tinei i nga Porowini. E mea ana ahau e kore e tika kia taria whakaaro a te. Iwi. He tun J:oia ratou te rongo ai i tera tau, a i hinga te kupu a nga kai hapai i nga Porowini; kia taria te kupu a te iwi i roto 1 tera tau, a lieaha te take i kore ai e puta he kupu ma ratou ; kite mea ka kiia e te nuinga o nga MfiTua o tenei Paremata, kia muti nga Porowini. koia na te whakaaro a te Iwi, ko taua kupu a te tin'i o te Paremata. Mehemea he ou ou nga Mema o te Paremata nei, hei korero i te kupu kia tu tonu nga Kawanatanga Porowini, penei, ka mea ahau horerawa he tautoko a te iwi i a ratou whakaaro. A ! o te kupu e kiia nei e ratou ko te Iwi, ko te Iwi o ratou aroro. E kore ahau e korero noa mo te Huperitene o Akarana. No te mea e moliio ana matou nga iwi Maori he raatua a ia no matou no nga Maori katoa katoa. 'He nni, lie tini ana mabi pai mo nga iwi o enei Motu o Aotearoa. Otira no te mea kua'kiia e ia te kupu mo n<?a Porowini kia kaua e whakamutua, mo whawhai raana mo taua kupu anake. A me tautohe maua mo tana whakaaro mo aua Porowini. Ara ko tana kupu e mea nei.. kaua e whnknmntua nga Kawanatanga Porowini. Ma te Iwi to kupu kia kaua e tukua, ma nga Ariki e rua e whakahau nga mahi a te iwi.' No te mea, ko tetahi o aua Ariki ka kinongia e te iwi a k 0 tetahi ka'paingia etc iwi. He aha te take te kite ai te iwi, e kore e pai Kia rua Kawanatanga. AJei mohio te iwi Maori na ratou nei ahau i pooti mai nei Mema mo tenei Paremata: mei mohio taua iwi Maori ki aua tikanga nei, penei ka mea ratou he tika taku kupu, kia whakamutua nga Kawanatanga Porovim. Tenei taku kupu mo nga kupu a teT Mema a Karaitiana Takamoana. I mea a in, na Te Kawanatanga te he, i mahi he ai te Kooti Whakawa Whenua Maori, mo nga whenua i mahia e taua Kooti. E he ana i au tana kupu, na nga Mema o tenei Paremata taua he. Na tenei Paremata i mahi te Ture mo te Kooti Whakawa Whenua Maori. Ano ka oti te whakatakoto riga Ture e te Paremata, lie whakahacre kau ta Te Kawanatanga i aua Ture, kia tika ai te mahi ki ta te Paremata i wliakarito ai. I mea nno hoki te -■•lema a Ivaraitiana Takamoana, kia mutu nga Mema Maori mo te Paremata nei. E mea ana ahau, ma tenei Paremata tena kupu e mahi. E kore ahau e korero whakahoha i te Paremata nei. Otiia he kupu ano taku mo te Huperitene o Akarana. I rongo hoki ahau i mto i nga korero tautohetolse a te Paivmata ! na l\a\\;nia Iv<-rei i mahi nga tikanga i mua 1 til :.i tenei mea Te Kawanatanga Purowini. K me-i ana ahau, tena ranei a Ivavvana Kerei te (itiro na e tui haer<-- ma te tupu o aua tu nu-a o to Porowini. E aha ahau, mehemea ko nu te Mema mo tenei "aremala, mo ;e takiwa ki ta Aura mo te Pa o Aka-r.-uia, penei e m<->a ahau maku ano aku tupapaku e He.m. Kahci-e nei a Kuwana Kerei i te Whare nei i we korero nei ; na konei ahau i tino korero ai. He tikanga Maori noki tenei e ki nei "lloaina, hoaia to ki i te aroaro o te Taiawa." Heoi kia ruarua nei aku mo te hunga e mea nei, kia mnf.u Te Kawana•anga Porowini. V nio te hunga e mea nei kia waiho aua Porowini, kite mahi ano i a ratou mahi. E til u tohetohe ana tatou te .Paremata nei i aua tikanga.

Ame ata mahi pai a tatou korero, kaua tetahi e riri kaua tetahi e riri. Ata rapurapua nga take o tetalii taha, o tetahi taha. Ate ki mea ka kaha a koutou korero, me riro Ita koutou te whakaaro, kite mea ka kaha ko ta matou, me riro i ta matou te whakaaro. lcore aaau e pai kia tukua ano taua whakaaro kia raparapua ete iwi. He aha to pai ana peratia ? E pai ana anau kia oti ano i tenei Paremata. A ma reira te iwi e kite ai, kotahi rnahi nui i mahia, a i mahi kite otinga 1 tenei Parcmaia.