TE WANANGA. HATAREI, 25 HEPETEMA, 1875.

Wananga, Volume 2, Issue 21, 25 September 1875, Page 237

TE WANANGA. HATAREI, 25 HEPETEMA, 1875.

Na Te Wiremu o Tokerau i hura nga kupu, i korero ai nga Mema i te Paremata i te 8 o te marama nei. He penei ana kupu i korero ai. "Me korero katoa nga Mema o te Paremata nei, kia kitea ai he kupu mo tetahi Pitihana kia tukua kia Te Kawana, kia kiia e To Kawana, kia meinga etahi moni hei utu mo te mahinga i nga taiepa mo nga urupa o nga Apiha, me nga tangata i mate i nga whawhai ki nga Maori." I pai nga kupu, mete rangi o te reo a Te Wiremu, nio taua tono aana. 1 mea aia, ko nga urupa o nga tangata i mate i Okaihau i te tau 1845, kua tupuria ete ururua, mete raranhe. Me nga urupa o nga tangata i mate ite ftuapekapeka, e pena ana auo. A na nga tangata o Ohaeawai i hanga tetahi wbare karakia, a he mea homai etahi o nga moni utu mo te mahi o taua whare, e tetahi wahine Rangatira Pakeha o Jngavangi. Ahe niea hanga taua whare ite tun nga otePa i Ohae-<wni. A kr> nga Pakeha i mate ito whawhai i reira, ho mea haliu, he mea nehu hou, i te taha o taua whare Uarakia. ire mea whakaae taua nehunga e Te Kawanatanga. Ana te iwi Maori; i mate ai ana Pakeha, i nehu ana tupapaku, Korerotia ana e Te Wiremu, nga korero a Te Karaka mo taua mahi nehu a aua Maori. Ma nga moni e homai hei mahi i nga taiepa o ana urupa, ka kite ai nga uri o muri iho o tatou, he iwi mahar:i ano tatou ki nga tangata i mate i roto ite whawhai it« whenua nei. Ka mea a Te Koie o Taranaki, ho tika ano te kupu a Te Wiremu. Otiia me mahi ano hoki nga urupa o nga Maori i mate ito riri i turia kite Pakeha ite awatea. 1 mea aia ki nga tino whawhai, i turia e te Maori kite Pakeha i Mahoetahi, i Huirangi. I mea aTe Kere, kite mea ka mahia nga urupa o aua Maori, penei e kite te Maori, he iwi mauahara kore te Pekeha. Ka mea aTa Tanara Makarmi he tika ano aua kupu a Te Wiremu. Otii ma nga Pirihimana mau pu taua mahi, ara o aua Pirihimana kite taha ki to tonga o Akarana. Ame mahi eia he moni hei utu, mo te mea i kiia e Te Wiremu. Ka mea a Wi Katene :—" E mea aua aia me mahi ano nga urupa o nga Pakeha i mate i Tokerau. Kahore he

Pirihimana i reira e tika ai taua mahi, kia raabia © ratouEonga Maori i mate i nga rao Tamati Ko era kua rivo i riga Maori, ki uga wahi tapu ate Maoriano. Konga;urupa anake o nga Pakeha nga mea e takoto he ana, otiia. e kore pea e kitea iiga urupa o nga Pakeha i mate i Okaihau. Ame mahi ano he mahi rao riga uriipa o nsra-Pakcha i mate i Okaihau, i Rrinpeknpeka, mt> Ofraeawai, me kawo kite taha' o nga Whare Karakta nehu ai. Me kawe o Okaihau kite Whare Kaxakiai te Waimate. A ko nga tupapaku Pakeha o Te Ruapekapeka, me. kawe ki ta Whare Karnkia iTe Kawakawn. He mea; pai, "ki. te Maori : kia nehua paitiu a ratou hoa.riri. . Ai, mea aiaka nga Maori i whawhai kite taha Kuini i Taujanga,i Waikato, me mahi ano lioki nga uriipa o eta." "' :i Ka mea a.Wi Parata :—" He mea pai ki a aia, rae raabi nga urapa o nga Maori katoa, ahakoa, no te taha kite Pakeha, ki to Maori ranei, me mahi katoa. He mea hol>i naana ko nga whawhai katoa o_te whenua nei, i ahu mai te Maori kite Maori whawhai ai' lie tika te kupu a Te Kere mo nga tangata o Waikato i mate i Mahpetahi. I mea aia me waiho taua wahi hei tapu, uic nga tangata ano hold 94 i mate i Tauranga, kei reira ano ehaupu noa ibo ana aua tupapaku, a kahore kau he' whakaaro ki ana tupapaku.' Aki te men ka nohoia aua wahi hei Paamu, ka takatakahia e te Kau e te Hoi ho nga urupa ote hunga mate. E hara tana kupu ite mea: mo te hunga i mate i te taha ki tc Kawanatauga annke, e ki ana aia ki te hunga katoa i mate ite riri. A no te mea kahore he whawhai i enei ra, heoi me ata mahi he mea mo te hunga mate. E hara tana kupu ite kupu na To Kawanatariga, nana ano tana kupu. Otiia rao mahi he korero khi' tnahia nga urupa ate hunga mate katoa. Kua kite Minita Maori ia Matutaera, a kua mutu te kino i na lioki ki ta te whakanro i kite ai i roto i a rnua kupu, kite mea ka ata tnahia taua mea nei. penei ka maramate ngakau a. te hunga e pouri ana." Korero ana a Te Wuuru raua ko Te Wiremu. A kiia ana kia kore e makia te tono a Te Wiremu, me waiho ma Te Kawanatanga te whakaaro ko te tino hoa o te Maori ko Tti Tanava Makarini, i hoho hangii, mo te kupu vara, e nxe mahi ano hoki nga urupa a te Maori a te Pakeha, kote tangata e whakapati aua i te hunga o'rn, koia ra ano te tangata, ma ana e tawai kino nga maid ote mate. Ko te wa ano tenei, e puta ai te whakaaro utawkai. pera mete whs.kaaro a Ngapuhi iTe IJua PekaPeka. Tna hoki to kupu a Wi Pnrata e mea nei. "■ Kahore ana whakaaro mo tet.»hi taha mo tetahi taha. He Maori tonu ano ki aia. He whakaaro aroha ano ta nga iwi katoa rao a vatou tangata toa, ara te hunga e mate ana i te Parekura. Kahore he kupu hei whakamarama. mo aua korero a te Pareinatn. He ahara te tikina ai e ngaMaori alio, ka kohi ai i nga tupapaku o tena Iwi. E mohio ana matou, he pai ijenei kite Maori. Otiia kite mea ka kohia a ratou tupapaku ki nga wahi tapu a nga tipuna e hara i te mea ako eTe Minita kite taha Maori, na nga Maori ake auo taaua i kite. Otiia kp e tahi o nga utu e utu ai tatou mo te nehuuga i nga tupapaku Pakeha, na nga Maori; etahi o aua utu i kohi utu. E hara i te kupu hou le ki, "I nui momona a." Ehnrona, a tupu ana taua whana."