Untitled

Wananga, Volume 2, Issue 7, 12 April 1875, Page 61

He mea pai tenei hei Perehi i tenei putanga o te pepa nei, hei whakaatu ki nga kai korero, kia taia tenei wahi o tetahi reta i taia e te Haaku Pei Herara, na tona kai-tuhituhi mai o Papati Pei. E ahu ana kite nohoanga o te Kooti. Whakawa Whenna Maori, a, e pai ana hoki la ratou akoranga ina korerotia, e whakaatu ana hoki i te ahua o to te Pakeha ngakau. Otira, kaore e tino marama ana i roto o te Perehi o Nui Tireni te he ; mete tino hiahia kite arahi i nga Maori kite mahi i tetahi ara. A muri atu, tera ratou e manawapa, e pai ana ia kia meatia ake he kupu. Ko te wa ia o te tukunga o nga Whenua kia Maketetia, ara nga wahi e meatia ana e nga Maori kia Riihitia, a kia kaua e whakaTerea te tirotiro. Na, kite mea ka mahia tana ritenga, tona otinga, tera te Maoii whai Whenua e whiwhi kite rawa i runga ake i enei tu ritenga, e mahia nei. Ko te Kooti Whenna, e uaua ana te puta i roto i a ua mahi. Otiia, i te katoatanga e pai ana: he mea ano tenei te huihui atu i nga Eoia i roto i nga mea katoa, kua whai takiwaj hoki te Maori kite ngaki i o ratou mohiotanga nunui o mua, a, kua araia atu taua mea i a ratou. Tera pea e ahua raruraru ki etahi tangata no waho, kite what i nga tautohetohe o etahi Jieehi. Ka kii te kai korero, ka whakatatu i tona take i tetahi tatna.rata, a.ka,taiawhiotia haeretia e ia, a ka huihuia, katahij ka, mohiotia e te katoa e tino he ana. Otiia ko te- mea nui ia mp enei tu.

whakaUnng» hei tango ma nga Maori ko te tika 6h t' ka h^ ha karite ranei; kite mauria «aai he kanohi he kanohi i runga i enei tu korero tona n l ia^ ite moana ' oS^SSL

ko U t6tahi piihi Whe ™» 9000 eka, a > kei te kotahi teka « 2S?\L.* • Omana a i roa te wa ote Kooti e mahi ana ma noa nei. Otiia katahi nei ka oti a vSssSz T ? r". ? ga piihi * mua o*; r *> mehemea ka*«aex te haere a nga Maori, e koree roa ake nei ka M Panm * a ft- ranei ki n S a tan S* ta e tiahia ana ^ 1 tengata Kai-M?kete, Komihana xanei, e mea atu kia ratou kia pera, tera ia e whiwhi VH£iT P6a * teUa mea - Tera rato * °ga Maori E mIL ?f° a 5 Per^ mete rere ki »S a hou katoa LnSfJ ana i? ka e mohio aua ite tan S ata k «tahi mea A' ki"£*""* "t &U Ha tana SSri *« mea- ekore te Kawanatanga e mea i etahi hikoinga kia riro mai aiiaianga Whenuao Ngabporon i rnnga ota raton mahi i inaiauef tera pea e peneitia e urn ki roto kite Makete. ' i konri hL\£ kan ma-rima pea nga Maori o Mokau LS * tokomaha o ratou kaore e tae ana mai ki aWa o \T^^?-'P~* m *' a tena e ™*™ alia wJI £ te „ nrararn hextmo maia, ko ta ratou na korero he Maungarongo. He Maori ko Oane te agoa i mate kite Peere Poraka, nana i haere mai af Kb 6 "r-^ hoiho * * auria maiWtekoh": Ko nga Maori kei te taone, inaianei kaore e aW tauraaha ana ite pouri. Otiia ahua rere te ana raton he kai hj?„ t^ X * e ***> no tenei ata ka tangohia W ahT' te t6na e whakaroa *• *& ki T. B.

Jco te tika aaake her korerotanga inaku, a kore rawa

atu tetalii, ko te pono anake. E mahi tonu ana xnatou i te Ahi a taea noatia te wai puta ake ai te mura i te hooro o te ihu, mehemea nei te Ahi kei mua tonu o te Kaipuke, ko te mea nui, ko te heke ki raro o te hooro ote ihu, mehemea ia i meatia e tetahi tangata. Ka karanga te Kapene kia Waranatia, i whakamatau ano ahau me nga tangata tokorua. Otiia i panaia mai matou whakamuri e te mura raua ko te pawa, mete ki atu, kaore e taea e matou. Aka whati-whakamuri katoa i tetahi wa paku. Otira i taea ano e matou te ihu. A, e tango ana te Kapene ite kaipuke, e mea ana, kia whakahekea kite hau, otira kihai te kaipuke i rongo ki tona haraniu. Ka haere tonu mai ano tona ihu kite hau, a na konei nana i pana te ahi o te ihu kite muri. Ka hutia ake e matou te heera kurupae ote ihu, oiiia i tenei wa, kua tae te ahi ki muri, ara, ki waenga nui o te hooro o te ihu, o te hooro o waenganui. ko nga poti fmua e kainga ana ete ahi, kua ki atu au kite Kapene i mua atu, kia meatia nga poti ki waho, ka ki mai ia, kaore i tenei wa, erangi, whakapaua o uaua kite tinei ite ahi kia mate, waiho nga poti i kona, me haere katoa kite kei, haunga ano ia nga mea e mahi ana kite tinei i te ahi kia mate, ako nga wahine ia e nui rawa atu ana te wehi, ka timata te piki ake o te ahi ma roto o te hooro o wacnganui,, a i reira ka huaki whaka-te-kei te mura. Ka haere mai au kite kei kite mahi i nga poti, maua ko te Tuhimete, mete Tarimete, me etahi atu, ki te whakamatau kite whakatika i nga poti, ko te poti ote taha katau, mete poti o tetahi taha ote kei, kua ki ite wahine, a mete taiawhio ate huuga porangi, kbia raka te nohoanga o nga wahine kei te kei. Otira i tenei wa- no te katoa taua nohanga, ko te poti 6 te taha katau, kua oti te tuku e tehuihuinga, e muiaana, ko te Atua anake e mohio ana, nana i mea taua mea. I tahuri ite panga atu kite wai, ko nga tewiti i piko whakararo i te taumaha, kua mau kia ratou, kei te waru te kau pea nga tangata, ko te nuing ia he wahine, he tuinariki i runga. I mate katoa ratou, ano te raruraru o te Oto ote wai. Kamea ete Atua nui, he aha taku e titiro- mo tenei? A i tenei taima, kua kai te Ahi ite mahi ote ihu, a mura atu ana kite pito whakarunga, ko nga mahi katoa e torn i hinga ki muri, a taka atu ana, kua whakamatau matou kite whakamama i te piniihi o te taha katau te nui rawa atu o runga Kaipuke. Otira na te weranga o te ihu ka mahue i a matou, kaore iko atu, no taua wa tonu ka meatia e au kia noho tonu nga tangata tokorua kite poti ote taha inaui ote kei. I kaha rawa taku ki atu, kia kaua e whakarerea te taha o te Kaipuke, i mua atu o te putanga ote reo ote Kapene. E pai tonu ana ia, a no muri ite putanga o te reo o te Kapene, a i reira, e taku Atua, te huaki, ko au te mutunga i ahu kia ia, haunga ano ratou kua rere kite wai, ko te Tuhimete me tetahi wahine, he kotiro no Airingi, ko ona panekoti i meatia i muri atu hei hera, kua whakamatau ake au kite tango mai i tetahi kapehu. Otiia i mahue, mei kore kua mahue au, kaore ano kia utua taku pahihi, a e haere ana ratou e whakarere ana i au. A i taku pekenga atu, e tapahi ana ratou i nga taura o nga poraka, ka rere au kite haramu aka pana kia watea. E toru tekau ma-wha matou i runga i taua wa i reira ai, a k» mea matou kia waiho atu i waho, no te mea e heko iho ana nga tangata ma runga i nga taura, a tera e totohu, kei te ono inihi ona taha. Kaore matou i

tawhiti atu i a fa, ka hoe atu matou ki tawhiti atu i te kaipuke tau ai, a taeanoatia te ata. Otira katahi ano matou ka atea atu i te taha o te kaipuke, ka hinga iho te meina heera, i muri o te pakutanga o te kei, ko nga waipiro enei, ktia makaia ake e au nga * Rakete o roto i a ia, ko enei maharatia e koe, i roto katoa ote pouxitanga. I muri oto matou meatanga ki waho ke> ano te kino kite titiro atu, ko nga tane e maka ana i a ratou wahine kite moana, a i muri ka rere atu ano ratou. E inoi ana ratou, e karanga ana e tangi ana, otiia kaore he tangata i tae ki enei waipiro, kaore ho tangata ki taku mahara e tae te whakaaro ki taua mea, a tenei tetahi mea e kore ano e taea e ratou, .kaore au i kite tinana i te Kflpene me tana wahine, i tupeke kite moana. Otira na tetahi tangata i tangohia ake e au i te wai, -nana i ki mai ki ahua, i kite ia ito ratou tupenga kite moana'. A, i kite ano hoki ia i a Takuta Ketara e maka ana i tana tamaiti, a rere ana ano ia i muri iho. Ko te Kapene i te wa i mahue atu ai i au, e tu ana ia i te taha ki rarohau o te wiira, ko tona ahua, kei tetahi tangata , kaore nei e pouri ana, ko taku hiahia kia mutu koe, ta te mea, kaore ano au kia moe noa i tetahi po, o muri o taua wa whakamataku oku i runga i te poti. E mahara ana ati, kaore i tokomaha i runga i te kaipuke i tenei wa, no te mea e mura ana i tetahi pito a tae noa ki tetahi pito. ka hinga kite moana te mahi 0 te kei, ka kotahi maahi ka hinga, ka kotahi haora pea tenei mete hawhe, ote timatanga ote ahi, ka haere atu matou ki waahi ke o te' kaipuke, a taea nostra, te ata, no te wateatanga i te huhua o te tangata 1 roto Ite wai. A, i xreira ka haere ake te ata, mete ka tonu ano te ahi i roto, otiia ko te taha ano ki waho o te kaipuke epai ana, e tawhiti rawa atu ana matou, engari, e rongo tonu ana matou i te tangi a nga tangata i runga i nga rakau, kua tere ki wahi ke atu, ki waho. A kitea ana e matou, i manu ano te potii ote taha katau o te kei, a ko nga tangata e pupuri ana ki nga rakau, nana i whakahangai, ka ki mai ratou ki au, e ono e whitu a ratou whakahangaitanga, a pera ano nga tahuritanga. Otiia ka meatia e ratou kia tata mai, ko ta ratou, ko tetahi Apiha kia eke atu. I runga ltetahaqte Atua, Makitonore haere mai koe kia matou, aka mau mai koe i etahi tangata. Ko nga tangata i haere tahi me au, ko ErueraKeweti, me nga tokorua atu. E mohio ana au, i makaia e au nga paura kite moana ite tuatahi„ ano te aue ote wahine, hemaha o ratou i pupuri ki au, mete ki mai" kia whakaorangia ratou e au,, ka mea atu matou ki wahi ke o te Kaipuke, a ka rongo matou i te tangi o nga tangata i runga o te rakau e teretere ana ki wahi ke, ka ahu atu matou kia ratou. Aka kite matou, ko etahi 0 ratou. nga tangata kaore a ratou hoe, ka karanga mai ratou, e mea ana ratou ki tetahi Apiha ki runga kite potx o Buihi. E' ki ana mai ratou ki tetahi tangata, a koßuihi i haere tuatahi, ka karanga ano ratou ki tetahi Apiha, katahi a» ka whakaae kite haere, ko maua. ko Kpta i haere kia Euihi, a na reira matou 1 wehewehe, noho ana e 32 ki tetahi ki tetahi o nga pota, a totohu ana o matou poti i te tangata, kotahi te tangata i runga i te rakau, na tetahi poti i tango ake, ko te tngoa o taua tangata, ko Rapata Panopa, no Jioterengi. I noho tonu matou ite taha ote Kaipuke i tena ra apo noa. E kite ana nga tangata i ona .wahi katoa. tawhio noa. Otira, kaore e taea e matou te awhina ratou. Tau tonu matou i wahi ke, a taea

I noatia te ahiahi o tetahi atu rangi, he hawhe maero te pamamao. Otira i niuri 6 te totohutanga o te Kaipuke, kaore hoki he taunga. Kua kainga ete Ahi, a tae ana ki raro kite kapa, kaore he hoe o toku poti, ka homai e tetahi poti kotahi mete hawhe, ka hangai ta matou rere kite Kepu o Kuru Hope. Otira, kaore a matou kapehu, tetahi mea ranei i ruaga i te poti, a kore rawa atu he kai, ka ki mai tetahi o nga tangata ki au i maka e te Kapene kite wai, a rere iho ana ano i muri i tona wahine kite wai. I haere piri tonu nga poti i te 20 mete 21, ka timata te pupuhi ote hau, ano te po matou i wehe ai. I whio au, i karanga. Otira ite putanga ake ote ata, kaore i kite i tetahi o nga poti. Ka pa kino te niate-wai kia matou katoa, he tangata ko Penetiri te ingoa, i taka kite wai i te wa e whakatere ana ia i te poti, a mate iho, Tokotoru nga tangata i porangi i tanara, a mate Ka makaia e matou nga tinana kite wai. Ilc 23, i kaha rawa tepupuhi o te.hau, mete nui hoki o te ngara, ko ta matou mahi he lata tonu i te wai, ka mahia o matou he haika moana, a ka reitntui te poti. | Otira, i herea noatia ki etahi wahi o te taura o te ihu I o te poti, a motu ana, ngaro atu ana i a matou. Tokowlm nga tangata i mate, a ko to matou mate kai, me to matou mate wai. Ka inumia e matou nga toto, aka mate, tokorua o raton. 1 te 2±, he nui rawa to pupuhi 1 o te hau, ka hangaia ano e matou tetahi haika moana, ka heiea rawatia e matou ki nga mea e pa ana o matou ringa ki runga, Toko-ono i mate i tenei ra,ka utaina ete ngaru, iotahi ka totolw. Ite 25, ka iti haere iho te hau, a lie nui rawa atu te wera, kua heke iho matou kite toko warn i tenei ra, a tokotoru* o matou e porangi ana. I ahua kino katoa matou i tenei rangi. Ite ata tohu ote 26, i te mea kaore i tino awatea, ka hori tutata tonu mai kia matou tetabi poti. I karanga ano matoa. heoi kaore i rongo mai, kei te rima te kau iari te mamao atu i matou. He iwi ke ia, taku mahara, i rongo mai ano ia i a matou, kotahi o matou i mate i tenei rangi, a inumia ana e matou nga toto o matou hoa kua mate, i te nui hoki o te mate wai, mete mate kai. I te 27, ka kouaua te rangi, engari ; kaore i wllai wai. I tenei rangi, ka mate cokotoru, kotahi te mea o enei i maka e matou ki te moana. I tenei taima, kua tino nui rawra te ngoikoretanga i a matou, no reira i kore ai e taea e matou te maka nga mea tokorima ki re moana. I tenei taima, tokorima ano matou kei te ora, tokorua heramana, tokotoru matou nga pahihi, ko tetahi o aku hoa pahihi, kua porangitia, e inu ana ite waitai. Na, i a matou e raoe ana, ka ngaua taku waewae e te porangi ra, ka oho au ki runga. Ka khe matou i tetahi kaipuke, e whakaheke ana mai kia matou, no to matou tatanga atu, ko Piritihi Hepata te ingoa o taua kaipuke. I ahu mai i Karekata, e rere ana ki Tanatii. Ka utaina matou ki runga, a, atawliaitia ana matou e nga tangata o taua kaipuke. I reira, ka pa mai te mate kia au, a, tutata rawa atu au te tae, kite kuaha o te mate. A kaore matou i tino ora i to matoa taenga ki "Tiini Hirini/' he mate ano toku, ka homai ano kia matou he parani, a inumia katoatia ana e matou taua mea. E 450 maero i taea e matou i roto i enei rangi e waru : I ahu ta matou rere ki Nota Ita, ko nga whika o te wahi i mate ai matou koia tenei ; e37 tikiri, lo miniti Hauta, ko tetahi 12 tikiri, 25 miniti Ita. Ite awatea o te 17, ka mohio au, kei te whai tonw. matou kia rite ki tenei Kanatutu i enei wa katoa. Engari i tino mohio ano matou katoa, kei te taha kite Nota o te

Keepu matou e haere ana i tenei takiwa. Ko taku whakaaro, kaore te poti tuatahi i ora i te hau o taua po 1 wehe ra matou. Ko te wahine i runga i taua poti r porangi, ka maha noa atu ona tnpekenga kite moana, totahi ka mate, na te kaha o nga tangata kite pupun l ora ai, no te takiwa ano e haere huihui ana matou enei tupekenga e koreorotia ake nei. Koia i tinomamae ai o matou ngakau, a, i .tino whai ai o whakaaro kia kite tonu, kia kite tonu i a ratou. Kia kite i nga wahine, mete totohutanga hoki oto ratou poti. Kei te waru tekau te maha o ratou, ko nga teweti o te kaipuke i piko iho i to ratou taumaha, no to ratou hekenga ki raro, ka tangi te umere. Ite whakahokinga o tetahi patai, ka ki nga tangata, ko te kaipuke i tutaki ra i a ratou i te tuatahi, kaore i tahuri mai kite whakaora i a matou, otiia he kore ano pea u a ratou, kaore i rongo mai i ta matou karangatanga. Engari, ko matou i tenei taima, kei waenga nui tonu ite ara 6 nga kaipuke. Ko Kota, tena ano e mate, engari. na matou i whakaara ki runga, kaore a Kota e tu ki runga, me ngooki ka tae ki tetahi wahi. I tetahi takiwa, ka kitea e matou he rimu moana, me I etahi papaka i runga e noho ana; ka kainga e matou, | aka momia e matou nga rimu. Ka ki au, "E wai- I marire ana tatou i enei ra, ka mea atu au kia koe, I koia ano ta matou kainga i taua me'a. ' '■ A oti ana te korero a Makitonore i mua atu o te | taenga ki Ekita, aka meatia e nga waea katoa ki nga wahi katoa,o Uropi. I Ekita ka hoki nga kai-tuhi o te Porowini, a, i muri o te whakaroanga i meatia e nga toto hanga i te po i runga o te raina o te Uerewe, ko te Tereina mau i te Meera o te Keepu i ata haere ki Pirihitora, ite 3-30 ote ata kite mea o nga pahihi ka whakaaturia mai kia ratou, e kore e haere ki ko atu ki etahi wahi, kia tae ra ano kite 7 o nga haora e 50 nga miniti, ka heke atu i runga i tetahi arawhata kotahi putu te hohonu o te huka, ka haere nga morehu me o ratou hoa haere, ka pau te arahi e tetahi poata ote Here we, a kitea ana tetahi Hotera. A i 11-30 ite ata o te Paraire ka taea a lianana, i reira tetahi kai-whaka-haere a Hone o taua kaipuke a Hoaa Hawiri Kamupene, e tutari ana kia' Makitonore" ratou ko ona hoa, a ka mau i a ratou ki to ratou Tari.

NGA MAMAETANGA O NGA TANG ATA OTE POTI. E ahuana ki nga niamaetanga e nga tangata o te poti, ko te Kai-tuhi korero o te Terekarawhe e whakaatu nei i enei korero. Na tetahi i runga o tetahi o nga tima parete kaipuke, i haere kite whakahei i a te Naianata i u atu ki Kota. "E Kota, i to ekenga atu ki runga i te poti, a ka wehe atu ki wahi ke, etahi e manu noa ana ki wahi ke ote Kaipukee wera ana a e mate ana? 'I kohia ano e matou etalxi e taea ai e matou, mehemea i kohia mai e matou tetahi atu kua mate ano matou, e kino ana hoki te moana, a lcaore matou e kite atu ana i etahi o nga tangata, i te wa i rere iho ai ratou i te taha o te kaipuke, koi pau ratou i te Ahi.

"Kei whea te nuinga o koutou i eke nei i runga i to koutou poti ?—"Kua mate katoa ratou, ko matou tokotoru anake mete tangata i porangi i mua ra, i u ki Piritihi Hepata, i mate atu ia ki reira. "Kaore tetahi tangata i porangi i muri iho i tenei. Ae, e hoa, ko te nuinga atu o nga tangata, i penei i mua atu o to ratou matenga."

"I tupeke ranei ratou ki te'wai?—Tera ano e pera ratou, otira na matou i arai ; engari, kaore lioki matou i roa e ora ana, i rnuri iho o te paanga o te pbrangi kia ratou.', "He aha a koutou kai ite poti ? "Kaore rawa a matou mea i runga poti. "I kai matou tetahi i tetahi : Koia nei te whakahoki kino mai. Otiia, e whakaaturia ana te mea i meatia ai tenei mea kino, na te mate i meatia ai. "Otira, kaoro koutou e kai ana, tetahi i tetahi, i te wa e ora ana ?—'Kaore ; kore rawa tetahi i kainga, ki a mate rano." "Kaki atu te kai patai, tenei te mea. I tetahi rangi ake nei, ka korerotia mai he korero no tetahi kaipuke i pakaru, a ko nga tangata i runga poti, i makamaka rota ratou, mehemea ko wai ranei o ratou e mate. A, patua ana tetahi o ratou, no Itariana hei kai ; "Kaore matou i pena. Taku mahara, e kore rawa matou e pena; "Na, i tenei wa kua tino poto, otiia i korerotia ano nga tino korero, ka akiakitia mai taua tamaiti kia taka tu, mo te haere ki uta. "He hanga ano ou ?—"Kaore tahi ! heoi tonu © mau atu nei i runga i a au nei, e hoa ; i ngaro katoa atu, otiia kaore he rawa." "Na, ka tae mai nei koe ki Ingarangi nei, ko a au mea katoa i ngaro atu, ka ata whakaritea atu ano ki a koe. A, he nui ke atu e homai. H. P. Herara.

OTAKI, Sth Maehe 1875. Kia- te Kai-tuhi o te JVananga, tena koe. Mau e tuku atu enei utanga ruarua nei mo te Wananga, kite pai koe. Te purei Kirikiti ate Karapu o Otaki, kite Karapu o Pokitaone. Ite Paraire tuatahi, i pureitia ki Otaki, riro ana te wiini i te Karapu o Otaki. Ka tukua te tab.ua kai ete hunga matakitaki o Otaki ma te hunga purei. I taua ahiahi ano, ka tukua te Tina a te Karapu o Otaki ma te Karapu "o Pokitaone me ratou hoki. Ilui katoa nga moni utu o taua Tina, tekau matahi pauna e rima herengi, £ll s5. No muri iho ka karangatia, hei Pokitaone te purei i muri iho, no te pureitanga tuarua, ka riro ite Karapu o Pokitaone te wiini. Ka tukua te Tina a te Karapu o Pokitaone ma te Karapu o Otaki, me ratou hoki. Hui katoa nga moni utu o taua Tina, e rima pauna e rima herengi, £5 so. No te pureitanga tuatoru e kitea ai, ma wai te tino wiini : Ara, te rangatiratanga e tango. Ka turia ano te purei ki Pokitaone. Ka riro ano te wiini i te Karapu o Otaki, tukua ake kite Karapu o Pokitaone, me nga tangata katoa o Pokitaone Pakeha, Maori hoki, kaore he iwi kaore he aha. I tenei pureitanga whakamutunga, kaore i hoatu he Tina e te Karapu o Pokitaone, ma te Karapu o Otaki, ko te tino tutua-rawatanga tenei o te Karapu o Pokitaone. Ko te ritenga o taua purei, ki te haere tetahi Karapu, kite kainga o tetahi Karapn purei ai, ma te hunga no ratou te kainga e whangai te manuhiri kite kai, ara, te Tina ote purei. Heoi, kihai i rite i te Karapu o Pokitaone nga ritenga i wkakaritea ai. E kii ana hoki te Karapu o Pokitaone, e kore e tau te Maori hei hoa purei mpna mo te Pa-

keka* »o te.pureitanga.riro ana ta ratoa kupu whakateuki mo. ratou ano. No te purei whakamutunga, ka karanga.te rangatira Maori o Pokitaone ; ara, a Ihakara Tukumaru kite hunga o Otaki: Ka mea, kia kaha te purei, kei hokitangi koutou i te one roa nei. Ka mea a,Hema te Ao, tetahi rangatira o Otaki. E ! waiho ra kei te main te whakaaro, kia kitea te mate ka pai te korero. Heoi, no te tatanga ote purei kite mutii, ka mohio nga tangata o Pokitaone kua riro te wunx i te Karapu o Otaki, ko te tino whatinga kite Tacme, kei kite ito ratou matenga. Na, e hoa ma. Katahi ka tika nga kupu whakatauki, e kore e tau n koa purei mo te Pakeha. Engari ma nga Maori o Otaki taua kupu, me tenei hoki : E kore e tan iiga murare o Pokitaone, hei hoa purei mo nga tangata matau o Otaki. Mehaere aua tangata o Pokitaone ; ara, te Karapu kite Kura, kia akonaano ratou kite mahi purei Kirikiti, kei ohia noa ratou kite purei, aka tau ano te wbakama kia ratou. Kati pea rkonei, kei hoha nga nutu i te korerotanga, me nga kanohi ite tirohanga. Tera atu te roanga, mei tuhituhia katoatia nga kino o taua Karapu o Pokitaone kua whakama ratou. Heoi, na to koutou hoa. Na Tamati Ranapiri

Na, tenei taku kia koutou e te hunga e tataku iiaere nei 1 nga mea i raru nei tatou te Maori, kia mau ki ta koutou mahi tohutohu, kaua e tohutohu, a ka roa ka makue, ara, mo to koutou ngaro rawa ake lea nanga waitakataka noa i a tnatou, nga ara i raru ai koutou, o matou matua, ine nga ara hoki e raru f 1 oran S a mo matou i muri i a koutou, ara te Whenua, e ai lioki ki ta koutou korero. Ara, mo te puta rawa ake, etahi o nga tamariki i taku korero tuatahi i runga ake nei, a, ka marama hoki etahi take nei manmga ma matou, ma nga whakatupuranga i mun i a koutou, koia au i mahara ai, kia whai kupu au mo tenei mea mo te ngoikore. He nui ano pea o koutou tangata i kite i enei ara mate e korerotia nei eJwjutou, a 9 e whakaaturia nei e te "Wananga," i wiakapuaki kupu ano pea etahi tangata o koutou, kia puritia o koutou Whenua, a i runga i te ngoikorttanaa mahuetia ake taua mahara, ara, taua korero e tohutonuna nei e te hunga matau mete hunga kua kite i te mate, otira, e te iwi, ko taua tu ahua o te °* e Maori, etahi take i tere rawa mai ai nga mate e whakapuakfna nei e te hunga matau. Na, no konei au i mahara ai, kia hohoro au nei kite ki, i tenei ki mo koutou mo te hunga matau kite whakaatu mate me kaha tonu koutou, ki ta koutou mahi, ehara hoki ua koutou i te whakaatu, tera e manakohia mai e te hanga nei e te rangatira, raua ko te iwi, kaore, en«ari te vT nakaatu tonu kia whakaaturia, kati kia koutou. Na, ka whai kupu au, mo nga iwi kei te noho taka, ara, kei te noho mau to ratou nei oranga te Whenua, e hoa ma, kei whakakawea koutou, kite whakaaturanga a te hunga mate, i nga mea i raru ai ratou, e nara hoki ta ratou whakaaturanga i te mea, mo ratou ano kia ora mai i te mate, kaore. Engari, e whakaatu ana ratou i nga mea i mate ai ratou, kia koutou ki te hunga kei te noho ora, kei te noho.rangatira i runga i o koutou nei Whenua, mo te puta rawa mai o aua meaJcia koutou, ka mohio koutou, ko nga mea tenei i whakaaturia nei e o tatou whanaunga kua ngaro ake nei kite po, ara, kua riro nei o ratou Whenua, kua

nbhb kbre Whenua nei i tenei ao, katikia koutou. Na ka whak'apuia ktipu hoki au kite hunga whakaatu i nga heenga b te iwi nei o te Maori/ kia marama h©ki ta koutou whtfkaatu, kaua e whakaatu i runga ite manahara. A, ito hohoanga kite Pararuma ranei o te Pakeha, ito kHehga atu rianei he4wn«hi ma, *e iwi ata-hua te taugata, a ito tuknnga atu ranei-kia haereriba i runga ite Tima, kaore nei koee kii anakia utu. Engari, kia marama ta koutou whakaatu, kia marama Hi hoki ta matou titiro ta nga tamariki i«vori ia koutou, i nga take lie o te iwi nei ote Maori, Na, e hba ma e nga iwi- kua whfekahuatia aei e -au i runga ake nei : 1. E iigfl, tamariki Kura, 2. E nga tangata matau, tuku korero boki, 3. E nga iwi e noho mau ana o koutou Whenua, 4. Ete huhga whakahe ite Maori, Whakaaturia mai a koutou mahara mo £enei mea kua whakahuatia nei e>au i runga ake nei. Na tetahi o nga Kar-tuku korero. WAIMABAMA, 27 o Mabhe, 1875. (Na to matou Kai-tiibr mai ) T kitea tetahi weera e takoto ana i te one, i Waipuka wahi o Waimarama, i te 17 o nga.rao Maehe, na tetahi tamaiti i haere kite whin hoiho' i kite, ko nga hoiho nana i kite wawe te weera, a, ka mataku, a ka tino mea taua tamaiti kia mohio raw* ia kite mea i wehi ai, ioma ai ana hoiho, a kakiite e piata ana i te one, ka mataku ano ia, a ka oma kite kainga, a ka whakaatu max, kua mahue atu ia ia nga hoiho, a kanui ano tona mataku ki tetahi mea .pango kei te one e takoto ana, ka ki atu au kia ratou, he weera aka haere matou kia "kite, kit& fcaehae, s 18 putu te roa atu ite upoko atae atu kite hiku,' mehemea ka hiahia etahi Maori, Pakeha ranei ki tehoko hinu, me haere mai kite titiro ite hinu, a me. ui kia te Harauwira Te Orihau, kei Waimarama.