HE RETAA TUHI MAI.

Waka Maori, Volume I, Issue 8, 16 November 1878, Page 127

HE RETAA TUHI MAI.

Ko nga Pakeha matau kite Reo Maori e tuhi mai ana ki tenei nupepa me tuhi mai a ratou reta ki nga reo e rua—te reo Maori mete reo Pakeha ano. Kite Etita o te Waka Maori. Wliareponga, Tai Rawhiti, Oketopa 30, 1878. E hoa, —Mau e panui atu aku kupu kia kifcea iho ai e nga iwi Maori. E nga iwi Maori, kia rongo mai koutou. Tenei ka ara ake ta tatou taonga tawliito, te Waka Maori; i mate hoki aia i mua, kua ora inaianei; i ngaro, a kua kitea. He taonga nui tenei no te tau. E rite ana ki a Kopu, ehura mai nei ona hihi ite ata; i muri i a ia ko te awatea ; muri atu ko te ra, ka marama te whenua katoa. Na, e aku hoa, ma tenei taonga e noho talii ai a tatou korero. Aliakoa ngaro atu o koutou kanohi i a tatou korero, i a tatou mahara, e kitekite ana i roto ite Waka. Ahu mai, ahu mai kite korea hci kawe atu i nga kai maro a Toi, i nga kai ngo'engohe a Rongoiamo, ki nga tane, nga wahine, me nga tamariki oto tatou moutere. Tena tatou ka hauhauina i to tatou -waka, ka ruruku hoki, kei pakaru i nga tupuhi o te moana. I pakaru hoki te Waka i mua ai ite niea e noho ana he hoe Pakeha, ara ko te Kawanatanga, he hoe Maori. Na reira i rarua ai, lie rua no nga kapene —whakatere ke ta tetahi, w akatere ke ta tetahi. Inaianei kua motu rere kite hoe Maori anake—ara, kua kore te Kawanatanga e eke ki runga. E mahi rate Maori i tana mahi, ate liautu, ate pukana, kia tere ai te waka, kia ka'::a ai hoki nga kai-hoe. lvo tauabautu nei. he kohi mai i etahi moni, ara, mo nga nupepa kia aliu tonu mai ki a tatou. Tera pea etahi o koutou e penei na, "He tangata tenei e whangaia ana kite kai tupepe, ina hoki ana korero." Kaore, e hoa ma ; engari ko te rongo korero te mea nui. He taonga te Waka, he taonga te Wanattrja, he taonga te nupepa Pakeha ; e rongo ai tatou i nga niatauranga mo te matikuku pango o tatou vrhenua e mau ana ki a tatou. Mo enei rangi noa ano ia, ka ngaro ai te haunga ahi o te Maori i te iwi mahara nui, i te Pakeha. Tena ra koutou katoa, Na Mattjtaeba Nihoniho.

Kite JEUta o te WaJca Maori, Turanga, Nowema 9th, 1878. E hoa, —I rongo korero noa ake kua tahuri ano nga hoa aroha kite hapai ite karakia ate Kooti Rikirangi, nana nei ratou i kawhaki haere ki roto ki nga wahi ururua o te motu nei mate ai i nga mate maha i whakapangia nei e taua karakia ki a ratou. Na te iti pea oto ratou nei whakapono ki taua karakia i whakapangia ai nga aitua ki a ratou ; a, na te tiui oto te Kooti Rikirangi whakapono i ora ai a tera, ana te whakatauaki hoki tetahi a tona pakeke, a Tawheta, ara, " Na te oma Tawheta i ora ai." Koia u ana e noho mai nei i runga i nga wahi o era iwi, a e noho nei he iwi ke i runga i tona walii tupu i Turanga. Katahi nei pea koutou, e nga hoa aroha, ka tino whakapono ki taua karakia e taea ai te whakaora i o koutou mate, e ai ki ta te rongo korero e mea ana, kore rawa e whai urupa taua karakia i tenei ao, ino te mate ote tangata. Heoi ano te urupa o tera karakia i tenei ao, ko te mahi whakaliiatoa te tariana i nga kahui uwha ki tona aroaro ; na reira pea nga hoa aroha i torere tonu ai ki taua karakia, kia rawe ai hoki ratou i etahi kahui ma ratou. Na, whakarongo mai, e nga hoa aroha. I tau rawa te hoha ki nga ope Kawanatanga e aruaru ana i a koutou kite whakahoki mai kite ora, a e ora nei ano koutou. Whakarongo ano hoki ki tenei kupu—ko te Kooti kaore he maunga-a-rongo ki a ia i roto o Turanga nei, ahakoa Pakeha, Maori ranei. Kaove hoK'i he tangata i te pohehe ki ana makatea e takoto i roto o Turanga nei. E mohio ana pea

koutou ki Matawhero, ki Pukepuke, ki Gweta, me era atu wahi. Me he mea ka rongo koutou kite maunga-a-rongo ate Kawa■natanga ki tena tangata, a ka waiho e koutou hei mea whakapehapeliataua kitenga o te Kawanatanga ki tena tangata i ta wahi ngaro ito ngahere, me ko wai ka kite atu ? Me ito maramatanga, era e mohiotia. Na, tenei ano hoki tetahi kupu, me he mea ka hiahia etahi tangata kite haere ki ate Kooti, me noho ki tona aroavo kia mahorakora ai ratou kite karakia ito ratou karakia, kia taea ai hoki e ratou te whakaako i nga karo rakau a te Kooti, kia tu rawa ake ai ratou hei hoia ma te Kooti ka mohio ratou kite hapai o te rakau. Kupu propiti: ka pera ano he mutunga, a muri ake nei. Meiha Ropata. [Kihai i ngaro i taua tangata toa, pono rawa, a Meiha Ropata, nga kitekitenga a Ta Hori Kerei raua ko te Minita Maori i nga tangata kohuru, tangata tutu, i nga " wahi ngaro." E kore e taea te ki, kaore i te nui haere te karakia a te Kooti i te motu. Tetahi, ko te tikanga o taua karakia ehara i te mea aroha kite iwi Pakeha, engari he mauahara —kia pehea hoki te ahua o te karakia o te tangata molioao, tangata kohuru, pera me te Kooti. Otira, kai te parau matou ; ehara pea ia ite tangata mohoao, noho i waho o te ture, inaianei—ahakoa he kohuru ia. Inahoki kua kitekite raua ko te Minita Maori, kua korerorero raua; tera pea kua takoto he tikanga aroha ma raua, tetahi ki tetahi. E mohio ana hoki matou i kite tetahi tino rangatira Maori i te Minita Maori i mua tata ake nei, a i korero whakatupato atu ki a ia mo te he e puta ake i roto i te nuinga haeretanga o taua karakia a te Kooti i te motu, a irhakahawea ana taua Minita, heoi hoki morikarika mai ana taua rangatira. E kore ano e kiia te tangata tauhou ki nga tikanga Maori, pera me te Minita Maori nei, he mohio ia ki nga tikanga nui kei roto i aua " tohu o enei rangi engari he pai kia ata whakaaro ia ki nga kupu ako lii a ia a nga tangata matua, tangata matau.]

[He kttpu waea tenei i tuhua max ki a matou e Hoani Nahe {Minita net) mo te reta a " Tetahi TANGATA ktta 25 ONA TAU X te KOEOifl,"?' taia i tera Waka. Kite JEtita ote Waka Maori. Werengitana, Nowcma 5. 1878. E hoa,—Taia atu tena waea kite Waka mo te reta a" Te tangata kua 25 ona tau ite koroiri." £ marama tonu ana i a au taku whai-korero me taku whakaaro hoki mo taua mea. Engari me lie mea tera kei te mahia etahi mabi roia inaianei, ebara i a au. Me mahara a "Rua te kau ma rima tau" he Maori ke ahau ; a e kore hoki nga Maori katoa e whakapono mai ki ahau, kia welii ai ana roia i taua 'wliai-korero. Kaore hoki nga iwi e rua o tenei koroni e wehi i taua whai-korero a paapa i roto i te Whare. Hoani Nahe.