HE KUPU WHAKAATU KI NGA HOA TUHI MAI.

Waka Maori, Volume 13, Issue 11, 3 July 1877, Page 153

HE KUPU WHAKAATU KI NGA HOA TUHI MAI.

Mei te Kata raua ko Hohepa Harawira, o Tarawera, Taupo.—Ka tukuna atu a korua nupepa ki ta korua e ki mai nei. Hemi Hipi, o Waikouaiti.—Kihai i mutu te haere o te nupepa ki a koe. E mohio ana matou he tokomaha nga Maori e tango poka noa ana i nga nupepa i roto i nga Potapeta ; haere ai hoki ki reira rupahu ai ko ratou nga tangata mana aua nupepa. Na, lie tahae tenei, e tika ana lioki kite ture kia •whiua, a ma nga tangata na ratou aua nupepa e mea kia whakawakia aua tu koroke kite mea ka kitea ratou. Heoi ta matou ko te tuku i nga nupepa kite Potapeta kia kawea ki nga kainga o nga tangata mana, a ko tcna e ata mahia ana ano e matou. Elite mea ka whakaatu mai koe i nga mea e ngaro ana, ma matou e hoatu he mea hou. Kingi Ngatueee, o Kerei Taone, Wairarapa.—Ko a matou kupu ki a koe he pera ano me nga kupu i tuhia ki a Hemi Hipi ki runga ake nei. Ko Ifga WaJca timata ite Nama 8 tae kite Nama 10 kua tukuna i tenei meera ki nga tangata kai raro iho nei o ratou ingoa, ara ki ia tangata ki ia tangata o ratou; —Kereama Herangi, Tuiti te Au, "Wirihana Kaipara, mete Rore Pukekohatu, o Wairau katoa; ki a te Jieepa Ngakona hoki, o Waipapa, Kaikoura. WrEEMtr Kingu te Apaapa, o Turanganui.—Kua tukuna atu te WaJca ki a koe. Me homai e koe nga moni ki a Kapene Poata. Ranieba Eeihasta, o Waikouaiti.—Kua tae mai tau reta e whakahe na koe kite Kai-whakawa mo tona aroha i puta ite whakawa mo te tahaetanga i nga hipi. Ki ta matou whakaaro kaua e panuitia taua reta; tera ano pea he take tika te take i pera ai tana mahi, Tamati Abama, o Turanganui.—Kua panuitia i te Kama 9 nga moni i homai e koe. Kua tukua atu nga nupepa ki a koe. S. A. Paaxa, o Uawa.—Tenei kua tae mai te" kotahi pauna i tukua mai e koe, ara te 10s. mo te Paraone, ko tetahi te 10s. kihai i whakahuatia mai e koe te ingoa o to tangata nana. .Engari me ■whakaatu mai e koe te ingoa mete kainga ote tangata nana i homai aua moni. Te Rev. Matiaha Pahewa, o Tokomaru, Tai Rawhiti.-—Ka nui to matou pai me he mea ka ata korerotia mai e koe te matenga o Pehi i nga iwi o INgaitahu, mete kohurutanga ote Maiharanui, mete -whakaoranga ale Tuahu ite tamaiti ra, i a Riria—kaua rawa tena e whakarcrea. Maika Hikatoa, Waikaraka, Tai Rawhiti—Te kau herengi i te tau te utu mo te Waka, me homai i te timatanga o te tau aua moni. "W. T. Paeaone, Open Bay, Tai Rawhiti.—-Kaore i kitea e matou nga ingoa o nga tangata tokotoru e ki mai na koe. Ropoama Timoti, o Waika-wa, Pikitana. —Me he mea i homai ki mua o moni mo te WaJca Maori kua tika, ara ko Akuhata kua taha nei te homaitanga tika mo te tau 1876-77. Ko te take pea tenei i kore ai e tae atu he nupepa mau. Hei a Akuhata e takoto mai nei me homai e koe kia kotahi pauna, ara Ma te kau herengi mo tenei tau e haere nei, kia kotahi hoki te kau herengi mo te tau ki tua atu, ara te tau 1877-78. Tiopiea Tanieea, Kai-whaka-wa, o Riwatana, Waipounamu.— Kua tae mai to reta korero i ou haerenga whenua, a e whakawhetai atu ana matou ki a koe mo taua reta. E kore e oki tenei Waka,. engari e kore e roa ka panuitia atu. Hetaeaka te "Whakattxd-a, o Waiohau, wahi tata ki Opotiki, e tono ana kia panuitia atu e matou etahi ture kua hangaia e nga Maori mo nga hoiho haere noa ki roto ki nga rohe o tetahi whenua i taua takiwa. Kaore matou e pai kite panui ite ture i hangaia noatia e te tangata, ehara nei i te ture i mahia i runga i ote Kuini. Tera ano te tu nei nga Kooti-whakaTva, e, ahei ano hoki te -whakawa ki reira aua tu he katoa, a e uru tahi ana nga Pakeha me nga Maori ki aua Kooti. He tika kia haere a Hetaraka me ona hoa ki reira korero ai i o ratou raruraru. Hemi Tatttaei, o Peiwhairangi.—Kua tukua atu ki a koe nga nupepa ote takiwa kua taha nei. Hua noa matou e mau ana ano to ingoa i te rarangi ingoa o nga tangata tango nupepa.

Te Komiti Hikitt/re, e noho ana ki Makctu.—Kua tae mai te reta a te Komiti mo nga rohe whenua e raruraru ana i roto 1 a koufcou, mc tetahi ravangi roa o nga ingoa o ana rohe, me nga tikanga a te Komiti i whakahaere ai mo aua whenua raruraru. Kaore matou c kite ana i tctahi tikanga pai, pcwhca ranei, c puta mai i runga ite panuitanga o ana tu korero kite nupepa. Kihai i meatia te Waka hei waka uta i nga tautohetohenga rohe me nga take whenua, Engari me pa atu koutou kite Kawanatanga korero ai i aua tu korero. _ Ko Wi Matene te Hxtaki, o Makctu, e ki mai ana, ki tana kite iho i nga panuitanga tupapaku i roto i to Waka, ko nga " tino rangalira " anake e mate ana. He rangalira katoa nga tangata e mate ana, he tama ranei na te ranga'tira. Te ai noa ho tupapaku i kitea iho c ia e whakaaturia ana he tupapaku ware. He mea whakama taua whakaaro a te tangata Maori c mea nei kia rangona ai he rangatira ratou ko o vat on tupapaku. Ko Rl'era litiKAp-CA Eota, o Wairewa, Hunks Peninsulaj Katapere, e utu ana i to panui a te Kcv. Matiaha Pahewa mo nga wlianaunga o Eiria Mohcko, i hopukia i tona itinga i Kaiapohia, te Waipounamu, a c noho ana i Tokomaru inaianei, Tai Eawhili. E ki ana a .Eucra kua mate a Pita te Wii, tungane a taua wahine, engari ko nga tungnne o tona whaoa mo a ratou tamaviki, kei Waircwa e noho ana. E mea ana a Euera kia tulii rota a te Ecv. Matiaha Pahcwa ki a ia. Ko Wi WiiAUEPA, o Wharekauvi, e ki mai ana kua tae inai ia ki Taranaki, te kaiuga o tona taman'kitauga. He nioni ano taana i roto i tona pakcte, engari kihai i whakaaotiahe moem'a mona i roto i nga paparikauta ote taone o Taranaki. Eki mai ana i etahi taone rangalira katoa i tao atu ai ia, ava ko Po Isckc, ko Akarana, ko Poti Kupa, kihai i pena, i nui te pai o nga Pakeha kite liomai moenga mona. " Kei tona kainga, kei tona whare anake te poropiti liapa ai i te lionore," ava i to nui mona. Ko Eanietja Eeiiiaxa, o Waikouaiti, e ki ana kua rautu raua ko T;ri,i> Parala te whakahaovc i nga ritcnga o te Toa Maori hoko kai i Waikouaiti, kua lukuna taua mahi ki a Hare Kahu in? eiahi tangata atu. Kua whakaatu mai ia ki a matou te kauta o tana mahi ka'oa i roto i nga marama ;e 18 i whakahacrca ai e ia taua mahi. cmzavi kihai i aia maramn t.ma whakaaiu. Ki ta matou litiro <> p.-nei ana ; ai-a, i whakaluria taua toa i Jfowema, 1870 ; o £2SA nga nioni o to limatanga, lie mea hoa. ,t;l mo te hea kotahi ; .£SO o aua moni i pan i to o Ic whare, ko nga toenga i liokona kite kai hei taouga mo roto i !e toa, ara mo te hoko ; hui katoa nga moni i puta mai i runga i taua mahi hoko ka £673 I2s. Id. Ko nga moni i ngavo ka £3l 19s. Is. ; ara lie kai i tukua ki nga nawe mahi i te rcrowc, tahuti ana ratou kaore i utu i aua kai. Wieemu Waiiiakaiceke, o Turanga.—Ko a matou kupu ■vvhakahoki mo to reta a te Komiti ilikiture, o Maketu, kei runga ake na, koia ana ano hei kupu whakahoki ki a koe. He nui rawa te riri a te Hirawaxit Maitawhai, o Manukau, ki tetahi takuta i whakaae kite rongoa ite mate o tona teina, oWi Tepene, lie hoiho te utu. E ono nga ra i noho ai taua takuta i te taha o te tupapaku, mahi ai i tona mate ; katahi ka mahue, ka liaere atu i runga i te hoiho utu mo tona mahi, mahue ana te tupapaku, kihai i ora. E niahara ana a te Hirawanu lie maminga to mahi a taua takuta. Ka rongoatia te tupapaku kite rongoa Maori eto Ilirawanu i mui'i nei, ora ana. Kia pewhea hoki he kupu ma matou ? E koro ano pea ate Hivawanu e whakapono ki nga rongoa a taua takuta i runga i a matou korero, me he mea ka korero matou. Tame Pauata Haekeeoa, o Waikouaiti. —E kore e pai kai whakakapia noatia e matou to nupepa nei ki nga reta korero noa iho, ehara nei i te mea e paingia e te nuinga atu o te tangata. Tetahi, lie nui rawa no nga reta e tae mai ana, e kore rawa e taea te panui i te nuinga o aua reta. Ko te Wauu, o Waiotahe, Opotiki, e ki mai ana kai te tino tahuri nga Maori o taua wahi kite mahi kai, taewa, kumara. Kei tera tau te tino nui ai ho mahinga kai ma ratou. Mei te Kata Ahieaweka.—Ka tukua nga nupepa ruau ki Tarawera, Taupo, ki taau e ki mai nei. Ko A. Kihat/, o Euapuke, Murihiku, e ki mai ana i tu tetah 1 purei hoiho a nga Maori i taua kainga i te 21 o Mei kua taha ake nei. Nga moni i pureitia £25, £ls, £l2, mete £B. M. MoitOMi, o Waikouaiti. Tae rawa mai to reta kua kapi te 'Waka. Engari pea kei tetahi putanga panuitia ai. Tiemi Kii'i, o Waikouaiti. —Kua tae mai te ma o an reta. Nau ano te ho i puta 1o ai nga nupppa num. Iki mai hoki koe kia tuhiato ingoa ko "James Apes'," a tuhia ana e matou taua in«'oa ki waho o nga takai. Ko tenei ka tuhia ko " Tiemi Hlpi." Wikemu" llaapa, o Waikouaiti. —Kua ui matou, a kilea ana kai roto ano to ingoa i to ravangi ingoa o nga tangata tango i te nupepa. E inohio ana matou kua riro atu nga nupepa mau. Ko tenei kua tukua atu nga nupepa o te takiwa kua taha ake, timata i te jNama 1, 1877.

He mea whakaatu tenei ki nga hoa tango nupepa, ko te nupepa o te 19 o Hune i mahue, kihai i mahia—he ugaro no te Kai Tubi ki tetahi kainga i rimga i ana raruraru.

He moni kua tae mai:— £ s. A Na E.ruefci Taputo, o to Kura Oromahoe, Peiwbaiu. rangi, mo 1877. —Tane Haratua, Oromahoe, Peiwbairangi ... 0 10 0 „ Henare Wiremu, Oromahoe, Peiwbairangi 0 10 0 „ John Higginson, Oromahoe, Peiwbairangi 0 10 0 „ Erueti Taputo, Oromahoe, Peiwhairangi... 0 10 0 Na te Kahikoaine, o Tarawera, Taupo, mo 1877. —Hohepa Harawira, o Tarawera, Taupo 0 10 0 „ Mei te Kata, o Tarawera, Taupo 0 10 0 Na te Paraone, Komihana, Taranaki, mo 1877.—Mahau, Waitara, Taranaki 0 10 0 Na te Paaka, mo 1877. —Paraone, Uawa, Tai Eawhiti 0 10 0 „ Matiu te Hu (Edwards), Otakou, (Tae ki Pepnere, 1878) 0 10 0 „ John Miller, Purakaunui, Otakou (Tae ki . Tihema, 1877) 0 10 0 „ John Macphcrson, Esq., Matata (Tae ki Akuhata, 1877) 0 10 0 John Macpherson, Esq., Matata, (Tae ki Akuhata, 1878) 0 10 0 „ Arekehanara Kenere, Nepia 0 10 0 „ Rev. Tamihana Huata, o te Wairoa, Haake Pei 0 10 0 „ Perereka Tarowa, o Waipukurau, Haake Pei.E rua nga Wdlca 1 0 0 „ H. S. Tipene, Nepia 0 10 0 „ D. Korana, Nepia 0 10 0 Na to Eaka, Kai-vrhakawa, o K"epia, mo 1877.—Hapuku, o te Aute, Nepia 0 10 0 „ Paora Ropiha, o Poi'ancahau 0 10 0 ,, Ihaka Tamaki, o Pakirikiri, Turanga 0 10 0 Na A. P. Pvatikiriwhi, o "Whangavoa, mo 1877. —Wi te Tuhera Weka, o Mahiuepua, Whangaroa, Akavana 0 10 0 Na J. S. Mahita, o Nepia, mo 1877. —Hoani te Wainohu, o Mohaka, Haake Pei 0 10 0 Na "Wiremu Mirina, o Tuparoa, mo 1877. — Rev. R. Kawhia, Tuparoa, Tai Rawhiti ... 0 10 0 „ Eruera Kawhia do. do. 0 10 0 Wiremu Tahata do. do. 0 10 0

1877. —Wiremu Hekopa do. do. ... 0 10 0 If a Rihari "Wunu, Kai-whakawa, "Whanganui, mo 1876. —Meiha Topia ... 0 10 0 1876-7. —Hori te Haua ... 1 0 0 1877. —Meiha Keepa ... 0 10 0 „ Tukaiora, o Hiruharama ... 0 10 0 „ Te Pikikotuku ... 0 10 0 „ Hoard Paiaka ... 0 10 0 „ Te Mamaku ... 0 10 0 „ Tahaia ... 0 10 0 „ Hakaraia Korako ... 0 10 0 Na Hohepa Piriti, Wairarapa, mo 1877. —Ngarori Wi Tamibana, o te Oreore. ... 0 10 0 £19 0 0