Te Waka Maori. PO NEKE, TUREI, HANUERE 25, 1876. NGA KURA MAORI.

Waka Maori, Volume 12, Issue 2, 25 January 1876, Page 10

Te Waka Maori. PO NEKE, TUREI, HANUERE 25, 1876. NGA KURA MAORI.

Ko nga korero kei raro iho nei mo nga Kura Maori i te taha ki raro he mea tango mai no roto i te Daily Southern Cross (nupepa no Akarana), e te 27 o Tihema, 1875:-

Te Kura o Tajtoa, Otamatea, Kaipaba. Ko te pataitanga ki nga tamarild o tenei kura i turia i te 14 o nga ra o Tihema, ki mua tonu o te tukunga o nga tamariki mo te takiwa o te Kirihimete. Ko Kapene Timona, Kai-whakawa o Kaipara, i kiia liei tangata whakahaere i te pataitanga, otira he rarurarn nona ki ana mahi ke atu i kore ai e tae mai. ]NFo reira ka riro i a te Kitohi minita mana e mahi, raua ko te kai-whakaako o te kura, a te Hahata ; a na raua i whakaputa nga patai hei whakakite i te kakenga haeretanga o nga tamariki ki nga matauranga Pakeha i roto ite tau kua taha nei. Ko te uauatanga o te mahi a te Hahata he pera ano me ta etahi atu kai-whakaako o nga kura Maori, ara he whakaako reo i te tuatahi ki nga tamariki (reo Pakeha nei) kia ahei ai hoki te whakatupu whakaaro hou i roto ite ngakau o te tamariki, he whakaaro hoki ia e tu ke noa atu ana etahi wahi i to te rerenga whakaaro ote ngakau Maori; otira kua nui rawa atu te tika o

tana mahi ita matou i tumanako ai. Ka whai takiwa e noho ana, e tatari ana kia tae mai nga matua a nga tamariki me nga inanuhiri Pakeha, katahi ka huia mai nga tamariki kite kai, a lie nui nga pana (paraoa nei) mete tini-pia i tuwhaia ki nga tamariki, koa ana hoki ratou u ate tamariki. I te 12 o nga haora i waenganui ra ka timata te pataitanga, ka tu aroakapa nei nga tamariki i roto i te ruma o te kura, e 50 pea ratou, e wha tonu nga tau o etahi, te IS nga tau o etahi. I ahua pai te ahua o nga tamariki i te tirohanga atu a te kanohi, i pai nga kakahu, i hari katoa to ratou ahua. I nui tc ngahau o nga tamariki ki nga taonga tohumatauranga i tukua mai e te Kawanatanga kia tuwhaia ki nga mea matau o ratou, otira e hara aua mea anake ite take i kalia ai nga tamariki kite mahi, no te mea kua tata kite mutunga ote tau ka tukua mai ai aua mea. Ko te korero pukapuka a nga karaihe katoa, mete putanga o nga kupu, i ata tataku marire, pai ana tera, i ahuareka hoki nga tamariki ki taua malii. He nui te pai o a ratou pukapuka tuhituhi, kaore hoki i paru, i pai hoki te tuhituhinga i roto, marama ana. I nui te whakapai a nga manuhiri kite mahi a aua tamariki; i hari rawa ratou, i whakamiharo rawa kite mohio ote tamariki; ko te takotoranga o nga whenua o te ao te mea i ngahau rawa ai aua tamariki, i mohio rawa ratou kite tohutohu i runga i te mapi te takotoranga o nga whenua, ahakoa kei Niu Tirani nei, kei etahi atu wahi ranei o te ao. Ivo te Kooti, ko te Hira ote Pahi, ko te "Wirihana o Paparoa, etahi o nga manuhiri i tae ki reira. Kia nui rawa ra pea he whakamoemiti ki ate Hahata mo te nui rawa o tona kaha kite ako i aua tamariki, a e tino mihi rawa ana matou ki a ia mo te tika o tana mahi, a e pai ana kia noho tonu aua tamariki ki aia tae noa kite wa e whai tikanga ai to ratou matauranga hei oranga mo ratou. Ko te titahatanga otera i waiho hei takiwa ahuarekatanga; he purei Pakeha te nuinga o a ratou mahi, ara he kirikete, lie pooro, he aha. I te 6 o nga haora o te ahiahi ka karangatia te ti, katahi ka hui nga tamariki me o ratou matua kite kai. He nui rawa taua kai, he pai rawa; na te wahine ate Hahata i taka. Ko nga kai ia, he mea hoko na Arama Karaka, rangatira Maori nei ; engari ko ia kaore i tae mai, he mate no Pairama i noho atu ai. I pouri rawa nga tangata katoa ki tonangaronga (to Arama Karaka), no te mea he tangata ia e whakaaro nui ana kite mahi whakaako i nga tamariki Maori. Heoi, ko to matou kupu whakamutunga tenei, ara, e tino hiahia rawa ana matou kia nui haere taua kura, kia tutuki rawa kite pai rawa; e tumanako ana hoki matou kia tupu ake nga hua o nga mahi whakaako o te Kura o Tanoa hei mana nui mo te pai i roto i nga takiwa o Niu Tirani e takoto ake nei; tetahi, ko nga tangata o Kaipara kia mau tonu i roto i nga iwi o raro nei to ratou turanga, kua tu noa atu nei ratou, i roto ite aroha mete whakaaro whakapono a o raton hoa Pakeha ki a ratou.