Te Waka Maori. PO NEKE, TUREI, MAEHE 23, 1875. TE MAHI KURU TEMEPARA.
(No te Hanatata, nupepa Pakeha o Turanga.) No te mea hei oranga te mahi Kuru Temepara mo te katoa atu o te tangata o te ao nei, kaore mo te ruarua noa iho anake, no reira nga kai-whakahaere o taua tikanga kua hiahia noa atu kia whakaputaia ona painga kite iwi Maori. No konei ka tukua e ratou he tikanga kia Hare Parena (Baron de Thierry) kia whakaturia e ia he runanga Kuril Temepara i roto i nga iwi Maori o tenei inotu ki raro nei. No te kitenga i te tika i puta mai i roto i tana mahi i Akarnna, i etahi atu wahi hoki, no reira ia ka hiahia kia whakamatauriataua tikanga ki konei, (ara ki Turanga.) korero marire ia ki nga Mmita me nga rangatira 1 te tuatahi, a, tona mutunga iho, i to Ratapu kua taha nei, i muri iho o te tina, ka tu te runanga Maori i waho mai o te whare karakia Maori i Turanganui nei, kia rangona te whakaaro a nga Maori ki taua mea. I tae ano lei taua hui etahi o nga apiha, mete Tumuaki, o te Runanga Kuru Temepara, e whakahuatia ana ko te " Runanga Paionia " o Turanga—he mea kia mohiotia e nga Maori e whakapai ana e awhina ana
ratou i taua mahi i roto i nga Maori. Katahi ka korerotia e Hare Parena nga tikanga, ka whakaatu hoki i nga painga, o taua mahi; ko te Rev. W. H. Eutu hoki (Minita Pakeha) o te runanga Kuru Temepara oKihipone, i korero kite hiahia nui o taua runanga kia nui haere taua mahi i roto inga Maori. He tokomaha nga tangata itu ki runga kite ki mai e hiahia ana ratou kia uru ki roto ki taua mahi; katahi ka whakaritea ko te Turei hei ra whakatu i tetahi runanga Kuru Temepara. Ite ahiahi o taua ra ka hui mai nga tangata 100 ki waho mai o te whare kura i tukua mai e te Rihina hei whare whakahaerenga mo te mahi. Katahi ka tangohia mai nga tangata i homai i o ratou ingoa i te Ratapu ra, ka whakaturia ratou ko nga Pakeha. Ko te Peti (Brother Best, "W.C.T.) apiha no te runanga, i panui kite reo Pakeha nga kupu o te whakaurunga.ko Hare Parena kite whakamaori kite reo Maori." Kua rite ano etahi tangata kia whakaturia, engari lie po i mutu ai te mahi. Kotahi te mea pai e kitea ana i roto i tenei mahi, ara ko te tokomaha o nga minita Maori e rere ana ki roto ki taua tikanga, totahi ka rupeke katoa mai ratou e noho ana i Turanganui puta atu ki "Waiapu. Tera pea etahi tangata e ki mai e kore e turnau nga Maori ki a ratou kupu whakaoati ki taua tikanga. "Waiho ra; kei te roanga te kite ai. Tera ano pea e taka etahi; ko te katoa i kore, ki ta matou e mohio ana. Kite mea ka waiho nga kupu whakahe ate tangata hei aruaru i a matou e kore ai matou e whakamatau i nga mahi pai, penei me mutu tonu te mahi maianei ano, no te mea kaore tahi he mahi pai o mua iho i kore ai he kai-whakahe—ara he tangata kite ki mai e kore e taea, e kore e whai hua. He kupupowo tenei, ara kei roto i nga Maori e 90 i whakaurua i etahi wahijki taua mahi tokorua tonu i he, i taka ki waho. He iti rawa iho enei i ate Pakeha ana tangata e taka ana i o ratou Runanga. Tena e pai etahi tangata kiarongo ratou kua 3,743 nga Runanga Kuru Temepara kei Ingarani inaianei, nga mema o aua runanga 210,255 ; kei Kotarani 810 nga runanga, nga mema 62,000. Hui katoa nga Runanga ka 4,553 ; nga mema ka 272,255 —na, ko te ono tonu tenei o nga tau o te timatanga mai o te mahi Kuru Temepara i Ingarani. Na, ko te kakenga haeretanga o taua mahi, i aua whenua e rua anake ano, e tae ana kite 45,330 tangata i roto ite tau kotahi, ia tau, ia tau. Kei Amerika, kei nga Koroni ano hoki e pera ana ano te kakenga haeretanga; na, e kore e kiia me poropiti rawa mana e mohio tona mana me tona nui i etahi tau e takoto ake nei.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18750323.2.6
Bibliographic details
Waka Maori, Volume 11, Issue 6, 23 March 1875, Page 61
Word Count
733Te Waka Maori. PO NEKE, TUREI, MAEHE 23, 1875. TE MAHI KURU TEMEPARA. Waka Maori, Volume 11, Issue 6, 23 March 1875, Page 61
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in