Te Waka Maori. PO NEKE, TUREI, HURAE 14, 1874. AHI NGAHERE.

Waka Maori, Volume 10, Issue 14, 14 July 1874, Page 170

Te Waka Maori. PO NEKE, TUREI, HURAE 14, 1874. AHI NGAHERE.

Tenei kua oti te whakaatu mai ki a matou te mahi a etahi Maori kei Hauraki, kei etahi atu takiwa hoki, kite tahutahu haere ite ahi i waenga koraha, i nga wahi rarauhe me nga wahi puia rakau, i te hanga e liaere nei ratou kite mahi kapia, kite whakangau poaka ranei. Ako noa, whakatupato noa kia tupato, mete mahi tonu ano i tana mahi pokanoa; kaore hoki e whakaaro ana ki nga mate e hua nfai i roto i tona mahi pera; a, no konei, wera iho ana etahi ngaherehere nui, pau ana i te ahi, mate ana hoki etahi taonga atu. Na, ko ta matou e tumanajko nui nei ki nga Maori katoa atu o ISTiu Tirani, a ko nga tangata rawa ano o Whangapoua, o "Waingoro, o Waitekuri hoki, ara kia tino whakarongo mai ratou ki a matou kupu mo runga i tenei mea ; kaua etahi e tahuri ke, e whakaparahako mai, kaua e mea mai he kupu ia e tau ke ana i a ratou ta te mea kaore a ratou whenua ngaherehere. Ta matou kupu tenei ki a ratou, he tikanga ia e tino pa ana ki ia tangata ki ia tangata, ki ia wahine ki ia wahine, ki ia tamaiti ki ia tamaiti, o JNm Tirani katoa atu; a ko te mahi tika ma ia tangata ma ia tangata, ahakoa he whenua ngahere tona, kaore ranei, he kapo i nga tikanga katoa e tika ana hei pehi i taua mahi kuare, whakaaro kore, otira whakaaro kino marire, ara ko te tahutahu haere i te ahi ite koraha. E tino karanga ana matou ki nga rangatira o nga iwi, me nga tangata whai mana, whai whakaaro, kia ata titiro marire ratou kite nui ote rawa ote iwi nui . tonu, ote tangata noa iho ano hoki, e pau ana i tenei mahi; a e mea ana matou, heoi pea ko te whakaaturanga kautanga ki a ratou kua tahuri ratou kua kaha kite pehi i taua mahi maumau taonga. 3Na, he kupu whakatupato tenei na matou ki aua tangata e mahi ana i aua mahi he ; kia mohio rawa ratou, kite puta he mate kite hanga a tetahi tangata i roto i a ratou mahi, ka kiia rawatia e te ture ma ratou ano e whakarite, a rite rawa. I era tau, ka rua kua taha atu nei, ka wera te ngahere i etahi Maori kei Tauranga te tahu; he haerenga kite whakangau poaka. Katahi ka toro haere taua ahi, ka ana ki nga whare me nga aha noa atu a te Hotene, pakeha e noho ana ki reira, a pau ana. Ka whakawakia eia nga tangata nana i tahu, a whakaotia ana e te Kooti kia hoatu e ratou kia a ia e £99, apiti atu ki nga moni utu mo te whakawakanga. E rite ana te ture o Ingarani mo taua tu mate ki ta Mohi i whakatakoto ai i roto i te 22 upoko o Ekoruhe, ara :—" Kite toro atu te ahi, a ka pono ki nga manuka, a ka pau nga puranga witi, te witi ranei e tu ana, te maara ranei; me ata whakautu ete tangata nana i tahu te ahi." Heoi, e hara hoki i te Pakeha anake e mate ana i tenei mahi porangi. He mea ano ka nui te mate ote Maori ake ano i taua take ano. Inahoki te weranga ite Kuiti, ite takiwa o "Waikato, i tera tau; pau ana ite ahi i reira nga mara nui me nga kai nui, a i hemo rawa nga tangata i te kai i muri iho. He taonga nui no te motu katoa nga whenua ngaherehere; a i era atu motu katoa kua whai turetia ona ngaherehere, ture pakeke, uaua, hei tiaki kei pau. Ko te Kawanatanga hoki o Niu Tirani, i tenei takiwa, e whakaaro ana ki taua mea he tikanga nui rawa ia. Te ntenga utu o nga rakau e pau ana i Niu Tirani i roto i nga tau katoa, i runga i nga mahi whakaaro kore a etahi tangata, Maori, Pakeha hoki

lig nui noa atu; a, kit 6 kore ano e whakarongo aua tangata kite ako, heoi he tikanga ko te whai-han°-a i tetahi ture pakeke rawa hei pupuri i a ratou, a liei whiu ano hoki i a ratou. kite whakaaro pera. 'Kite tukuna tenei mahi maumau taonga kia mahia tonutia ana, e kore e taro kua ahua kore te rakau i te motu nei; akuanei kua kake rawa atu tona utu, aka mate katoa tatou; ka mate te iwi i runga i tona nuinga, ka mate te tangata noa iho nei hoki—ka lie nga malii whakawhairawa, ka kore e ata puta, a, tona mutuncra iho, katahi tatou ka ata mohio, ko te taonga atawhai nui a te Atua i homai ai kua tukuna kuaretia e tatou kia maumautia noatia atu, ara ko o tatou ngaherehere pai kua whakapaua. Ko nga iwi o Niu Tirani e piri pono ana ki a te Kuini e whakanui ana i ta ratou mahi hapai i te ture. E ki tonu mai ana ki a matou ko ta ratou e hialiia ana ko te ture kia manaakitia, kia whakanuia, puta noa i te motu katoa ; a ko te tika ko te ora kia rite tonu te tuwha ki nga tangata katoa atu. A., e whakapono ana hoki matou ki ta ratou ki. Otira e kore matou e ngata i te korero kau ; e mea ana matou ko te mahi ano hoki ate tangata kia kaha. Te tikanga tika mo te tangata, i runga i te ara o te ture mete whakaaro tika, kia kaua ia e meatia tetahi mea e mate ai tona h.oa noho tahi, nga taonga ranei a tona hoa noho tahi. A, kite mea ka puritia e aua iwi nga mea o ratou e mahi ana i aua mahi e whakahengia nei, na he mahi ta ratou e nui haere ai te whairawatanga o te motu, he hapai ano hoki ta ratou i te ture, te ture ate tangata mete ture ate Atua—ka pera ta ratou " meatanga ki o ratou hoa me ta ratou e hiahia ana kia meatia ki a ratou," Heoi, kai te nui to matou hiahia kia ata kitea e o matou hoa Maori te nui o tenei tikanga, kia kore ai hoki matou e maumau korero noa.