Untitled

Waka Maori, Volume 10, Issue 13, 30 June 1874, Page 166

Kei te 3 o nga ra o Hurae, 1874, te hui ai te Paremete kite mahiinga mahi ote motu. Tera tetahi kotiro iti nei i ngaro atu i tona kainga i te taha ki uta o Heretaunga, i Po Neke nei, i te 14 onga ra o tenei marama, he Ra-tapu ia. Katahi ka kimihia e ona matua me nga tangata katoa o taua kainga; ka toru nga ra e kimi ana, te kitea hoki. Nawai a, i te ahiahi o te Taitei, te 18 o nga ra o te marama, ka kitea e tetahi kotiro ano, i haere kite kimi i ona kau; kite rawa aim e takoto ana ite taha o te rakau i ro ngahere, i te ritenga atu o te kainga o te Patana, kotahi maero te mataratanga atu i te wahi i ngaro ai ia. E ora ana ano, engari kua hemo noa, tu ana ko nga iwi anake. Katahi ka mauria ki te kainga, ka tikina he Takuta hei mahi; otira ki hai i ora—ao rawa ake te ra ka mate. Kua wha hoki nga xa e ngaua ana e te tupuhi, kaore hoki he kai. E ki ana tetahi nupepa o Akarana, kotahi te wahine kei taua taone i tokotoru ai ona tamariki i puta mai kite ao marama ite whakawhanautanga kotahi, he tane anake, he papai katoa. E ora tonu ana te whaea me ona tamariki ano.

I te Turei, te 21 o nga ra o Aperira, 1874, i te rerenga mai o te " Teweata " ite moana, he kaipuke no "Wi Wi i rere mai i Niukahera e rere mai ana ki Po Neke nei, ka taka kite wai tetahi tangata i taua kaipuke, ngaro atu ana; he tangata Kanaka ia no Oahu, ko Koko tona ingoa. E whakaheke ana, e kophipiu haere ana te kaipuke ra i te ngaru i taua ra, mete tu katoa nga heera. Katahi ka mutu, ite taha katau o te kaipuke, tetahi o nga taura hokai o te taha ki runga o terewa i waenganui ra, a taka atu ana, riro atu ana kite moana, nga rewa me n°-a rakau whakapae katoa o te taha ki runga o taua rewa o waenganui ra. I whati pororere te rewa i runga iti ake ote tunga tangata, mete atamira nei te rite, a riro katoa atu ana nga rakau o runga kite moana. Ko te tangata nei, ko Koko, i runga e mahi ana i te hiiti (taura waha nei) o te heera paku ki runga rawa ra, a no te rironga o te rewa, ka riro tahi atu hoki ko ia, mate atu ana. Katahi ka tumutia atu te kaipuke kite hau, e tata rawa ana hoki te tangata ra, a Koko, kite taha ote kaipuke i reira ai. Kua mutu rawa tena te haere ate kaipuke; kua rere nga tangata kite whiu taura kite tangata i rote wai. Titiro rawa atu kua totohu, kua ngaro whakarere atu. Te mataratanga atu i te kaipuke o te wahi i ngaro ai, i rite kite takiruatanga ote roa o taua kaipuke nei ano. Te 18 nga tino koiwi Moa kei te Miuhiama i Karaitiati (i "Waipounamu)—he whare huihuinga te Miuhiama i nga mea ahuareka, ahua pai, o nga whenua katoa atu o te ao. E korerotia ana ko nga tangata o Kereti Piritana (ara, o Ingarani) e whiwhi mahi ana ma ratou i runga i te whakahaeretanga o nga rerewe i reira, e tae ana kite rua rau mano tangata—2oo,ooo. Ka ngaro te moni a te tangata i te huanui, ka rere te katoa hei hoa mona kite kimi; ka ngaro ko te rongo tika o te tangata, ka waiho ko ia anake ano hei kimi—e kore e awhinatia. E korerotia ana ko nga moni i whakapaua ki Wikitoria (Merepana) i runga i nga whakahaeretanga mahi ahu whenua, whaihanga taonga nei, o tenei takiwa ano, e whano rite ana kite wha miriona pauna, a ko nga tangata e whiwhi mahi ana i runga i aua mahi e tae ana kite 23,000 tangata. He mea tango mai tenei i raro nei no roto i te TVeehly News, o te 6 o Hnne, he nupepa no Akarana, ara:—" I te rerenga atu o te kaipuke rewa tahi, a te Taana, i Onehunga ka rere ki Rakarana, tera tetahi tangata Maori i runga i taua kaipuke i rere kite wai whakamomori ai, ko Petera te ingoa. No te tikinga atu, no te rironga mai ano ki runga kaipuke, ka ki i kite ia i tona atua e titiro makutu ana ki a ia, no reira ia ka rere ki rote wai i te whakamataku. I tiakina tonutia taua tangata tae noa kite kainga, he tohe hoki nona kia rere ano ia ki rote wai. Ite taenga ki uta ka kawea ia ki tetahi whare herehere kia tirohia ia ete takuta. Kua porangi hoki ia, e tohe tonu ana hoki kite whakamomori."