HE WHARANGI TUWHERA.

Waka Maori, Volume 10, Issue 5, 10 March 1874, Page 65

HE WHARANGI TU WHERA.

Ko nga Pakeha matau kite Reo Maori e tuhi mai ana ki tenei nupepa me tuhi mai a ratou reta ki nga reo e rua—te reo Maori mete reo Pakeha ano. Ki a te Kai Tuhi o te Waka Maori. Hotereni, Hauraki, Pepuere, 1874. E hoa. —Tenakoe, i a koe e mahi tonu nei kite panui i nga whakaaro o nga kai tuku korero hei utanga mo runga i to tatou waka, kua karangatia nei, ko te WaJca Maori o Niu Tirani—ara ko te kai kawe i nga whakaaro me nga korero a nga tangata katoa o o tatou motu. Na kona rawa tatou nga iwi oenei motu i kiia ai he iwi kotahi. "Whiti atu ana ki tera motu o to tatou Koroni, rnei kore to tatou takawaenga, ta tatou nupepa, penei kua kore tatou e tatatata ki a tatou. JNa ta taiou nupepa rawa tatou i whakatata i tata ai tatou i a tatou whai kie wliai ki nei tatou i roto i ta tatou nupepa. IS a, kei te whakamiharo ahau kite whakaaro rangatira o Whanganui, me era atu iwi o te motu nei, e hapai nei,, e hanga nei, i tenei nupepa. E hoa ma, e kore ahau e whakama kite whaki ake i taku he, ito tenei moana, ito Hauraki. Eere ! Ki tonu te Pohitapeta o Hauraki, i teputangamai o nga meera, i nga nupepa o te WaJca Maori e tukua mai ana ki nga rangatira o tenei takiwa ; wharara ana te tuara o te kai waha mai i aua nupepa nei ki Hotereni. Heoti, kaore ano tetahi o nga ingoa o nga tangata ki a ratou nei aua nupepa i kitea noatia ki roto i nga rarangi ingoa o te hunga e utu ana i nga nupepa ki a ratou. Heoi anake, ko te ingoa o tetahi kaumatua rangatira, o Maihi te Hinaki o "Whitiangn, o te taha kite tai rawhiti o Hauraki. IS a, e hara taku tuhituhi i te mea kia kaua a ratou nupepa e tukua mai ki a ratou ; engari e whaki ana au i te whakaaro o enei nga rangatira e kore nei e hapai tahi i tenei taonga nui e tukua mai ana ki a tatou, e hapai nei nga tangata o Whanganui. He taonga takawaenga te nupepa i waenganui o nga iwi mohio katoa ote ao. JSFate nupepa hokii waenganui i nga iwi Pakeha i tatatata ai nga tangata o tetehi koroni ki o tetehi atu koroni, o tetehi rangatiratanga ki o tetahi atu rangatiratanga. He mea pai ano tenei reta aku hei mea e whai mahara ake ai nga tangata e whiwhi ana i tenei nupepa kite utu i a ratou nupepa. E whakawhetai ana ahau kite w r hakaaro pai, mohio, rangatira, ano hoki o "Whanganui me ona rangatira mo to ratou ahu nui kite hanga ite Waka. E tika ana kia whai etahi i te tauira kua takoto i a ratou. * * * * * Hoani Naiie.

[Kua whakarerea e matou nga korero whakamutunga o te reta a Hoani, no te mea e whakaaro ana matou he korero hara ia ki etahi atu iwi, he korero e pouri ai ratou. He tangata mohio a Hoani. Akuanei ia kite ai, lei te ata whakaaro ia, he mea tika kia kore aua tu korero e utaina ki tenei WaJca, no te mea ko tona tikanga o tenei nupepa ko te ako matauranga, ko te oranga, ko te kotahitanga o nga iwi, mete whakatupu ite whakaaro aroha i roto i a ratou].

Ki a te Kai Tuhi o te WaTca Maori. Nepia, Pepuere 15, 1874. E hoa, —Tenakoe. Me tuku e koe tenei reta kite Walca Maori. E whakatika ana au ki nga reta a Horomona Hapai raua ko Hori "Waiti, me a raua whakaaro mo nga korero at te Pokiha raua ko Hare E-eweti, mo te kino o tenei kai, te waipiro, me nga tini he epa mai ana kite tinana ote tangata i runga ite kainga i taua kai. Ko taku kupu ano tenei i mua, a tae noa mai ki tenei ra, kia purua taua kai, kia whakamutua tona mahinga,kia herea nga kai main. Kaore hoki kia mohiotia he tikanga o te kainga hei kai. Mehemea hei hinu ka popotia kite upoko, mo te tinana ranei, mo nga waewae ranei, ka kawea ano ki reira. He iwi kino nga tangata o Tokomaru i mua kite kai waipiro; inaianei ka nui te pai, ka mahue i a ratou te kai waipiro, a ka toe te rau pauna a Hori "Waiti a mua ake nei hei hoko taonga mona. Katahi ano ka kore e pa mai ki a ratou a mua atu nga mate i mate ai ratou i mua ai. Ki taku mahara hoki e kore e taea te whakamutu ite mahinga o tenei kai, o te waipiro; e kore ano hoki e taea he ture hei arai atu i te hoko, no te mea hoki kei te kai katoa nga tangata nunui o te ao i tenei kai kino. Ka kite ano au i nga taone katoa ko nga whare nunui papai, e mahia ana hei hoko i taua mea kino nei. Koia au i mahara ai e kore e taea te arai atu. Heoi ano te arai pai ko ta Horomona Hapai raua ko Hori Waiti —me arai i o raua ake tinana. Na Henake Potae. [E tika ana ta Henare Potae. Mehemea ka araitia tenei hanga mate e nga tangata katoa atu, ia tangata, ia tangata, i tona tinana ake, hei reira te mutu ai to tatou kitenga i nga rori katoa o a tatou taoae e tu ana era tu whare nunui, papai, i hangaia hei hokohoko i taua mea kua waihotia hei kanga mo te tangata —hei rore ataahua aua whare hei hopo i te tauhou. Kia mohio koutou, ko ia tangata ko ia tangata e whakatakoto ana he tauira kore e kai i te waipiro i tona tinana ake ano, e hara tana i te mea e pai ai ko ia anake ano, engari he hapai tikanga tana e ora ai, ehari ai, e tika ai, ona hoa tangata katoa atu.]

Ki a Te Kaz Tulii o te Wolca Maori. "Whanganui-a-Tara, Pepuere 18, 1874. E hoa., —Tenakoe. Man tenei e uta ki runga ki to tatou Walca. Kua wha te kau oku tau i noho ai au i tenei motu. I whanau a hau i Niu Tirani nei, a ahakoa he Pakeha au, kua tangatamaoritia i te roa o - taku rioho ki waenga o nga tangata Maori. Ko taku kupu tenei. Katahi au ka kite ite tino aroha ote Kawanatanga ki nga iwi Maori; ko te aroha tenei, ko te tuku haere i te Walca Maori ki nga iwi i nea -warn tawhiti o enei motu, kaore he wahi e kapea ana. Kei nga wahi katoa e nohoia ana e te tangata, ahakoa he kaumatua ruarua pea, tera te waka te hoe mai ra ; wherahia ake, ka kitea nga tini korero hei ako i te tangata, hei arahi atu ia ia kite mohiotanga. Tena

nga kupu mo Niu Tirani nei, nga kupu ano hold mo nga whenua ngaro. E hoa, ete Kai Tuhi, tena koe. Kia kaha koe i runga 1 to main uta i to tatou waka, kiamohio ai nga tangataMaori ki nga mea e ngaro ana ki a ratou maianei. Na to hoa, Te Peka.