Te mahi a Waikato i mua ai he kohuru i a Ngatikahungunu; tana mahi inaianei hoki he kohuru ano. Tana kai ma Ngatikahungunu i mua ai i Kai Uku he paruparu; tana homaitanga inaianei hoki he paruparu ano. Ta matou whakaaro e kore e puta te tinihanga a tana iwi i tenei kainga —ka mohiotia hoki to ratou ahua. Otira tenei ano etahi hapu o konei e korerotia ana e rere ana ki runga ki nga mahi pcrangi a Waikuto, e rere tonu ana ki roto kite kaha ote kai hopu i a ia. Ko te Hapuku i hoki mai i te huarahi i tera maunga ona i a Waikato ; kowai hua ai e puta ia i tenei maunga ona, mehemea ra he pcno nga korero e kiia nei kua tahuri ia kite Hau Hau. Na ko te ture o te Hau Hau he patu tangata. He oranga ranei kai roto ite patu ? He painga ranei mo Heretaunga kai roto i tena mahi ? E pouri ana matou ki ena iwi e whakamomori ana i a ratou. Mahue marire ana nga ritenga pai 0 to tatou kainga o mua iho rere kau ana ki runga ki nga ritenga o te tangata ke hei whakakuare i a ia. Mete manu e poapoatia ana e te tangata kia patua te rite. Ekore e ngaro te whakaaro o nga morehu o Waikato i haere mai ai ki Heretaunga nei. Kua mate mai ia i tona kainga, kua riroriro ona taonga, ona parau, ona kaata, ona hoiho, ona aha noa atu; kua pakaru ona whare, ona mira, kua mate rawa ia. Katahi ka titiro mai nga kanohi kite kainga ora ki Heretaunga, ka puta te hae o tona ngakau ka mea kia haere mai ki konei. Tana whakaaro pea e penei ana, —" hoake tatou ki tena kainga whakararu ai kia mate tahi hoki tera iwi to tatou hoa riri o mua. Na te pu o te pakeha i ora ai i a tatou i era takiwa ; ko tenei ma te pu o te pakeha ano e patu i tenei takiwa, katahi ka ea o tatou mate." Koia ai i haere mai ai ki konei me ona mate, he taware i a Ngatikahungunu. Otira ehe ana tona whakaaro. Ko ia anake ano e mate kite pono he riri ki konei, ratou ko nga iwi e porangi ana ki te rere ki runga i a ia. Koi whakarongo koutou he ritenga aroha tona ritenga ki a koutou. Ekore ano e puta te aroha i te puhaehae ki a koutou e noho ora nei, Ito ratou ritenga patu hoki. Ina-
hoki e ki ana kia whakomatea katoatia nga maori ekore e tahuri ki a ia. Ana! he patu tenei! he mea kia whakarongo te katoa ki a ia ; ko ia hei rangatira whakatakoto ritenga mo nga iwi. Kua kitea tona whakaaro inaianei tonu ano. Inahoki e haere mai ana tetahi pakeha i Waipukurau i te 23 o nga ra o Pepuere nei, ratou ko ona hoa maori tokorua, ko Hemi ko Heremia, no te Wairoa. No te taenga mai ki taua hunga i te kainga o te Hapuku ka hopungia te pakeha e etahi tangata tokorua o taua iwi, ka arahina ki ro whare, ka ki atu ki nga hoa maori o taua pakeha; —" He kapara maua; mehemea na o matou pirihi i hopu te pakeha nei, penei ka mate, ka tapahia te kaki " Ka ki atu nga hoa maori o taua pakeha;—" E ki ko to koutou tikanga tenei i haere mai ai koutou, he kohuru i te tangata e haere noaiho ana i te huarahi, kaore he aha atu ki koutou, kaore he aha?" Katahi ka karan<?amai; —" Ko to matou ture tenei." Koia kei a ia ! Ko tona ture tena he patu ! he kohuru !! E ki ana taua iwi kaore he mea e ngaro ana i tana atua, e kite ana e ia i nga mea katoa. Tena mehemea he pera, Jje aba ra i kore ai e puta wawe mai tena atua i te pito timatanga o te riri ka whakaatu pea ki a ratou te rironga o tona kainga, o Waikato ? Mehemea i pera ka ki matou he atua aroha ia ki a ratou. Ko tenei he atua hohuru tangata ia. Otira kaua he ki he atua ta ratou, he teka noaiho na te tangata. Kite ai he atua ko Hatana ano pea a ia kua tukua ki waenganui o ratou whakaporangi haere ai i te tangata. E ki ana hoki te Karaipiture ; —" He kai kohuru ia no te timatanga ano; ki hai ia i mau kite pono, ta te mea hoki, kaore rawa he pono i roto i a ia. I te mea ka korero teka ia, ka korero ia ki ona: he kai poka teka hoki ia, ko te matua hoki o te teka." Kite tohe te tangata kia tahuri ia ki ana ritenga, e taea hoki te aha ? nana ano ia i kohuru. Heoi kaua rawa a Ngatikahungunu e porangi kite tahuri atu ki nga ritenga pohehe a taua hunga. Tena ranei e taea e ratou te iwi nui rawa o te ao katoa, a Ingarani ? Te iwi i a ia te pu, te paura, te tangata, te matauranga, te aha noa ; te iwi toa ekore rawa e whakamutua tana riri, ka pa ra ano kia taea tana i tohe ai, kiariro i a ia te otinga; te iwi kaore ano kia mate noa o mua iho. Tena e mate i te Hau Hau 1 Kua tae mai hoki te rongo no Ingarani inaianei, i nga tima i muri mai. E ki ana kua tumau te whakaaro o te Ka-
wanatanga o Ingarani kia whakakahangia te riri i vonei i enei takiwa e takoto ake nei kia we te mutu, kia we te noho paiano te kainga i runga i nga ritenga o te rangimarire o mua. Eki ana e meatia ana kia tukua mai etahi hoia ako ake nei. Ka mutu, he ki atu tenei ki a Ngatikahungunu kite raea e hiahia ana ratou kite mate me rere ki runga kite Hau Hau. Otira kite mea e hiahia ana kia noho tonu i runga i te ora kaua e tahuri atu, engari me pana taua hunga teka kia hoki. Koi ki koutou amuri ake nei kaore he kupu ako atu ki a koutou.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18650304.2.3
Bibliographic details
Waka Maori, Volume II, Issue 45, 4 March 1865, Page 1
Word Count
1,053Untitled Waka Maori, Volume II, Issue 45, 4 March 1865, Page 1
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.