HE KORERO NO MANIRA (Manila,) ME TE PUTANGA O TETAHI RU WHAKAMATAKU KI REIRA.
Ko te moutere nui tenei o nga moutere i huaina ko Nga Piripaine (Philippine Islands); kei te moana ki Inia—te moana o era moutere, (a nga Maraka,) i korerotia i te nupepa o te 22 o nga ra 0 Akuhata. He whenua ra taua whenua, a Manira ; he whenua maunga hoki, puta noaki tetahi pito ote moutere, ki tetahi pito—rue Ruahine te ahua. I nga takiwa ote ua nui, ia Hune, i a Hurae, i a Akuhata, ka ngaro katoa nga raorao Ite wai—haere ana te tangata i runga poti. He oneone momona ia te oneone o reira : kei reira te huka, te raihi, te tupeka, te aha noa atu e tupu ana. Rahi ake ite Ika a Maui taua moutere—ko ona tangata, hui ki nga tangata maori, (mangu mangu nei), tae pea kite 77,000. Ko nga ika o to reira moana e huhua noa iho—he ahua ke etahi, he ahua ke etahi, i to konei ika. He karakotaera kei nga awa wai maori—he ngarara pena pea te ahua me nga taniwha a te maori e korerotia ana e nga tipuna—rite tonu kite tuatara te ahua, na te rahi rawa ia; e waru hoki pakihiwi maro te roa o etahi. He unahi maro kei te tuara ; ekore e mate ki reira, engari kei te puku te wahi ngaware hei werohanga. Ka tuwnera ana te waha ka kitea nga niho e raran <r i ana. He hanga kai tangata taua hanga ; noho ai i rote wai ite taha ki uta tatari ai kite putanga mai ote kuri, ote tangata, kite inu. katahi ka kapohia ka pau. Kei nga tangata o Peeni (Spain) taua moutere inaianei—ara, kei nga Paniara (Spaniards.) No te toru o nga ra o Hune 1863, i waenganui 0 te 7, o te 8, o nga haora o te ahiahi, ka puta he ru whakawehi rawa i taua whenua ra. Ehara i te hanga ake te ngaruetanga o te whenua, mete harurutanga i roto iho—rere ana te whakamataku! Totahi ka rupeke nga whare katoa kite whenua, (he whare kohatu ia); me nga whare karakia hoki, he mea kotahi noa i puta. Ka whakarongo tera kite harurutanga o nga whare e horo ana ; kite auetanga o nga mea e tanukutia ana ; ki nga pere nunui o nga whare karakia e tatangi ana i te ngaruetanga : ehara i te hanga ake !—pairi rawa ana te ngakau ote tangata. E ki ana te Kapene o tetahi kaipuke i reira e tu ana, e ki ana, i te po e tu ana a ia i runga i te papa o tona kaipuke; titiro rawa atuki te moana e ma tonu ana i te huka o te tai e rere mai ana. mete tai whati ki uta te ahua; te paangamai ki te kaipuke ngatere ana ite kaha; katahi ka kokiri ake te ihu o te kaipuke ki runga, maranga ake ana ki runga kite ngaru, te poungaiho ki raro kite wharua, mete mea kei te whenua e orooro ana ; ko te moana i tetahi taha, i tetahi taha, koropupu ake ana mete paata ehu ana. Titiro atu kite taha ki uta, taua tangata ra, kitea ana te mura ahi e anga atu ana, e koha atu ana ki runga etahi mete rerere te korakora—penei mete kohatu e tipia nei ete tamariki i runga ite wai ka rere ai te huka ote wai. Titiro rawa atu ki uta ite ata kua hinga kite whenua te nuinga o nga whare ote taone. Ko nga waapu o te whanga tunga kaipuke kua wha putu te hohonu o te tanukutanga iho ; ko te moana wai tai, tere ana i nga huarahi ote taone. Ko nga hanga o roto o nga whare kei te whenua e whakamarara noa ana. Ko nga hoia o taua iwi, me nga rnorehu o nga pakeha noaiho, e malii ana ki te ehu i nga mea kua tanumia i raro i nga whare 1 horo. Te taenga atu o taua Kapene ki uta ka ui ki nga mea i mate, e hia ranei ? ka kiia mai kaore ano kia ata mohiotia, engari 57G kua taea kua oti hoki te tanu e ratou—a, kia rupeke nga whare katoa te kimi, tera e taea te 2000 nga mea i mate. Tokowhitu nga tohunga karakia ote Hahi o Katorika, me etahi atu pakeha, i mate ki roto i tetahi o nga whare karakia. He maha nga pakeha i mate i te rerenga mai i nga matapihi, he whare teitei hoki nga whare ; otira kotahi tonu te pakeha o Ingarani i mate. Ko nga tangata katoa kei te koraha e noho ana i roto i nga teneti—e mea ana era e tuaruatia te ru. Kua hinga katoa te taone, kua tanumia nga taonga katoa i raro i nga whare.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18631031.2.6
Bibliographic details
Waka Maori, Volume I, Issue 11, 31 October 1863, Page 3
Word Count
806HE KORERO NO MANIRA (Manila,) ME TE PUTANGA O TETAHI RU WHAKAMATAKU KI REIRA. Waka Maori, Volume I, Issue 11, 31 October 1863, Page 3
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in