HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI.

Waka Maori, Volume I, Issue 6, 22 August 1863, Page 1

HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI.

Ko te tangata e hiahia ana mana anake e tango i tana nupepa, kaua ia e hui tona whakaaro ki ta nga pa, e pai ana; me homai e ia kia kotahi te kau hereni, ka rite ai te nupepa ki a ia mo te tau kotahi. Ka tulii mai te tangata Mii mai, kia marama raioa nga reta, me nga ingoa o nga kainga, o nga tangata y kia mohiotia ai. Wairoa, Hurae, 1863. Kia Hejii Wuktj,— E hoa. No te 10 o nga ra o Hurae ka tae mai nga tangata 40 o te Kingi ki konei. Ko taua iwi, ko te Urewera ; ko Piripi te Heuheu te Rangatira o taua ope ; ko te kainga i tae mai ai taua ope, ko Mangaruhe—he kainga ano no te Wairoa nei. Ko te iwi o taua kainga, ko Raromanuhiri—he iwi ano no konei e pai ana kite maori. Ko nga korero tenei a taua ope 0 ; ara, ko nga tangata o konei e pai ana ki te Kingi maori me whakaeke ki Ahuriri ■vvhawhai ai ; ko Waikato ka whakaeke ki te Ia whawhai ai ; ko nga iwi Kingi o tera taha me whakaeke ki Akaraua whawhai ai. Kite ki a taua ope na te Hapuku raua ko Paora Toki te kupu ki a Waikato kia whakaeketia a Ahuriri na. Heoi e tatari ana ratou kite Pohimanaate Hapuku raua ko Paora. Ko ta ratou ki hei te Pahou he pa, ka haere ai ki nga pakeha o te tuawhenua patu ai— ma te hoia tonu a whai kite puihi, katahi ano ka tahuri ake ; na ! tere aua i te wai! Ka mate nga kohanga o te pakeha, Akarana, Ahuriri ; heoiano kakore he kohanga mona i uta nei—kia noho touu mai i te moaua. Tena iana, whakarougomai ki nga whakaaro kuare o te tangata. E ki ana toku tipuna, a Hikairo :—" He wawata te koura i kore ai." Ko ta matou raruraru (mo Miti Para) kai te ahua tipu ano ; ma koutou e whakarongo i roto i enei ra. E tika ana te ki a Toha na te Hemara i ora ai nga tangata o konei; otira, na Tamihana minita maori i mau ai te rongo. Ko nga tangata o tenei awa, o te Waiau, he tangata anake no te Kawanatauga. Kotahi rau matou nga tane. Ko Ngatimate-

■\vai te iugoahapu. Ko ona rangatira, ko Matana Kiripai, ko Taka, ko Matene Puhi, ko Hirini Mouru, ko Ihaka Papatu. Heoiano. Na te ILvriMAXA Tunitauea raua ko te Ruahori;. [Ko nga kupu tiraatanga o tenei rcta kua maliue e matou, ekorc hoki e o i te luihua ote reta. lie kupu whakaac ia ki nga inoui mo te nupepa nei.]

Kite Kai tuiii o te " Waka Maori." Kua kite au i te reta a Kohea : lie reta wkakahe mo taku whakaaturanga i to ratou he. Huatu hoki kia totika o ana korero—kaore ia. Katahi te tino korero parau rawa ko a tana kaumatna, ko a Kohea. Otira eliara pea iaia ; na ctalii atu ote walia ki uta. Tenei te utu mo ana korero. E kore hoki te walia ka ki i te toto e hoki ake kite ora ; kore rawa. Engari na te Heinara. na matou i whakaae. katahi ka mutu. Whakarongomai ! e runga, e raro, e nga pakeha ! Kaore aiio i mutu noa to ratou tupoupou ; e maiii nei auo kite pana i a Miti Para. E kore hoki e rere i a ia, no te mea ehara tena tangata i konei—no te Reinga ke : kore rawa e rere i a ia a Miti Para. Engari, ko te pihareinga kei te noho marire, mo te raumati ka taugi ai : tena ko ratou ki liai i whakarongo ki to ratou hoa, kite pihareinga. Tenei ano tetalu. E rua nga tangata, he maki tetalii, he poti tetahi—tiuibangatia iho te poti c te maki, pau ana tona ringa i te alii. Otira e tika ana to ratou pouri, to ratou ■whakama, mo te panuitanga kite uupcpa ito ratou he. Me aha hoki e nga -\vhanaunga! ehara i te he paku, he he nui—kaua e pouritia. Me hoatu e koc teuei korero kite nupepa. Na Toiia o te Wairoa. Akuhata 12, 1863.

Pawhakairo, Akuhata, 1863. Kia te Makarixi.— E hoa tcnakoc. Tenci ta matou kupu ki a koe. Ka maha haere nga korcro kino o ciiei ra e tuliituhia mai nei c ngatangata ote Wairoa. Ka inea matou e pai ana kia tupato koutou ; mana noa te kore o puta mai. Ivo te ritenga lioki ota matou korcro ki a koutcu, kia pai tatou—mo tatou ano o konei, mo koutou, mo matou o konei ; o to tatou whenua nei. Kite mea hold ka poka mai i era hvi lie kiuo mo tatou, ka mahi talii tatou : a koutou me matou lioki—puta noa i nga roke o to tatou korere i tukua nei nga panuitauga. Na matou, na Rexata, Na Noa, na Paora, Na Axaru Matete.

Pourerere, Akuhata, 1863. Kia Hemi Wuku,— E hoa he kupu atu teuei naku ki a koe. Maku tetahi nupepa ; ara, ko te " Waka Maori o Ahuriri." He hiabia noku kia rongo i nga korero o tetahi wahi atu o

tenei mouterc, i nga korero lioki o Heretaunga. Maku e hoatu ki a koe tona utu mo roto i tc tau, ki to pai mai koe ki- taku pukapuka. Ina te koro lie noho noa, kaore o rongo korero. Kaore hoki e pai tc ui atu kite tangata. Na lloaxi te Raxgika^gaiho.

Pourcrere, Ilurae 26th, 1863. KIA TK MaKAKIXI, — E hoa, tenakoe. Itc po i haeremai ai au i te Pawhakairo ka tu te Runauga mo .nga pirihi: mahia iho ana e nga Runauga uga pirihi, oti ana ko nga pirihi tahito. Mehemea ka tu he pirihi hou, ehara tena i te pirihi, hchoiatonu tena —kai roto nga paraki i ena pirihi. Ko te otinga teuei o tana Runauga. Xo taku kupu i haere mai tonu i roto i an ; ma tetahi huihuinga ra ano ka Avliakapuaki at. Tae rawa mai au kite kainga nei, ka rongo au ite otinga o ta te Hapuku Runauga—te Runauga o Kingi maori. jNo reira ka putataku kupu ite takhva noa ; —" Kaore he tangata hei •\vhakarongo ; kahore e kaha te Kingi maori kite takahi i a te Kuini Ture." Tena iana, titiro mai ana e tatou maori ; ma te ai kapehu, ma te ai haramu, ka tika at te kaipuke. Ma te hoe kotahi ite kei o ta tatou waka, hei rukauta, ka tika ai. Na, ma te ai tote ka ora ai te poaka ranei, te kau ranei, te ika ranei ; kite mea kaore he tote ka nmia e te rango, e te naonao, e re iro—a, pirau uoaiho. Waihoki, he aha koe. e te Kingi maori, i ki ai kia kcre he kai tiaki mo uga hione ote Kuini ? Mehemea tou nei ko koe e ki ana kia waiho uoaiho kia pirau, kiamuia e te rango, e te iro, e te naonao. Ileoi, kia rongo mai tatou maori i taku Avhakaaetanga i aku pirihi, maua e -vvhitu te kau hei noho i tenei taone i Waipaoa. Ileoiano, ko taku utu tenei mo nga korero a te Hapuku kia kanaka he pirihi mo enei taone. Mau e hoatu enei korero kite " Waka Maori" kia kite o taua hoa maori; kia Avhakaheugia ranei, kia whakatikaia ranei. ]S"a Mokena.

Patangata, Akuhata 5, 1863. Ivia llejii "Wuru, — Eta. Me Avluikamutu e koo te tuhi mai i tc Ante i te kopaki o te nupepa Id an. Engari me tuhi e kce ko Patangata ; ko tokn kainga hold teua. E hoa ; man e tuku atu kite " Waka Maori " tcuei korero, kite nupepa pakeba hold—lda kite nga niaori, me nga pakeha. Kotahi te hoiho kei toku kainga nei e tu ana ; i liaere kuao mai taua hoiho—he tariaua. Kua pokaia e au ona raho, he ngau i a matou hoiho. Kua rairitia e an; kua mau hold taku paraui kei runga i tona kaki. Kei Patangata etu ana. 'Me haere mai nga maori, nga pakeha ranei, kite titiro i tenei hoiho. Na Renata Pukijtutu.