Lahi ’ae nofo ’ova ’i Nu’u Sila

Mana (Auckland), Volume 1, Issue 8, 13 October 1977, Page 5

Lahi ’ae nofo ’ova ’i Nu’u Sila

'I he ngaahi 'aho mai ki mui ni kuo ma’u mai ha fakaha mei Potungaue Fefolau’aki ’a Nu’u Sila ’i ’Okalani ’o pehe 'oku fu’u tokolahi ’aupito 'ae kakai ia ’oku nau lolotonga nofo ta’e fakalao ’i Nu’u Sila kae tautefito ki ’Okalani. ’A ia koe fakafuofua ko 'eni 'oku ’i he vaha'a nai 'oe toko 2500 moe 3000, pea 'oku takua koe kau Tonga nai 'oku fe'unga ia moe toko 1800. Koe tokolahi 'oe kakai ko 'eni mei Tonga 'oku nofo ta’e fakalao ’i heni koe kakai na'e 'osi kau 'i he lesisita 'oe kau nofo ta’e fakalao 'i he ta’u kuo ’osi pea moe kakai foki ia na’e toki tu'uta mai pe ki Nu’u Sila 'i he ta’u ko 'eni ’e 1 moe ngaahi mahina kuo ’osi. Ka kuo 'osi fakangaue’i foki ia 'e he Potungaue Fefolau’aki ’a Nu’u Sila ’i ’Okalani ha toko 15 ke ’enau ngaue pe ’a kinautolu ia koe fekumi ki he kakai ko ia 'oku nau nofo ’i Nu’u Sila ka 'oku 'ikai ke ’i ai ha'anau ngofua ke nau nofo ’i ai. Koe toko tahanima ko ’eni 'oku ha mai pe ’a hono ola ’o 'enau ngaue he 'oku lahi ’aupito 'ae ngaahi me'a kuo nau 'osi fai ke fakasi’isi’iange ai ’ae maumau lao. ’Oku ha ’eni ia ’i he ngaahi hopo’oe nofo ta’e fakalao kuo ha ’i he Fakamaau’anga, moe lahi ’oe kakai Tonga kuo nau ’osi fakafe’iloaki ki ai ke nau

teuteu leva ’a ’e nau folau ke nau foki atu ki Tonga.

Ka ’oku ’i ai ’ae lau ’ae tokotaha ’oku ne fa'a kau ’i he ngaahi feinga ko’eni ke fakasi’isi’iange ’ae maumau’i 'oe lao ’o pehe: ‘Koe mo’ui 'ae tangata mai ki he mamani ko ’eni kuo pau kiate ia ke ne fekumi ki he matavai mo’ui ko ia 'i he funga kolope — Pea ’i he ’ene pehe kau pau leva ke ne fai ’a hono fatongia koe fai ’oe ngaue ko ia. Koe ngaue ko ia ’a ’ene ’ilo’i ’ae me’a moe feitu’u 'e lava ai ’a ’ene fakakaukau 'o fakahoko pea ko natula leva ia 'o 'ona ke ’alu ki ai pe faka’aunofo ki ai.

Pea 'i he ’ene faka’aunofo ki ai te ne fai leva ’ae ngaahi

fatongia ko ia pea ’e mole leva ’ae ma’uhinga ia ’oe lao ke tu’utu’uni kiate ia pekoe ha ’ae fa’ahinga me’a te ne talangofua ki ai. T he mole ko ia 'ae faka’apa’apa ’ae tokotaha ni ki he lao moe tu’utu’uni ’ae fonua. ’e totonu leva ’ae nofo fakafo'ituitui ’ae tangata ke ne fakatangi ki he kau taki ’oe fonua ke nau toe fakakaukau’i fakaleleiange ’ae tauhi ’o kinautolu. Ko ia 'i ki'i taimi nounou ko ia ’oku tuku mai ki he tokotaha 'a’ahi mai ki he fonua ni ’oku mahino mai he’ikai ke lava ai ha ngaue lahi ’aupito ko ia ai kuo pau leva ke ne talangata’a ia. ’Kde lau ia ’ae tokotaha ni.