AOTEAROA.
Hd Jfupepa ma rgi Tangata Maori KO NGA XIKANGA HEI WHAKAAROTANGA MA TE PAREMATA MAORI. Ka kotahi wiki fce riohoanga o te Pareinata Maori ekore peaeroat'e takiwa e noho ai; ka mutu te noho. Kote nuinga o nga tangata kua tae mai inaianei ki Te Waipatu, kaore i haere mai i r.unga i te mahi ngakau, kite kite ranei i nga tangata Maorijo ia wahi o ia wahi o NuiTireni, engari kite titiro, mehemea ka mania ranei e ia Mema ;i tukua mai e o ra"tpu hapu, nga mahi i homai ki © ratou ringaringa, i te meakuaoti te whakarifierite nga mahi o te Parematay iaore e roa ka tahuri kite whakakaere inga; inahi o Iwi. Ko nga mahi timatatangalmangaMemahe' tino taumaha rawa atu, hei• Mha i ora mo te Iwi Maori. Mehemea ka tahuri nga Mejnalki tcf mahi i nga mate katoa, kaore e taea, ka mahue noa, nga mahi nunui e hiahiatia ana kia oti itenei takiwa, kaua nga Mema e tahuri ki te hanga kia rua-tekau nga waka i te taima poto, kei kore e oti ka waiho ratou hei take katanga ma te Iwi Pakeha, Maori, ko te putake hoki tenei i kore aj er.puta he whakamutunga mo nga Ture a uga Paremata Pakeha, he mahi no ratou kia nui rawa, he tohe tonu hoki no-'ratou, kia whakaotia tonutia a ratou Liahia e tono atu ana kite
aroaro o te Whare, i ia ra, i ia ra, ha, reira ka kore whai taima nga Mema kite mahi i te tuturutanga'o ia putake, o ia putake, ina hoki, i ia tau ,i ia tau, ko. nga mahi ano o nga fau ' kua # pahure ake nei, ka whakatakpria ano ki mua i o ratou aroaro hei mahi ma ratou, no te mea i mahia tiohorotia, a, kaore kia tino oti tika, ko.te mahi tuturu hei mahi,. hei hpatutanga ma nga. Maori kite aroaro o Te Kawanat tnga mete Paremata, he whakatikatika i o ratou mate, e mate nei ratou i tenei takiwa, ara : I—WHAKAIIAEBENGA WITENUA MaoEI. Ko nga huarahi hei mahinga ma nga hapu i o ratou whenuaj ahakoa he mahi paamu, he riihi, he hoko, me ata whakatakoto he Ture whakaaatanga ma te Paremata. mo funga i aua mahi. ■ ; ■ ll.—Kooti Whenua Maori. ' ~\V, Me ata rapu e te Paremata Maori he huarahi whakahaerenga i te Kooti Whenua Maori, me whakaatu hoki e ratou ta-ratou e hiahia ana, me pewhfea te whakahaere i nga whenua e takoto papatipuana, i nga whenua e roherohea ana, a ka tuku ita ratou i oti ai kite Parema'a. Ko tenei take te mea hei whakaaro nuitanga ma nga Maori, inahoki, i nga tau e rima-tekau kua pahure ake nei, ko te nuinga o nga whenua o nga Motu e rua nei, ara, o A otearoa me Te Waipounatnu, kua c rirp atii i nga J akeha, inahoki i ; roti§i nga eka e ono i te takiwa i hainatia ai te Tiriti o Waitangi, e lima eka o roto t taua ono eka kua riro atu i Te i te Pakeha ranei, 'toe iho ki. te Maori, kotahi tonu te eka. Mehemea ka whakaaetia. e ratou kia haere penei tonu nga Ture o tenei takiwa, ka whenua kore te Iwi Maori, ka pehei mete tangata e haere maneneboa ana, ka ugaro atu ia ratou nga whenua o o ratou matua i whawhaitia i mua, inahoki, ifunga i nga wkawhai a te Iwi Maori kite Pakeha, i puta i runga i te tautohe whenua. Kp taua take ano i puta ai te whawhai i Wairau, me to Hone Heke, mete whawhai ano i Waitara me era atu whawhai. Waihoki, inaianei ma te Paremata Maori e whakaaro, e mkhi he Ture mo te Iwi Maori, mb nga ia e tu mai nei. lII.—Ko NGA PAKTJRAau. I WaeNGANTJI I kga Maobi mete Kawanatanga, :i Wae- • nganui; atio hoki i nga maobi mete Pakeha. . . ' Ko te Parema'a Maori ano te wahi tika hei kimi ritenga e puta ai he tikanga^,i : waenganui i a ratou. Kua roa rawa. fce takiwa etakptp noa anahga raruraru, kaprW anb i mahia, kua mate Atu hoki etahi Mapri i te mahi tinihanga a Te Kawanatanga, me te Pakeha, ] mete : ngarp atu p p ratou rarufaru. ', Kb , eirei. mpfehu e, pra kei roto i'tenjate e npho, ana. ratou. j^Tga : tamariKi a" te hunga kua mate atu ra, e karanga ake anja kia, whakaorangia o raton mate, mehemea ka whakaturia he, Kooti hei ■uiui i enei'tu mahi, hei whakatikatika ranei i nga mea i he, katahi ano ka mafama nga male b te Iwi Maori te panui Ko enei take e'tojrtrhe tjno take herwhakaarbtanga ma, te Paretna*a Mapri, otifaivhe nut atu ano nga mate hei kb'rerbtanga ma tenei hui, engari tae #aiho. nbaihb, me mahafa te Paremata Maori, e karanga tonu ana te. IwiPakeha kia takeiia 1 o ratou whe'nua, ara, kia mahia he Ture whakamana i taua mahi, kia tahuri ai nga Maori kite mahi i o ratou whenua.
Ko tenei Kawanatanga e hiahia ana kite awhina i nga Maori, inahoki ko Tim) Kara; he Minita ia no taua Kawanatanga, apiti atu hoki ki nga Mema Maori e noho max. neii reira. Kp Hon Korei, , raua ko Te Riihi e Dgakau nui.anaki te whakahaere Ture hei oranga mo te.lwi Maori, hei whakatikatika" i nga mahi he, hei korero i nga maki p hiahiatia ana e te. Iwi Maori kia mahia. E puno .ana ko te hiahia o te Paremata Nui o Nui Tireni, me | nga Pakeha o enei Motu, e tino whakaaro nui ana kia hangaia he Ture whakaora i te Iwi Maori, i o ratou mate, kia hangaia ano hoki he Turearai kei tapoko ratou ki roto i te mate a muri ake nei, ko enei take e toru kia : marama te whakapuaki ate Paremata Maori ,i o ratou whakaaro hei tirohanga ma Te Kawanatanga l'akeka, ka takuri kite whakatakoto Ture. mo te Iwi Mabri irarb i nga takeiiWhakaaetia e te; Paremata Maori.. Na, ko: tetakimaki nui hei .panuitanga i nga | mate, me; nga hiahia o to Maori he nupepa. : 13 hara ite mea, e hoa ma, ma te Ture tenei ewhakamana, kaore, manga Maori ano e tautoko kia wkai arero ai ratou kite panui • i nga mahi e hiahiatia ana e ratou, ara, hei panui i nga mahi o ta ratou Paremata, i nga mate, me nga mea e pirangitia ana, i koi. pohehe noa te perehi a nga nupepa Pakeha,' "> ka wavho tonu taua perehitanga hei tauira>,Y ,' ikoia ta te whakaaroro nga *" hoki,; mehemea* kaore: he nupepa: Maoris ; 'kaore jratouelmohio. kii nga maki nunui ongaMotuio'tawhiti,!kanoho noa iho iroto i; ;te (pourit'anga, kati, a waiho; in&a ■ tenei Paremata e iwhiriwMri tetahi f Komiti kaha hei t tautoko; kia kahatehaiere a tenei nupepa, I hei arero mo nga tino mate o te Maori, kia [ rangona ai ete ao katoay'ma tPnei huarahi lanakejka-'tbpu ai te mahi <a te Iwi Maori; - ka mehio'ki; 'tenei ki tera tahabna. Na, ko i ::whiriwjbiri >i f i|ga tangata mphio kite 'whakahaere mahi oiena hapu o tena hapu; kia-12,. kia Tsj ;ranei, kua nui,
metahuri te > Paremata.kite whakahaere i ngakupu ! e torri ktfa I wuakaa>turj|a ake nei.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/AONUPEP18920625.2.2
Bibliographic details
Aotearoa : he Nupepa ma nga Tangata Maori, Volume 1, Issue 2, 25 June 1892, Page 9
Word Count
1,189AOTEAROA. Aotearoa : he Nupepa ma nga Tangata Maori, Volume 1, Issue 2, 25 June 1892, Page 9
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in