Ko Nga Moni Hou Mo Niu Tireni He korero whakaatu tenei i nga tikanga mo nga moni hou tera ka tau mai ki waenganui i a tatou a te Mane te 10 o nga ra o Hurae o te tau 1967. Ko te hunga kei a ia te tikanga whakahaere i te kaupapa mo nga moni hou kua oti te whakatu e te Kawanatanga ko te Poari Mo Nga Moni Taara (Decimal Currency Board). Kua oti te whakatau a te Kawanatanga me whakamutu te whakaputa i nga moni tawhito ara nga moni o te wa nei a ko nga moni tawhito katoa ka kohikohia a ka whakanga-rotia i te mata o te whenua. Otira ko nga moni o te wa nei ara nga moni tawhito ka whaka-whitiwhitia mo nga moni hou kua oti nei te tapa o raua ingoa ko te Taara me te Heneti. A kua oti hoki o raua tohu ko to te Taara i penei $ ko to te Heneti ko tenei c. Ko te whakapakehatanga o o raua ingoa ko ia nei mo te Taara he Dollar mo te Heneti he Cent. Ko te whanaungatanga i waenganui i nga moni tawhito me nga moni hou ara te £ s d raua ko te $ c i penei:— £1 = $2 E rua taara. 19/- = $1.90 Kotahi taara iwa tekau heneti. 15/- = $1.50 Kotahi taara rima tekau heneti. 10/- = $1 Kotahi taara 5/- = 50c E rima tekau heneti. 2/6 = 25c E rua tekau ma rima heneti. 2/- = 20c E rua tekau heneti. 1/- = 10c Tekau heneti. 6d = 5c E rima heneti. 3d = 2c E rua heneti. 1d = 1c Kotahi heneti. Hei whakarapopoto i enei korero ko te ritenga tenei o te kaupapa hou ma te kotahi rau heneti ka puta te kotahi taara ara ma te kotahi taara ka puta te kotahi rau heneti. No reira kia mau mahara ko te kaumatua nei a pauna me tana whanau (te hereni me te kapa) ka timata te wehe atu i waenganui i a tatou a te Mane te 10 o nga ra o Hurae o te tau 1967 me ona tohu katoa ara £ s d ka riro to ratou turanga i a Taara raua ko Heneti anga ake nei ko o raua tohu ko te $ me te c. Otira ka mahi tahi tonu nga moni tawhito raua me nga moni hou mo tetahi wa. No reina ko nga moni hou e rua ana momo ko te Taara me te Heneti. Ko nga taara e taangia ana ki runga o te pepa penei me te tekau hereni me te pauna nooti hoki te ahua erangi iti iho te nui. Ko nga nooti hou enei me tona wariu i raro o te kaupapa tawhito ara:— $1 = 10/- Tekau hereni. $2 = £1 Kotahi pauna. $5 = £2.10.0 E rua pauna tekau hereni. $10 = £5 E rima pauna. $20 = £10 Tekau pauna. $100 = £50 E rima tekau pauna. Ko enei hoki ko nga moni hou:— Kotahi heneti Rua heneti He kapa te ahua parauri ranei. Rima heneti Tekau heneti Rua tekau heneti Rima tekau heneti He hiriwa te ahua. Tera kei te awangawanga etahi o koutou me penei pea te ki:— Hinga atu ana he pauna Ara mai ana he taara Hinga atu ana he hereni me te kapa Ara mai ana he heneti anake No reira kaua e raruraru o koutou whakaaro ki te kaupapa hou nei no te mea e kore e whakanuingia ake te utu mo a koutou kai e kore hoki e whakaitingia iho o koutou utu. Kua takoto te korero whakatupato a te Kawanatanga ki nga iwi katoa kia tika, kia pono hoki te mau i te taonga hou nei i na kore ka whiua ratou te hunga he.