The life of a sanitary inspector in bygone days, described by his son HE REO NO TE AO TAWHITO na PIWAI TOI OPONONI Tenei reo no te pukapuka ripoata a Taurau Toi ite wa iaia etu ana hei Kaitirotiro marae. Tona ingoa tuturu Ko Wii no te matenga o tana tuakana o Taurau ka huaina tona ingoa ko Taurau mate noa ia. Ko ahau tana tamaiti potiki tekau aku tau ka mate taku matua. Ka kaumatua ahau ka rongo ahau i te mohio o nga kaumatua o nga takiwa tawhiti ki toku matua. Ki toku whakapae a Taurau i kura ki te kura Maori o Waimamaku. He Kainga o Inaia Toi no tana matua i reira. Ko tana kainga tuturu i Waiarohia, e rua pea maero te tawhiti i Opononi i te taha o te moana. E rua ona whare, engari ko tenei te whare i tika te oti. He tino whare atahua. E rua pakeha i reira e noho ana. Te tuatahi Ko Mr Hargraves, i te wa i a ia e taka ana i te mate i mate ai ia i te Hune 1914. Ko Mr Laing he mahita kura i reira e noho ana. E mahara ana ahau ko a te Maori tuatahi i roto o te Taitakerau i whakatungia hei kaitirotiro marae No Oketopa 10 1908 Ka whakamana e te Tari O Te Ora. No Noema 15 ka timata ki taua mahi. No taua marama (Noema) ka utua e te tari mo te marama tuatahi ko te utu £:18:3. Ko te tuhi o ana ripoata he mea tuhi ia marama ia marama. I te 12 o Noema 1908 ka timata ki te tirotiro i nga marae no Hanuere 15 1909 ka mutu te rauna tuatahi. Kaore he mahi i oti i tenei rauna. I te 28 o nga ra o Hanuere 1909 ka haere ki Whirinaki ki te whakatu komiti marae. I roto o te ripoata o Pepuere 28 1909. Nga whare papa kua oti te hanga hou e rima. Kotahi whare kauta i Mangamuka he mea neke i te taha o te wai e kainga ana. Tenei kauta no Karene Hare. Pepuere 27 1909. Nga whare paku kua oti te hanga i nga whakahau i Waimamaku e 22., i Mangamuka e 8, i Waima e 6. Maehe 30 1909. Nga whare papa kua oti i Waimamaku 1. Whare hui 40 × 18 × 10 Whare Kai 40 × 18 × 8 Whare Kihini 24 × 14 × 8 Whare Piha 16 × 14 × 12 Whare Toa. Nga whare o Waihou 2 Pakanae 1. He kupu no tana ripoata. I te 26 o nga ra ka tae ahau ki Waihou ki te whakatau i te raruraru o te komiti marae ki a Te Hira Mataika. Kua oti taua raruraru he mea whakatau me paipa mai he wai mo nga kainga o Te Hira. Ripoata mo nga whare paku. Waimamaku kua oti katoa. Kohukohu e 4 Pakanae e 5. He nui atu nga whare paku o era wahi kua oti. Kei te oho nui tenei kaute ki te whakatutuki o nga tohutohu. He Hui Hinota i tu ki Waimamaku i te 18 o nga ra o Maehe 1900 i reira ahau i te tiaki i te taha o te tari o te ora kotahi wiki taua hui 300 tangata i reira. (Signed) Taurau Toi Sanitary Inspector. Aperira 3 1909 Ki a Te Rangihiroa. E hoa tena koe. He ripoata atu ki a koe mo te mare Peke (Whooping Cough). Ka rua kua mate kotahi ano taima i mate ai, enei tamariki na Paua Mihaka Pakanae. He nui atu nga tamariki e pangia ana e tenei mate engari kua pai haere ake. Aperira 30 1909 Ki a Te Rangihiroa. He ripoata mo nga mahi o tenei marama. He whare perana i Pakanae kua tahua. He whare perana i Mangamuka kua tahua. He whare perana i Whirinaki kua tahua. Nga Whare hou e rima kua oti. He whare paku no te Pakeha i Waimamaku he mea hanga ki runga o te wai e kainga ana, kua oti te neke. He whare perana i Waimamaku kua tahua. Mei 30 1909 He ripoata tenei mo nga whare perana he mea tahu ki te ahi. Kohukohu 1, Tekarae 1, Mangamuka 3, Utakura 6, Waihou Roto 1. Nga whare papa Motukaraka 3. E Toru whare perana o Motukararka he mea tahu. Whare Hui Waihou No th 50 × 24 × 10. Whare Hui Motukaraka 70 × 24 × 12. Whare perana Whakarapa (Panguru) kua tahuna. Nga whare Paku Utakura 15. Whakarapa 8. Taheke 8. He hui i Whakarapa i Mei 18 ki te 24 1909 Ka mutu tenei hui ka haere maua ko te Rangihiroa ki Taheke. He raruraru mo te tunga o te whare hui. Na maua ko te Rangihiroa i tohu he wahi hei tung mo taua whare ki te wahi marangai. Kua oti tenei raruraru. Hune 29 1909 Whare papa kua oti i nga whakahau. Waima 8. Mangakahia Wharepapa 1. Whare perana 2, kua tahua. Mataraua 2 whare perana kua tahua. Otau 1 whare papa. Omanaia 1 wharepapa kei te mahia. Whangape nga wharepapa 11. I Whare hui.