TE WHAKAKOTAHITANGA O NGA IWI E RUA

Te Ao Hou, March 1964, Page 48

TE WHAKAKOTAHITANGA O NGA IWI E RUA na Tamihana Kainga King tekau ma iwa nga tau Te Aute College Hawkes Bay E nga iwi e, Whakarongo mai! Kia kotahi ai tatou; Kia maro te haere o te whenua. Me he iwi kotahi tatou, ka tu; Me he iwi wehewehe tatou, ka ngaro. No reira, piripiri mai, kuhukuhu mai, Kia kaha te kotahitanga! Ko te take o taku kauhau nei e pa ana ki te kuhunga o te iwi Maori ki roto i te tikanga Pakeha; a, ki nga mea kino me nga mea pai e pa ana ki tenei take. Ki taku whakaaro, he mea pai tenei, ara, te whakakotahi i te iwi Maori me te iwi Pakeha. Engari, kaore e pai me ka kuhu te Maori ki roro i te Pakeha, a, i reira whakapakeha i a ratou. Kaore e pai tena. Kaore e pai me ka kuhu te Pakeha ki roto i te tikanga Maori, no te mea ka heke te Pakeha ki raro i ona teitei. He teitei nga ahuatanga Pakeha; kaore e rite ki o te Maori. Ko nga ahuatanga Maori kei raro i o te Pakeha; he pai ano, engari kaore e pai mo nga iwi o enei taima, no te mea he uaua nga ahuatanga o enei taima, a, puta noa i te ao katoa. Ko nga ahuatanga Maori, no nga taima o nehera. No reira, me kaha te Maori ki te piki i nga maunga teitei o te Pakeha, kia pai ai tona noho a muri ake nei, a, ki reira tarai he iwi nui, he iwi kaha mo te oranga o tenei whenua o Aotearoa nei. Mena ka kuhu te Maori ki nga tikanga Pakeha, ka ngaro etahi mea pai o te Maori, ara, tona Maoritanga. He mea nui tenei ki te Maori, no te mea ko tenei tetahi taonga i homai e ona tipuna ki a ia. Me ka ngaro enei, ka ngaro katoa te Maori. He iwi tino rereke te Maori i te Pakeha. Kei a ia etahi whakaaro, etahi mea, kaore e rite ki o te Pakeha. Ko enei nga mea pai. he iwi tere ki te whai i nga mea o te Pakeha, he iwi kaha ki te mahi i nga mahi uaua; ara, te kutikuti, te mahi patu hipi, kau hoki, te mahi i runga i nga mahi o te Kaunihera, nga mahi taumaha o te motu; kei a ratou te kaha, te mana, mo enei mahi. Mo tena take, kaore au e pirangi kia ngaro nga mea pai o te iwi Maori; me ka kuhu ratou i te tikanga Pakeha, ka pena te ahua.

I tera atu tau, i puta te Ripoata a Te Hana, a, i reira ka ki mai ia, he mea pai me ka kuhu te Maori ki roto i te tikanga Pakeha, a, kia tere hoki te kuhu. I reira ano ka ki mai ia me marena te Maori ki roto i te Pakeha, kia kotahi ai te toto, a, kia kaha ai te tangata. Ki taku whakaaro, kaore e tika tona meinga mai kia tere te kotahi o te iwi. Ko taku whakaaro, me waiho ma te wa e kite te kotahitanga o te iwi. Kaore e tere te marena o te Maori i te Pakeha, engari waiho ma te aroha e tutuki kia taea. Kei te haere mai te taima ka kite tatou, he kotahi te iwi o Aotearoa; kaore te iwi Maori, kaore te iwi Pakeha, engari he iwi no nga iwi e rua. Kaore taua taima e tata mai ki a tatou o naianei, engari kei reira, kei te haere mai. Kaore e pai me ka whakatere te haerenga mai o taua wa, engari ko enei etahi atu o oku whakaaro, kia pai ai te haerenga mai o taua taima. Me whakapiki te matauranga o te Maori; me whakarewa nga ahuatanga Maori ki ena o te Pakeha; me hapai te Maori i ona tikanga me ona whenua; a, ka tata haere tatou ki taua wa ka kotahi te iwi. Ko te mea nui rawa atu. ko te matauranga; me he kaore tenei, kaore tatou e tae ki taua taima. No te mea, he iwi matauranga, he iwi mohio ki te whakahaere i te motu, ki te hapai i ona hoa; me he iwi kaore te matauranga, he iwi kaore e mohio ki te whakahaere i te motu, me te hapai i ona hoa. No reira, me kaha te katoa ki te whakapuaki i nga huarahi matautau mo nga tamariki Maori. Me kaha te whakaatu ki nga matua o enei tamariki te take nui mo te matauranga o a ratou tamariki. Inaianei, kei te kite tatou i nga hua o te whakato a o tatou rangatira Maori o tera atu whakatupuranga, ara, a o tatou tipuna, a Apirana, a Te Rangihiroa, a Pomare, me era atu tangata nui. I whai kaha ratou ki te mau i te oranga o te iwi Maori, a, inaianei, kei te kite tatou i o ratou hua. No reira, kei a tatou o tenei whakatupuranga te mahi i te mau i nga mea kia pua mai nga hua o a tatou mokopuna, kia pua mai te iwi kotahi, o te whakatupuranga kei te haere mai. Kei o tatou ringa taua patu, taua oranga mo taua iwi. Me ka kino ta tatou whakatonga i taua kakano, ka puta he iwi kino; me ka pai ta tatou whakatonga, ka pua mai he iwi nui, he iwi nui te mana, he iwi kotahi, ki te oranga o tenei whenua, a, o te ao hoki. No reira, tena koutou. E Porou, e, Te tipi whenua e, Te koki whenua e, Taua ki te hue, Taua ki te matamata, Taua ki te hue, Taua ki te putake, Nopi nopa Pakari hue ha!