HE TUHITUHINGA No nga Mahi a te Hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Turanga, me te Hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Te kaha, i whakaminea ki Te Kaha i te 7 o nga ra o Tihema, 1885.

Mahi a te hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Turanga i te Pihopatanga o Waiapu, 7 December 1885, Page 3

HE TUHITUHINGA No nga Mahi a te Hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Turanga, me te Hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Te kaha, i whakaminea ki Te Kaha i te 7 o nga ra o Tihema, 1885.

W. L. WILLIAMS,

Nō to Ratapu, no te 6 o nga ra o Tihema i huihui ai nga tangata o te Hui, me te tangata whenua ki Te Kaha-nui-a-Tiki. E wha tekau ma rua i tango i te Hapa a te Amiki; i puta hoki te kohikohi o te Ohaohatanga, £2 Bs. 11d. No te Manei, no te 7 o nga ra o Tihema i huihui ai ano ki te Kaha-nui-a-Tiki ite 10h. 30m. ote awatea. Karangarangatia ana e Te Wiremu, Atirikona, nga ingoa o nga tangata, o te Hui, me te whakao ano enei ki o ratou ingoa : Miata: Te Wiremu, Atirikona, Rev. Mohi Turei, Rev. Matiaha Pahewa, Rev. Rihara Te Rangamaro, Rev. Rutene Te Aihu, Rev. G. Maunsell, Rev. Irimana Paeuta. Mangai Reimana: 'Te Irimana Houturangi, Wiremu Te Wharetakeke, Hoani Ngatai, Epeniha Whaikaho, Hori Matamua, Te Piriniha Te Rito, Firuera Pahau, 'Te Hira Tamihere, Piripi Te Awarau, Riwai Pakerau, Te Kereama Kaipara, Karaitiana Ratapu, Rutene Te Arahi, Mihaere Pakuku, Tiopira Korehe, Tipene Tutaki, Ahipene Rangi, Hohepa Karapaina, Te Wiremu Tamahaua, Wiremu Taopuku, Hoera Katipo, Tamati Rangimaewa. I te mea ka ngaro nei te Pihopa ka riro ko Te Wiremu, Atirikona, hei Upoko mo te Hui. Kiia ana eia kua tu te Hui; timataia ana hoki e ia te mahi ki te Īnoi. Muri iho ka whai-korero ia ki te Hui

WHAI-KORERO A TE UPOKO.

E hoa ma, e nga Minita, e nga Mangai o te iwi :—Taku tuatahi he whakaatu ki a koutou i toku pouri mo te ngaronga o to tatou Pihopa i roto i a tatou tenei ra, kei a ia, hoki te tikanga mo to whakamana i ta tatou mahi e whakatu nei i te Hui o te Hahi Maori ki roto ki te Takiwa o Te Kaha, ki te wahi kahore nei ona Hui penei i mua. ka Tika rawa tenei kainga hei kawenga mai ma Ngatiporou, ma Rongowhakaata i te Hui o te Hahi Maori ; ina hoki ka rima tekau enei tau o te taenga mai o te taua patu tangata a aua iwi ki Toka-kuku nei; he taua ke hoki tenei he whakaora tangata. Ka kitea hoki li tenei mea te whakakotahitanga a te Rongo-pai i nga tangata katoa hei tinana kotahi i roto ia Te Karaiti. Ma te Ātua e manaaki tonei whakaminenga o tatou hei mea e kaha haere ai te mahi a te Hahi ki tenei takiwa, hei mea e whiwhi nui ai te iwi ki te pai. Kotahi te minita o te tai rawhiti kua tangohia atu e te Ariki i roto i a tatou i tenei tau, ko Kerehona Piwaka, o Whangara,

No te 28 o Maehe i mate ai. Heoi ka wha tenei ngā pariha 6 taua takiwa kua kore he minita. Me i whakaaroa Wawetia i era, tau kua pahure atu ra he tangata kia tae ki te kareti ka whakaakona, i te mea kei te ora ano te minita, o ia pariha, o ia pariha, kua kore e roa he rapunga inaianei i te whakakapi. turanga mo nga minita ka tutuki nei te mahi. Kotahitekau nga tangata i te Kareti, i Kihipane, i tenei (au ; tokowhitu no tenei Pihopatanga ; tokotoru no te Pihopatanga o Akarana. Kotahi rawa te mea kua motuhia hei Minita, ko Te Irimana Paguta, ka tae mai nei inaianei hei minita mo te takiwa o 'Te Whanau a Apanui. No te ra o Matiu, ara no te 21 o Hepetema i motuhia ai ia hei Rikona. Ti toru nga whare-karakia hou kua oti nei te whakatuwherai rotoi teneitau. "No te 8 o Mei tetahi ki Ti-kapu-a-Hinekopeka i te Pariha o Rangitukia. No te 18 o Hepetema tetahi ki Rakaikoteroa i te Pariha o Turanga. No te 29 hoki o Nowema ka pahure tata ake nei i whakapuaretia ai te Whare-karakia o Anaru Apotoro ki Reporua, ite Pariha o Tuparoa. "He mea pai tenei kia hangaa he Whare-karakia mo nga wahi e hapa ana, a kia rato ra ano nga kainga nunui katoa i te Whare i motuhake rawa, mo nga mahi o te karakia ki te Atua. Tetahi mea e hapa tonu ana i roto i a tatou ko te kura mo nga tamarikiite Ratapu. He tokomaha noa atu nga tamariki kahore e whakaakona ana ki nga tikanga ote Whakapono. Ki te huihuia katoatia nga mea e whakaakona ana i nga Pariha katoa, o te Takiwa o Wharekahika a, Te Paritu, e kore pea e nuku akeite 150. Ko tetahi mea tenei i puta ai te whakaaro a te Hinota o te Pihopatanga i mua ake nei, kia perehitia i ia tau, i ia tau, he patai hei kimi i te matauranga o nga tamariki; he mea kia kaha ai, kia ngahau ai te mahi i tenei mahi mui, Kua ki hoki te Pihopa kia perehitia ki roto ki Te Korimako nga wahi o te Karaipiture me era atu mea hei mahinga ma nga tamariki kia mohiotia ai e nga kai-whakaako o nga kura Maon, kia taea ai hoki e nga tamariki te whakahokihoki i aua paiai. Kei te mahi tonu inaianei te mahi a te kai-whakawai ki etahi o nga tangata o enei takiwa i tahuri ai ki te karakia ko. Kei te kiia ano ia tetahi e nga tangata e mahi ana, ehara i te karakia ke, engari ko ta tatou ano e karakia nei. Otira me ho mea he penei e kore whakahuatia ketia ko teingoa o Te Kooti hei poropiti mo ratou; e kore hoki e wehea ketia he karakia. Ko ta tatou e tohe ai ki nga tangata e anga ana ki taua karakia, ko te mea i tupu nei i runga i te raru o te motu nei kia whakarerea rawatia, atu, kia rite ai te noho o tatou katoa ki to fē takiwa i tupu hou aite whakapono ki tenei whenua. Tetahi mahi a te kai-whakawai ko te tikanga e kiia nei he '' Momona, i kawea mai ete pakeha i tawahi, ara i Amerika. He tikanga whakapae tenei ki a Te Karaiti, ki to tatou Matua hoki i ē Rangi ;he whakapeau kei nga ako a te karaipiture, he whakangaro ite wairua ote tangata. Kihaiitokomaha nga tangata

ote Hahi i mamingatia e taua akoranga ; ko etahi hoki o ratou kua hoki mai ano. Ko nga mea e piri atu ana ki reira, ko te hunga raruraru, kihai nei i tika te haere i te huarahi o te Rongopai. Ko taua ta tangata e korerotia nei e Hoani (1 Hoani 2, 19), 6 I haere atu ratou 1 roto i a tatou, ehara i te mea no taiou ' ratou ; mehemea hoki no tatou ratou, kua noho tonu ki a tatou : ' otiia he mea tenei kia whakakitea ai ratou katoa ehara i a 'fatou." Ko tatou ia, e hoa ma, kia mau tonu ki nga kupu ora, ' ki a to tatou Ariki, ki a nga Apotoro hoki a Ihu Karaiti; ma ' tona Wairua hoki tatou e arahi e kitea ai e tatou nga mea pono : katoa. .. I whakaaria aTe Manihera, Minita, i tautokona e Hoera - Katipo ; I - IE whakapai ana te Hui ki te whai-korero ate Atirikona, he "ki hoki tenei ki a ia kia whakaae mai ia ki aua korero kia perehitia. Wāakaaetia ana. i :. I whakaaria eTe Irimana Paeuta, Minita i tautokona e Ka--Taitiana Ratapu; ; . Kia perehitia ano te whai-korero a Te Manihera ki raro iho i 'ta te Upoko. Tuhua atu ana tenei mo apopo. I :.. I whakaturia a Rev. Hori Manihera hei kai tuhituhi mo tenei "Whakaminenga o te Hui. 2. T whakaaria e Ahipene Rangi, i tautokona e Rutene Te Arahi; i: Kia tu a Hirini Ahunuku hei Mangai Reimana, mo te Pariha io Turanga, mo tenei tunga o te Hui, hei whakakapi mo Hori iKorama Manuhiri. Wāaāaaetia ana. 1 I pataia e Karaitiana Ratapu ki te Upoko ; i " Kua tae mai ranei te mapi reo Maori hei whakaatu i nga roho iwehewehe o nga Pariha o nga Pihopatanga o Niu Tireni i iwhakaaria e ahau i te tunga o te Hui o te Hahi Maori i huihui ski te Awapuni i te 8 Tihema, 1884 ? i: I utua ete Upoko; :. Kahore he kupu mai ate Pihopa mo te mapi e korerotia nei. aMehemea, kua riro mai, kua whakaaturia mai pea e ia. ) I whakaaria e Te Irimana Paeuta, Minita, i tautokona e MTūpiniha Whaikaho ; : Kia whakaurua mai a Rapata Wahawaha, a te Hatiwira Te aHoukamau ki roto ki tenei Hui. Wāakaaetia ana. I I whakaaria e te Irimana Te Houturangi, i tautokona e Te aPiriniha te Rito ; i 4 Kia whakaurua mai te pariha oTe Kawakawa ki te pariha o ate Kaha, kia kotahi ai he minita hei tirotiro mo enei pariha. "Kia kitea ra ano he minita mo tetahi pariha, ka wehe aii nga abariha. Wāakaaetia ana. A; I whakaaria e Mihaere Pakuku, i tautokona e Te Piriniha Te Whito ;

Kia perehitia i roto i nga mahi a te Hui o te Hahi Maori ; ia tau, iia tau nga hua o te Tahua oranga Minita ote Pariha kahore nei he minita, ka waiho nei hei whakaranea ake i taua Tahua. IVāakaaetia ana. I whakaaria e Piripi Te Awarau, i tautokona e Mohi Turei Minita ; Kia whai whakaaro te Pariha ki nga Reimana e pootitia ana hei mangai mo ratou ki roto ki te Hui o te Hahi Maori. Whakaastia ana. I whakaaria e Ahipene Rangi, i tautokona e Rihara Te Rangamaro, Minita ; He kupu tenei ki te Pihopa. Kia puta he tono mana ki te Komiti ta. Paipera kia whakamaua nga upoko, me nga rarangi ki nga taha ote Paipera, kia pera ano me etahi Paipera Pakeha, Whakaaetia ana. I I whakaaria eTe Wiremu Tamahaua, i tautokona e Hon Matamua ; He tono atu tenei ki te Pihopa kia wehea tenei Pariha, kia rua, ara, kia kiia ko te Pariha o Te Kaha, ko te Pariha o Torere, Whakaaetia ana. I whakaaria e Hohepa Karaipaina, i tautokona e Riwai Pakerau ; He ki tenei na te Hui mo te puta o te Momona, ki tetahi wahi o roto o enei takiwa, kia kauaka rawa eo tahuritia atu taua karakia, engari kia tulrua atu kia maro te haere i tona huarahi. "hāakaaetia ana. I whakaaria e Mihaere Pakuku, i tautokona e Piripi Te Awarau ; Ko nga tupapaku o nga pariha kahore nei he minita, ki te kore e tata mai he minita a te wa e nehua ai, e pai ana mā te kai-whakaako o taua wahi e nehu. āakaaetia ana. I whakaaria e Piripi Te Awarau, i tautokona e Te Kereama Kaipara; I Kia tirohia he taitamariki, kia whakaaturia ki nga Mimita, kia tukua atu ki te kura Minita i te Raukahikatea. Ma ngā Mangai Reimana e whakaatu tenei korero ki o ratou Pariha. Whakaaetia, ana. I whakaaturia i konei ki te Hui e Hohepa Karapaina tē whakaaro o nga tangata o te Kaha kia hangaa wawetia he whare mo te Minita i tenei wa e takoto tata ake nei, muri iho ka hangaa ko te whare karakia. I whakaaria eTe Irimana Paeuta, Minita, i tautokona 6 Ahipene Rangi ; Kia whiriwhiria he Komiti hei tirotiro i te mahinga a ngß tangata ote Hahi iia wahi, i a wahi i nga whakahau 8 te Hui i enei tau kua mahue ake nei, kia whakahoki

mai hoki he korero ki te Hui apopo. Nga tangata mo tenei Komiti, ko te Wiremu Atirikona, ko Mohi Turei, Minita, ko Matiaha Pahewa, Minita, ko Rutene Te Arahi, ko Ahipene Rangi, ko Te Irimana Paeuta, Minita. Wāakaaetia ana. I whakaaria e Ahipene Rangi i tautokona e Te Irimana Paeuta, Minita ; I He kupu tenei ki nga minita, ki nga tangata o ia Pariha, o ia Pariha, kei wareware ki nga whakahau a te Pihopa, kia tukua he moni mo te mau i te Rongo-pai, ki nga wahi pouri, ahakoa nui, ahakoa iti. Wāakaaetia ana. I panuitia, i whakapumautia, 8 Tihema, 1885.

'W. L. WILLIAMS, Upoko.

TUREI, 8 TIHEMA, 1885.

I huihui ano ki te whare i te 9 o nga haora. Timataia, ana, e te Upoko ki teinoi; muri iho ka panuitia, ka whakapumautia nga tuhituhinga o nga mahi onanahi. Makaa ana ki te Hui te kupu i nukuhia mai inanahi i whakaaria ra e Te Irimana Paeuta, Minita. Unuhia ana āu naho. I Panuitia ana te korero a te Komiti i whakatungia inanahi. : I whakaaria e Wiremu Tamahaua i tautokona, eTe Manihera ; He kupu mihi tenei na te Whanau a Apanui ki te Pihopa, me te Hui hoki o te Hahi Maori, mo te nui o to ratou aroha i whakaangahia nei ratou e te Atua ki te whakakaha i tenei wahi o tana Hahi. Wāakaaetia ama. I whakaaria e Hirini Ahunuku, i tautokona e Eru Pahau; Ko nga moni a nga Pariha e kohia ana i te tau me tuku ki te peeke kia ata tairoto ai mo nga mahi a te Pariha, ma nga Hahiwatena ratou ko te Komiti e whakahaere. Whakaaetia ana. i I pataia e Hirini Ahunuku ki te Upoko ; Me kore e pai ko nga matua o te tamaiti hei matuaatua mo te tamaiti ina iriiria ? T utua e te Upoko ; Ko te ture i whakatakotoria e te Hahi o Ingarani, me tangata ke hei Matuaatua mo te tamaiti ina iriiria, haunga te papa me te whaea ote tamaiti. EB kore tena ture e taea e te Hui te whakakahore. I whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Piripi Te Awarau ; He whakaae tenei na tenei Hui ki te ki a nga pariha e 5 o Ngatiporou, e mea ana kia tonoa aiu etahi tangata kia tae atu ki te Pihopatanga o Akarana me kore e pai kia nukuhia mai a Areka Whareumu, te Mīnita o te Pariha o Whangarei, ina, kitea. tetahi kai whakakapi mona ; a, kia nukuhia mai ki te takiwa o Ngatiporou. IYāakaaetia ana.

I whakaaria e Mihaere Pakuku, i tautokona e Rihara Ranga. maro ; tie. kupu tenei na tenei Hui mo te whare-karakia ote Pariha o Whangara e tu nei ki Uawa kia whakahoutia ; ka tata hoki te pakaru. Wāakaaetia ana. I whakaaria e Te Irimana Paeuta, Minita, i tautokona ; Rutene te Arahi ; Kia, perehitia i roto i nga mahi a te Hui nga mea i whakaatu. ria, mai nei ete Komiti i whiriwhiria neiinanahi. Wāakaaatia ana, I whakaaria e Te Irimana Paeuta, Minita, i tautokona e Rapata Wahawaha ; Kia marama te pukapuka whakaatu mai i nga kaute o nga moni o ia Pariha, oia Pariha, i nga wa katoa e tu ai te Hui o te Hahi Maori. Whakaaetia ana. I whakaaria, e te Hati te Houkamau, i tautokona e Te li. mana Paeuta, Minita ; He ki tenei ki te Pihopa me kore e pai kia tuturu tonu nga Mangai Reimana mo enei pariha, o te Kautuku ki Tarakeha, kia ono i nga tunga katoa o te Hui o te Hahi Maori, Ilala. aetia, and. I whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Esu Pahau; Kia kaha nga Rangatira o ia Pariha, o ia Pariha ki te huihuii nga tangata kia noho topu ki te kainga kotahi, kia tupu pai ai nga mahi. Kua puta ano ia nga ki ate Hui i ora huinga : heoi me whakakaha tonu tenei ki. Wāakaaetia ana. I whakaaria e Hori Manihera, Minita, i tautokona e Wi Taopuku ; I E; kupu whakapai tenei na nga iwi o tenei takiwa ki nga Minita o Ngatiporou, ki a Wi Paikea, ki nga reimana hoki i haereere mai nei kite kawe maiite Pongo-pai. Whakaaetia ana, I whakaaria e Hohepa Karapaina, i tautokona e Hoera Katipo; Kia puta te ki a tenei hui ki nga rangatira kia kaha ratou ki te awhina i te minita o to ratou takiwa ina haere ki nga kainga e tahuri ana ki te karakia ke. Wāakaaetia ana. I whakaaria e Mihaere Pakuku, i tautokona e 'Te Kereama Kaipara ; Kia whakaterea te tainga o nga korero o tenei Hui. Ihaia aelia, ana. I whakaaria e Te Kēreama Kaipara, i tautokona e Tiopira Korehe ; Kia tu te Hui ote Hahi Maori ki te Pariha o Tolcomaru, ara, ki Waipare, ate tau e haere ake nei. Wāakaaetia ana. Iwhakamutuate mahi e te Upoko ki te Tnoi ki te manaakitanga: I panuitia, i whakapumautia 8 Tihema, 1885.

poko.