WHAI-KORERO A TE PIHOPA.

Mahi a te hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Turanga i te Pihopatanga o Waiapu, 8 December 1884, Page 3

WHAI-KORERO A TE PIHOPA.

EDWARD C. WAIAPU,

Ti; hoa ma, e nga Minita, e nga Maneai o te iwi : Ī roto i tenei tau ka pahemo nei kua pai te Atua ki te tango ki a ia i tetahi o nga kaumatua o te Hahi i tenei takiwa, ara i a Taniera, Kawhia, e tuwhera kau nei tona, nohoanea i roto i tenei Hui inaianei. He tangata u tonu ia: ki te whakapono ; tohe tonu ki te mahia te Ariki. Kia noho mahara tonu koutou, ana tamariki, ki enei tikanga ona, ka whai haere ai i muri i a ia. : Ka nui toku manawareka inaianei ki te tokomaha o nga Mangai Reimana ka tae mai nei ki te Hui; ki etahi hoki o koutou, he taitamariki, he mea whakauru hou mai ki tenei mahi. He tikanga pai tenei, ina hoki ko nga kaumatua nana nei i timata, te mahi pai, e whakahoro atu ana ; ma nga taitamariki e whakakapi nei i o ratou wahi e hapai ta ratou mahi i muri i a ratou. ''etahi mea pai e korerotia, nei, ko nga Whare-karakia hou ka oti nei ki Waipare, ki Whangara, ki Waipiro. Ko etahi Wharekarakia, whare-Minita hoki, kei te hanga ki etahi kainga. Tenei ano ia, etahi kainga kei te hapa tonu.

Tenei hoki tetahi mea e whakawhetai ai tatou ki te Atua, ko te Kareti ka oti nei ki Kihipane hei whare e whakaakona ai etahi taitamariki a muri ake nei hei Minita mo te Hahi. Ko nga Kura hoki i Te Aute, i Hukarere, kiki tonu i te tamariki : he tokomaha hoki o tenei takiwa kei reira e whakaakona ana ki nga, mea pai hei mahinga ma ratou me ka hoki ano ki o ratou kainga. He whakamahara tenei naku i a koutou ki tenei mahi nui, ki te kura Ratapu mo nea tamariki ki ia pariha, ki ia pariha, kia pumau tonu hei mahi; ki nga pakeke hoki kia whakaakona tonutia, ki nga tikanga o te Karaipiture. Tetahi mea ka pouri nei ahau, ko te wai kawa o te totohe e korerotia nei ka pupu akei roto i nga, tangata o tenei takiwa, i hinga ai etahi i nga mahi tinihanga a te Momana. I te mea e whakamahuetia ana e etahi hapū nga mahi tinihanga i whakararua ai ratou e nga poropiti teka itu ake nei i roto i a ratou, kua whiti mai ano ko nga korero tito a te poropiti teka o te whenua ke hei whakawai ite hunga kihaii u, e mahue aii a Tatou te huarahi ote whakapono tika. Ite mea ka pa mai nei te pouri ki a tatou mo to ratou hinganga atu, kia mahara ano ki ta te Atua turanga kei tepumau tonu. Ko ta tatou e whaiai ko tatou kia huihuia ki roto ki te Wairua kotahi e te Rongo-paika riro mai neii a tatou ; kia kore ai he wahi i roto i a tatou mo te alcoranga, he, mo te mahi tutu ; kia hangaa alcee ai hoki te Hahi i tonei whenua hei temepara tapu e manakohia ana e te Atua. Ma te Ātua e manaaki mai tatou ka huihui nei ; ma te Wairua Tapu hoki tatou e whakaako kia pumau tonu ai tatou i rungai i te whakapono. . IT whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Ahipene Rangi ; Ei whakapai ana te Hui ki te whai-korero a te Pihopa, he ki hoki tenei ki aia kia whakaae mai ia ki aua korero kia perehitia. IVāalaaetia, ana. 1 whakaria e Pineamine Huhu, i tautokona e Eipeniha Whaikaho; - Ka nui te pouri o tenei Tui ki te kuware o etahi o nga tangata o tenei takiwa ki te rere noa ki runga ki te Karakia Momona kua tae mai ki konei i mua tata ake nei. He ki hoki tenei ki nga tangata o te Hahi, ki nga rangatira Maori hoki, kia uaua ki te whakakore atu i taua karakia, ki te whakahoki mai hoki i nga tangata kua mamingatia nei. Ma Te Atua e whakakaha ka taea ai ta te Tahi. ; Whakaaetia, ana. I I whakaaria e Epeniha Hauteepa, i tautokona e Pineamine Te Huhu; : Kia puta te whakahau a te Hui mo nga mahi o te Hahi ki te Pariha o Tuparoa kia mahia, ara nga mea e toe ana, ko enei

mea, ko te whare-Minita kia whakaotia, ko nea urupa kia whakapaia, ko nga taiepa mo te whare-karakia, mo te whare Minita, kia ruritia, kia hangaa. Whakaaetia, ana. I I whakaaria e Te Irimana Paeuta, i tautokona e Ahipene Tane; I Kia, whiriwhiria he Komiti hei tirotiro i te mahinga a nga tangata o te Hahii ia wahi, i ia wahi, i nga whakahaunga a te TTuii enei tau kau mahue ake nei ; kia whakahokia mai hoki he korero ki te Hui apopo. : Noa, tangata mo tenei Komiti, ko Te Wiremu, Atirikona, ko Mohi Turei, Minita, ko Matiaha Pahewa, Minita, ko Te Irimana T'aeuta, ko Riwai Pakerau. Whakaaetia, ana. I whakaaria e Karaitiana Ratapu, i tautokona e Rihara Te Rangamaro, Minita ; I i Tle ki atu tenei ki te Pihopa kia pataia atu e ia ki nga kai perehi pukapuka Maori i Ingarani me kore e ahei kia perehitia he mapi reo Maori hei whakaatu i nga rohe wehewehe o nga Pariha o nga Pihopatanga o Niu 'Tirani nei. Whakaaetia, ana. Kei konei ka nukuhia te Hui ki te Turei, 9 o Tihema, ki te 10 o nga haora. I I panuitia, i whakapumautia, 9 o Tihema, 1884.

EDWARD GO. WAIAPU, Upoko.

TUREI, 9 TIHEMA, 1884.

I huihui ano ki te Whare-karakia i te 10 o nga haora. 'Timataia ana e te Upoko ki te inoi ; muri iho ka panuitia, ka whakapumautia nga tuhituhinga o nga, mahi onanahi. TI whakaurua mai a Te Hatiwira fe Houkamau ki roto ki te RI A, MA I I whakaaria e Karaitiana Ratapu, i tautokona e Eipeniha Tlauteepa ; 1, I Kia takoto he kupu ki nga tangata kua whakaritea hei kaikarakia mo ia kainga, mo ia kainga, kia kauaka rawa e tukua atu te karakia o o ratou kainga ki te tangata tauhou ina puta mai. Ma nga Minita anake o te Hahi, ma te kai-karakia ranei o tetahi kainga ka tae mai, ka riro ai te Karakia i te taneata, ke. I Whakaaetia ana. I whakaaria e Te Irimana Paeuta, i tautokona e Pineamine Tlluhu; I Kia whakaritea he pukapuka ki roto ki ia whare-karakia, ki

ia, whare-karakia, hei tuhituhinga i nea mahi, i nga kohikohi, i nga aha noa iho o ia Ratapu, o ia Ratapu. IVāakaaetia, ana. Tle PATAI na 'Te Irimana Paeuta ki te Pihopa ; Me kore e pai kia waiho etahi o nga hua o te Tahua oranga Minita o te Pariha kua mate nei te Minita hei hoko i etahi mea e hiahiatia mo te whare Minita o taua Pariha ? Ko TI Ir APE IHORA, o : Ko nga mom i whakaritea hei tahua oranga mo te Minita, e kore e ahei te whakaputa ke ki tetahi mea ke : otira ki te kore e pau nga hua o te Tahua oranga Minitai roto i tetahi tau, ka waiho aua hua kei whakaranea ake i taua Tahua. Tie PATAI na Ahipene Rangi ki te Pihopa ; Tia whakamaramatia mai he korero mo te kupu a te Hui i tera tau me kore e marama he tikanga e whai mana ai etahi o nga kai-karakia, ehara nei i te Minita, ki te iriiri i fe tamaiti e tata ana, ki te mate i te mea kahore rawa he Minita i reira. I Ko mE UTU A TE PIHOPA. Ko te ture a to tatou liahi mo nga tamariki e tata ana ki te mate, kei te 'Tikanga mo te iriiri i nga tamariki i roto i te whare: e kiia ana i reira ma te Minita e iriiri ; e kore hoki ahau e kaha ki te whakaputa ke i tena ture. He PATAI na Karaitiana Ratapu ki te Pihopa ; Me kore e pai kia whai raihana nga tangata e tae ana ki to kura Minita kia mau i nga kakahu ma, kia pera me nga Reimana Pakeha? I '" Ko mTE-UEU A. PE PIHOPA, Kahore ano nga kai-karakia Maori ehara neii te Minita, kia mau ki te kakahu ma i rotoite karakia. "Kahore hoki e marama kia pokaia he tilranga hou mo tenei mea inaianei, kei pohehetia o te tangata Maori, he Minita, i te mea kahore ano kia whakaminitatia. He PATAI na Anaru Te Wa ki te Pihopa ; : Kua kitea ranei tetahi Minita mo te Pariha o Whareponga, hei whakakapi mo te turanga o Raniera Kawhia ka mate nei? Ko TE UTU A TE PIHOPA. TKei te manukanuka tonu ahau ki te tirotiro i etahi tangata mo nga wahi e mate nei ite kore Minita. Kia kitea he tangata katahi ka whakaaroa te mate o tenei wahi, otenei wahi. Ite mea kahore he Minita tera e tirotirohia aua pariha Minita-kore e nga Minita o etahi wahi: kia kaha tonu hoki te mahi a nga kaikarakia. I I Te PATAI na Karanama Moepuku ki te Pihopa ; lia whakaaturia mai te tikanga kua takoto i te Hui o te Hahi Maori, i te Hinota ranei o te IPihopatanga, mo te whakaputa ite moni i runga ite marena i te whakawhetai a te wahine, i te nehu tupapaku,

Ko TE UTU A TE PĒIHOPA.

Kotahi te mea i whakatuturutia e te Hinota o te Tihopatanga, ko te moni mo te marena kia tekau hereni hei mea mo te Tahua oranga mo nga Minita ka rokohanga e te mate turoro, mo nga pouaru mo nga pani a nga Minita. Ko te whakawhetai a- te wahine, e korerotia nei i roto i te pukapuka, '' me homai e te wahine ngi, mea e tika ana " kahore tena i whakatakotoria ki ki te ture, engari kei aia ano te whakaaro. He pena ano te nehu tupapaku, ki te puta te whakaaro pera a te tangata nona te tupapaku, e pai ana, kei a ia ano te tikanga. I whakaaria e Hori Korama Manuhiri, i tautokona e Rutene ''e Aihu, Minita ; Te ki tenei ki nga tangata o te Hahi i tenei takiwa kia kaua o wareware ki te kupu i te tau 1879, mo te Whare-karakia i Whakato kia whakaaroa, kia hangaa. IVāahaaetia, and. I whakaaria e Anaru Te Wa, i tautokona e Karaitiana Ratapu ; Kia tukua etahi pukapuka karakia ki nga tohunga o ia pariha, o ia pariha, kia tata ai nga tangata ki te hoko i etahi pukapuka ma ratou. IVhakaaehaa, ama. I whakaaria eTe Irimana Taeuta, i tautokona e Rutene Te Ārahi ; Kia puta te uaua o nga Minita, o nga tangata hoki oia kainga, o ia kainga, ki nga tamariki kia whakaakona ki nga tikanga o te whakapono. Whahaaetia, ana. i I whakaaria e 'Te Irimana Paeuta, i tautokona e Anaru Te Wa ; Ma te Minita me tetahi tangata ke, ehara nei ite Hahiwatena e tirotiro nga pukapuka kohikohi, e tatau hoki nga moni o nga Pariha. I Whakaaetia ana. I whakaaria e Te Irimana Paeuta, i tautokona e Rihara Te Rangamaro, Minita ; I He kupu tenei ki nga tangata katoa o ia Pariha, o ia Pariha, mo nga turoro kia whakaaturia mai ki te Minita ; kia kaua e waiho kia takoto noa iho a taea noatia to ratou matenga, ka korerotia ki te Minita. -He tino mea pouri tenei. Whakaaetia, ana. I whakaaria e Karanama Moepuku, i tautokona e Hori Korama Manuhiri ; Kia puta te whakaaro a nga tangata o ngaa pariha e takoto kino nei te urupa, kia faiepatia te urupa kia whakapaia, kia ruritia, kia whakamotuhaketia. HA I Whakaaetia, ana. I

I whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Karaitiana Tatapu ; I I To nui te manawareka o tenei Hui i te rongonga ki nga korero a te Pihopa mo te ahua Pai o Tawhiao ratou ko tona iwi inaianei, e anga mai nei te aroaro ki nga kai kauwhau i te Rongo Pai kua tae atu i mua tata ake nei ki a ratou. 'Te mahi ma nga tangata o te Hahi i tenei takiwa he inoi tonu mo te mahi ka mahia nei ki reira, kia meinga e 'Te Atua tana kupu kia rere, kia whai kororia. i Whakaaetia, ana. ; I whakaaria e Te Irimana Paeuta, i tautokona e Ahipeno Tangi; Kia tu te Hui o te Hahi Maori ki te Kawakawa a te tau e haere ake nei. I Whakaaetia, ana. I whakamutua e te Pihopa ki te manaakitanga, I panuitia, 1 whakapumautia 9 Tihema, 1884. .

Upoko,