Whakamana i te Paori Whenua Maori kite Tuku Whenua i runga i te Riihi engari kaua hei Whakataetae ma te Katoa.
PLUNKET, Kawana. OTA A TE KAUNIHERA. I te Whare o te Kawana, i Paneke, i tenei te tekau o nga ra o Mei, 1908. Tu ana i reira : Ko te Right Honourable Sir J. G. Ward, K.C.M.G., hei Tumuaki mo te Kaunihera. N" OTEMEA kua whakaritea e tekiona warn o “ Te Ture Whakatikatika i nga Ture Whenua Maori, 1902 ” (ka huaina i raro nei ko “ taua Ture ”), me whai-maha te Kawana i runga i te panuitanga i perehitia ki roto kite Gazette mete Kahiti kite panui i tetahi piihi whenua Maori, i etahi piihi whenua Maori ranei, ahakoa he wahi aua piihi no etahi poraka maha kaore ranei, a ahakoa e puritia ana aua whenua e nga tangata nona i runga i te taitara wehewehe kaore ranei, ara, kite kii me tau aua piihi whenua kite Poari hei tuunga Mo tetahi taone Maori, a i runga ano i taua panuitanga kite tapa i tetahi ingoa mo taua taone. A notemea i runga i tetahi panuitanga i tuhia i te torn o nga ra o Tihema, kotahi mano e iwa rau ma toru, kiia ana e te Kawana ko nga whenua kua uru ki roto ki taua panuitanga me tau kite Poari Whenua Maori o ManiapotoTuwharetoa hei tuunga mo tetahi taone, a tapa ana te ingoa o taua taone ko “ Taumaranui Taone Maori ” : A notemea kua whakatikatikaina taua panuitanga i ia wa i ia wa mo te taha anake ki nga robe o nga whenua kua uru ki taua taone. A notemea kua whakaritea e tekiona tekau o taua Ture inter alia me tino whai-kaha whai-mana te Poari kite whakahaere i aua whenua i runga i te hoko, i te riihi. i te whakawhitiwhiti, i tetahi atu tikanga ranei i runga i nga ritenga me nga aronga tera e whakatakotoria e te Kawana : A notemea i runga i nga rekureihana i raro i tona ringa, i tuhia i te tekau ma-toru o nga ra o Pepuere, kotahi mano e iwa rau ma toru, whahatakotoria ana e te Kawana nga tikanga nga ritenga me nga aronga e tukutukua ai aua whenua . A notemea i runga i Rekureihana 9 o aua rekureihana, kua whakaritea ko “nga tuku katoa mo aua rota, haunga ia nga rahui, a haunga hoki ina whakamanaia e te Kawana i roto i tona Kaunihera i runga i tetahi atu huarahi, kaua e roa atu i te rua-tekau-ma,tahi nga tau o te riihi, a ko te moni reti hei te moni nui rawa e taea ana i taua wa, a kia kitea ai taua tu moni me tuku nga riihi katoa kite akihana kite tena [tender] ranei e tuwhera ana kite katoa, i runga i ta te Poari e whakaaro ai he tika.”
A notemea ko te whenua e whakaaturia nei i roto i te Kupu Apiti ki tenei kei roto a he wahi no te Taone Maori o Taumarunui, a he mea pai kia whai-mana te Poari Whenua Maori o Maniapoto-Tuwharetoa kite tuku i taua whenua i runga i te riihi engari kaua e tukua i runga i te akihana i te tena [tender] ranei e tuwhera ana kite katoa. Na reira, ko His Excellency te Kawana o te Tominiona o Niu Tireni, i runga i te whakatutukitanga i nga mana kua whakawhiwhia ki a ia e taua Ture hui atu ki era atu mana katoa e whakaahei ana i a ia kite pera, a i runga ano hoki i te kupu whakaatu atu mete kupu whakaae a te Kaunihera Whiriwhiri o taua Tominiona, tenei ka whakamana i te Poari Whenua Maori o Maniapoto-Tuwharetoa kite tuku i runga i te riihi kite Kaunihera o taua taone i whakaturia i raro i “ Te Ture Whakawhiwhi Mana Whakahaere ki nga Taone Maori, 1905,” i te whenua e whakaaturia nei e te Kupu Apiti ki tenei hei tuunga mo tetahi pauna ma te katoa.
KAPU APITI. Katoa tera piihi whenua kei te koko whaka-te-rato-ma-raki o Poraka XVIII o te Taone o Taumaranui, ara ko tetahi wahi o taua Poraka, tona nui i runga ite ruritanga kotahi eka. Nga rohe ;ki te raki ko Hakiaha Tiriti, e 321-1 nga riniki ; kite rato Paraone Tiriti, e 321-1 nga rimiki; kite tonga he raina e tau-a-rite ana kite rohe ote taha kite raki, e 321-1 nga riniki; aki te rawhiti he raina e tau-a rite ana kite rohe ote taha kite rato, e 321-1 nga riniki.
Kahiti—A.
ALEX. WILLIS,
Karaka o te Kaunihera Whiriwhiri.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT19090513.2.2
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 51, 13 May 1909, Page 297
Word Count
760Whakamana i te Paori Whenua Maori kite Tuku Whenua i runga i te Riihi engari kaua hei Whakataetae ma te Katoa. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 51, 13 May 1909, Page 297
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.