Wewete Here e arai ana i te Tuku o tetahi Whenua Maori.
PLUNKET Kawana. NOTEMEA i raro i nga tikanga o tekiona tekau-ma-wha o “ Te Ture Whakatikatika i nga Ture Whenua Maori, 1903,” kua meinga hei Ture, ahakoa te takotoketanga o tetahi kupu i roto i tetahi Ture, i roto i tetahi Karauna karaati, i tetahi tiwhikete, i tetahi atu tu taitara ranei, ka ahei te Kawana i runga i te kupu tohutohu a te Poari, kite wewete ite here e arai ana ite tuku o tetahi whenua Maori: Engari ko te whakatau ate Kawana mo runga mo tetahi kupu tohutohu a te Poari me tuku atu i roto i nga marama e ono o muri tata o te ra i tae atu ai ki a ia taua kupu tohutohu a te Poari:
A notemea i puta te kupu a te Poari Takiwa Whenua Maori o Waikato, i mahia i whakaaetia e taua Poari i te rua-tekau-ma-iwa o nga ra o Nowema, kotahi mano e iwa rau ma ono, i tae mai nei i te tekau-ma-rua o nga ra o Tihema, kotahi mano e iwa rau ma ono, whakaatu mai kite Kawana, he mea pai kia whakarereketia kia whakakorea nga here e mau nei i roto i te taitara o te poraka whenua e mohiotia nei ko Rota 379, kei roto i te Parihi o Waipipi, timata mai i te toru o nga ra o Maehe, kotahi mano e iwa rau ma toru: Na reira, ko au, ko William Lee, Baron Plunket, te Kawana o te Koroni o Nui Tireni, i runga i te whakahaerenga o nga mana kua whakataua nei ki runga ki au e taua Ture, me era atu mana katoa e ahei ai au kite pera, a i runga hoki i te kupu whakaatu mai a taua Poari Takiwa Whenua Maori o Waikato, ka wewete ka whakakore nei i nga here e mau nei i roto i te taitara o te whenua e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti ki tenei, timata mai i te toru o nga ra o Maehe, kotahi mano e iwa rau ma toru.
KUPU APITI. Tera piihi wahi whenua katoa ranei, tona nui e 80 nga eka, nui ake iti iho ranei, e mohiotia nei ko Rota 379, i roto i te Parihi o Waipipi, i roto i te Takiwa Whenua o Akarana, koina te whenua e mau na te whakaaturanga i roto i te Karauna karaati, i whakaputaina i te 2 o nga ra o Pepuere, 1878, ki a Epiha Kaihau me etahi atu, mete mau o enei kupu here i roto, ara—“ E kore e taea te hoko, te riihi ranei, mo te wa roa ite rua-tekau-ma-tahi nga tau, te mokete ranei, kite kore e matua whakaaetia e te Kawana taua hoko, riihi, mokete ranei.” Inahoki te ringa a His Excellency te Kawana, he mea tuhi i tenei te rua-tekau-ma-tahi o nga ra o Tihema, kotahi mano e iwa rau ma ono.
J. CARROLL,
Minita mo te Taha Maori.
Nga Komihana i whakaturia i raro i Te Ture Rahui Maori ote Takiwa oTe Urewera, 1896.”
Ki a David Francis Glenville Barclay, Esquire, raua ko Paratene Ngata, tetahi o nga Rangatira o te Iwi o Ngatiporou.
NOTEMEA i runga i tekiona 9 o “ Te Ture Rahui Maori o te Takiwa o Te Urewera, 1896 ” (ka huaina i raro nei ko “ taua Ture ”), kua meinga ko ia ota i mahia e nga Komihana e huaina ana i roto i taua Ture me perehi ki roto ki te Kahiti kite reo Maori mete reo Pakeha, a kite kore he piira i runga i nga tikanga kua whakaritea e taua Ture e takoto mo aua ota i roto i nga marama tekau-ma-rua timata atu i te ra i perehitia ai aua ota, hei reira me whakatuturu aua ota e te Kawana: A notemea ko taua perehitanga oia o aua ota e huaina nei i roto ite Kupu Apiti ki tenei kua whakatutukitia i runga ite panui i whakaurua ki roto kite Kahiti o Niu Tireni Nama 30, o te 5 o Hune, 1903 : A notemea i runga i tekiona 10 o taua Ture kua meinga ano hoki ko ia tangata e pa ana he mate ki a ia i runga i tetahi ota i mahia e nga Komihana, ka ahei, i runga i nga tikanga kua whakatakotoria, kite tuku. piira kite Minita ino nga Mea Maori, a hei reira ka ahei te Minita, i runga i tana i mahara ai he tika, kite whakahau kia hoatu ma etahi tangata matau e uiui e ripoata ki a ia taua take ; a, i muri i tana whiriwhiringa i taua ripoata, ka ahei ia kite whakatuturu toitu i te ota tuatahi a kite whakatikatika ranei kite whakarereke ranei i taua ota i runga i tana i mahara ai he tika, a ko tana (ko ta te Minita mo nga Mea Maori) i whakatau ai me tuturu ki tera : A notemea, i roto i te wa tekau-ma-rua marama kua huaina ake nei, kua whakaatu mai nga tangata e huaina nei i roto i te Kupu Apiti ki tenei, kua pa he mate ki a ratou pera me tera kua huaina i runga ake nei, a kua takoto he piira ma ratou mo ia o nga ota e tu hangai nei ki o ratou ingoa i roto i taua Kupu Apiti.
Na reira, tenei ahau, a James Oarroll, Minita mo nga Mea Maori mo te Koroni o Niu Tireni, i raro i nga mana me nga kaha kua huaina ake nei, tenei ahau ka whakatu i a korua—i a David Francis Glenville Barclay raua ko Paratene Ngata—hei whakahaere i taua uiuinga matau, a kite ripoata mai hei whiriwhiringa hei whakataunga maku pera me tera kua whakaritea nei e taua tekiona 10 a te 31 o nga ra o Maehe, 1907, ki mua mai ranei i taua ra.
KUPU APITI.
He panuitanga tenei kia mohiotia ai ka noho nga Komihana kite whakahaere tikanga mo nga piira kua whakahuatia i runga ake nei ki Whakatane a te Mane, te 14 o nga ra o Pepuere, 1907, a te 10 o nga haora i te ata, ka whakanukuhia ranei mo tetahi ake ra tera e panuitia e nga Komihana.
Poneke, 21 o Tihema, 1906.
D. F. G. BARCLAY,
PARATENE NGATA,
„ .. J Nga Komih^na -
Nama o te Piira. Nga Ingoa o nga Kai-piira. Nama o te Rehita. Te ra i triliia ai te Ota a nga Komihana e piiratia ana, me te Ahua o te Whenua e pangia ana. 173 1 Te Pouwhare me etahi atu 1 J. 04/771 174 Te Hira Tangohau me etahi atu J. 04/771 175 Puru Tamehana me etahi atu J. 04/771 176 Te Whenuanui me etahi atu .. J. 04/771 177 Paora Kingi me etahi atu J. 04/771 178 Paora Kingi J. 04/771 179 Turoa Pekatu me etahi atu J. 04/771 1 180 Mikaere Rehua me etahi atu .. J. 04/771 181 Puihi Marutawhao J. 04/771 | 14 o Oketopa, 1902 ; Ruatoki Nama 1, tona nui e 8,735 182 Te Whetu Paerata me etahi atu J. 04/771 nga eka, nui atu iti iho ranei. 183 Te Hira Tangohau me etahi atu J. 04/771 184 Hiki Natanahira J. 04/771 185 Te Iwikino Hairuha me etahi atu J. 04/771 186 Te Pouwhare Roau me etahi atu J. 04/771 187 Hori Aterea me etahi atu J. 04/771 me 562 188 Te Whare Kotua me etahi atu J. 04/771 189 Mehaka Tokopounamu J. 04/771 J 190 Te Pouwhare me etahi atu J. 04/771 1 191 Te Hira Tangohau me etahi atu J. 04/34 192 Te Whenuanui me etahi atu .. J. 04/771 193 Paora Kingi J. 04/771 194 Mehaka Tokopounamu me etahi atu J. 04/771 195 Turoa Pekatu me etahi atu J. 04/771 196 Mikaere Rehua me etahi atu .. J. 04/771 197 Puihi Marutawhao J. 04/771 14 o Oketopa, 1902 ; Ruatoki Nama 2, tona nui e 5,910 198 Matiu te Kurapa me etahi atu J. 04/314 nga eka, nui atu iti iho ranei. 199 Hiki Natanahira J. 04/771 200 Te Iwikino Hairuha me etahi atu J. 04/771 201 Te Hira Tangohau J. 04/34 202 Te Pouwhare Roau me etahi atu J. 04/771 203 Hori Aterea me etahi atu J. 04/771 204 Te Whetu Paerata me tetahi atu J. 04/771 205 Te Whare Kotua me etahi atu J. 04/771 J 206 Te Pouwhare J. 04/771 207 Te Whenuanui me etahi atu .. J. 04/771 'I 208 Waaka Paraone Teranui me etahi atu J. 04/315 209 Paora Kingi J. 04/771 210 Turoa Pekatu me etahi atu J. 04/771 211 Mikaere Rehua me etahi atu .. J. 04/771 212 Matiu te Kurapa me etahi atu J. 04/314 213 Te Whetu Paerata me etahi atu J. 04/526 me 771 214 J Hiki Natanahira J. 04/771 14 o Oketopa, 1902 ; Ruatoki Nama 3, tona nui e 6,800 215 1 Te Hira Tangohau J. 04/526 me 771 nga eka, nui atu iti iho ranei. 216 Te Hira Tangohau J. 04/526 me 771 217 Te Iwikino Hairuha J. 04/771 218 Te Pouwhare Roau me etahi atu J. 04/771 219 Hori Aterea J. 04/771 me 771 220 Te Whare Kotua .. J. 04/526 me 771 221 Mehaka Tokopounamu J. 04/771 He mea tuhi i Poneke, i tenei te 21 o nga ra o Tihema, 1907. J. CARROLL, Minita mo nga Mea Maori.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT19070110.2.2
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 1, 10 January 1907, Page 1
Word Count
1,549Wewete Here e arai ana i te Tuku o tetahi Whenua Maori. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 1, 10 January 1907, Page 1
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in