Page image

G-.—l.

mnn s .'. ?? whak a*akoto i etahi tikanga whanui i raro ite Tekiona 15 o" Te Ture Kaunihera Maori 1900, hei titiro ma te Kawana me ana Minita, ara : — (a.) Kia whakaturia he hohipera mo nga Takiwa Maori. (b.) Nga kotiro Maori kia akona kite mahi tiaki turoro. (c.) Kia riro ma te Tari Whakahaere i te Ora mo te Katoa c whakahaere nga takuta c awhinatia ana c te Kawanatanga mo nga takiwa Maori. (d.) Kia noho ko nga Kaunihera Maori me ana Komiti hei mana whakahaere i nga tamariki Maori kia haere kite kura. (c.) Kia tiaki te Kawanatanga i nga ana tanumanga tupapaku me nga wahi tapu o te iwi Maori kei takakinotia. (/.) Kia whakapakaritia c te Kawanatanga nga wahi o te Ture Waipiro c pa ana kite iwi Maori. 6. He nupepa hei panui i nga korero o nga Kaunihera Maori. ™ 7 ' m Mo nga taru kikino - Tetahi tauira huarahi-whakahaere c taea ai te whakatutuki te rarangi 23 o "Te Ture Kaunihera Maori, 1900." 8. Moni awhina mo nga mahi whakapai Marae, nga mahi tiro-tiro i nga takiwa Maori me nga whakahaere a nga Kaunihera. 9. Etahi take takitahi pa motuhake ki etahi takiwa. Ko nga take kihei i taea c te Huihuinga te whakahaere i nekehia mo tera Huihuinga, tena kei roto i te pukapuka o nga korero o te hui c takoto ana. Hei kupu mutunga mo tenei ripoata, i puta he kupu mihi ma te Huihuinga Nui kite Kaunihera o te Arawa, a kite iwi hoki kia Te Arawa mo ta ratou atawhai pai i nga meina o te i roto l nga ra o te hui. ° I panuitia tenei ripoata i te aroaro o te Huihuinga Nui, a i whakaaetia i te 27 o nga ra o Aperira, 1903. b Ihaia Hutana, Tamatea, Tumuaki o te Huihuinga. Apieana T. Ngata, Horouta, Apoko Haeb Kumbeoa, Rongokako, Mangai Kaunihera kite Huihuinga.

Nama 1. I runga i te whai-korero a Emana Mete, Kai-rehita Penihana Kaumatua, a i runga hoki i nga waea mai a Te Eaiti Honore te Pirimia, Te Hetana, kei te kainga kinotia nga penihana, o etahi kaumatua Maori c nga tai-tamariki, a kei te whiwhi kite penihana kaumatua etahi Maori kahore nei c tika kia whiwhi, na reira ka whakaaetia etc Huihuinga Nui. Kia whakatakotoria atu enei take hei whiriwhiri pai mai ma Te Eaiti Honore Te Pirimia, ara : 1. Mehemea i runga i nga mate, i tetahi atu take tika ranei c kore c tae a tinana mai nga kaitono Maori kite aroaro o te Kai-whakawa i runga i te uiuinga o a ratou tono, c ahei ana kia tukua , c te Kai-whakawa aua tono kite Kaunihera Maori o te takiwa kei reira nei aua kai-tono c noho ana, ma reira c uiui a c tuku atu he ripoata kite kai-whakawa mo runga i nga take c tika ana kia uiuia i mua o te whakaputanga o te tiwhikete, o te whakahoutanga ranei o te tiwhikete. 2. Mehemea e_kore nga Maori kua whiwhi penihana c kaha kite haere a-tinana mai kite tango i a ratou penihana c ahei ana kia hoatu kite Kaunihera Maori ma reira c whakaputa i runga i nga huarahi whakahaere c ata whakatakotoria. 3. Mehemea tetahi kaumatua Maori kua whiwhi penihana kaore i te noho i roto i tetahi whare totika, c ahei ana te Kai-Eehita i runga i te tono a te Tiamana o tetahi Kaunihera, a i runga hoki i te ata uiui, kite whakahau kia utua tetahi wahi o te penihana o taua kaumatua kite Kaunihera, kia hangaia ai tetahi whare tika mona. 4. Ko te tono a tenei Huihuinga Nui mehemea he whakaaro to te Kawanatanga a muri ake nei kite muru atu i nga penihana kaumatua i te taha Maori, me ata pupuri tona ringa kia whai takiwa nga Kaunihera Maori kite whakapau i to ratou kaha kite peehi i nga raruraru kua rangona nei c te Kawanatanga. Nama 2. Nga whakatikatika mo " Te Ture Kaunihera Maori, 1900." 1. Ko nga whakatikatika enei i kitea c te Huihuinga Nui mo " Te Ture Kaunihera Maori xyuu. (a.) Tekiona 16, rarangi (8). I muri i te kupu "marae" me apiti nga kupu "kainga, tiriti ranei." (b.) Tekiona 16. Me apiti he rarangi hou kia ahei te Kaunihera kite hanga tikanga "Hei whakahaere a hei tiaki i te haere a te tangata haere hoiho, a te paki, kaata, ranei, i roto i te rohe o tetahi kainga Maori." (c.) Tekiona 25. Me apiti atu enei kupu ara, " Engari ia mo nga tikanga katoa i raro i nga rarangi (4), (5), (8), (13), me te (14) o tekiona 16 me whiwhi te Kaunihera ki nga mana mo te taha kite takahanga o ana paeroa c te pakeha pera ano hoki me te Maori." (d.) Tekiona 17. Me patu tenei tekiona me te tekiona 2, rarangi (2) o " Te Ture Whakatikatika o te, 1901," ame paahi he tekiona hou penei ara:—" Ka whaimana te Kaunihera kite whakatu i roto i nga tangata Maori o tetahi kainga, pa ranei, i tetahi Komiti kia kaua c iti iho i te tokotoru c maha atu ranei i te tokorima ka huaina ko te Komiti Marae, a kite whakaaro ranei te Kaunihera c tika ana kia whakaturia he Komiti mo etahi kainga, pa c rua maha atu ranei a me whaimana taua Komiti, i raro ano ia i te mana whakahaere o te Kaunihera, kite mahi kite

11