G.—IB.

Nga Kaupapa c Hiahiatia ana Hei Taunga mo Te Tuee Hou. I mua o ta matou tukunga atu ki a koe c te Kawana i a matou whakaaro me a matou tikanga, he maha nga mea c hangai mai ana hei whiriwhiri. E tohutohu atu ana matou kia hanga he ture nga ture ranei kia eke ki runga i nga when.ua o tetahi iwi nui, ko te nuinga nei o ratou, hui atu ki nga wahine me nga tamariki me nga koroheke matauranga kore kahore c mohio kite whakahaere pai i o ratou whenua. He tika ano ia he tokomaha o ratou he hunga mohio he hunga ngakau nui kite mahi, a c kaha ana me te matau ano kite tango ite taumahatanga o nga whakahaere ki runga i a ratou. Xi ta matou whakaaro ite mea c whakamana ana te oranga me te arai i te tini kei mate, he mea tika ano hoki kia whakahaua te oranga o te hunga tokoiti, me te whakangahau me te awhina i etahi kia ahei ai ratou te mohio ki te mahi kite whakahaere me te kimi i tetahi oranga mo ratou. Ko te mea tika hoki me whakaako nga tamariki ki etahi matauranga haunga nga mahi kura anake, erangi ki nga tini mahi hei painga mo ratou c ora ai. Ko te mea tika hei whakamana mo tenei tikanga me rahui etahi whenua nunui. He mea tika hoki ma matou kia whakahau atu ko nga whakahaere katoa mo tenei whenua, me nga pukapuka take katoa mo taua whenua, mo tetahi wahi ranei o taua whenua me penei nga tikanga —ara, (1.) Kia watea i nga raruraru katoa, kia pono, kia marama nga tikanga; (2.) Kia riro mai i runga i tetahi huarahi ngawari; (3.) Kia mama nga utu ; (4.) Kia tino mana; (5.) Hei runga i nga tikanga c tau ai te pai ki nga taha c rua ; (6.) Kia haere i raro o te painga mo te katoa. *Te Mana Motuhake o te Kakauna anake kite hoko. Erite tahi tonu ana nga whakaaro o etahi o nga kaikorero tino mohio, c mea ana ratou he mahi kuare rawa te whakakorenga o te mana hoko i tau ra i mua kite Karauna anake. KOTAHI TONU TE WHAKAARO O NGA MAOEI MO NGA EA E HAEEE AXE NEI. Ehara hoki i te mea i nohopuku te whakaae a nga Maori, c hara hoki i te mea i whakahe kau ki nga tikanga o mua me o naianei, erangi i uru ratou kite whakapuaki i o ratou hiahia mo a mua ake nei. I nga wahi katoa i uru nga iwi kite whakapuaki i o ratou hiahia mo nga whakahaere 0 o ratou whenua a mua ake nei. E whakaoro ana ratou tera ano c kitea nga take aka ahei ano hoki te whakatau, ka ahei ano hoki te whakatau i nga rohe, me te hanga i nga rarangi ingoa c nga Maori ake ano, kia waiho iho kia torutoru nei nga take c whakatetea ana hei whakataunga ma te Kooti. E whakaaro ana ratou ka ahei te Komiti hui atu kite Koinihana Takiwa me te Tiati Takiwa kua whakahuatia i muri iho nei te whakariterite i nga take a ia tangata. E tino whakapumautia ana tenei whakaaro i runga i nga whakahaere a Eenata i te Tai Hauauru, me Tiati Wari o Waitotara, me Tiata Make i Poneke i runga hoki i nga keehi pera me Porangahau me Taharoa, me Kaiti i Kihipane i wehewehea nei i runga i te whakaae a nga tangata kia neke ake i te toru rau tekeiona. Na enei keehi i tino whakaatu ka ngawari te huarahi wehowehe i nga whenua o nga iwi me te whakatau i nga take a ia tangata i runga i te whakahaere tika a nga tangata tino mohio, a nga tangata hoki ekore c wehingia c nga Maori. Kihai hoki i hopohopo nga Maori kite whakapuaki 1 to ratou whakahe kia tukua tenei kia tukua tera tangata kite hoko whenua i te mea kahore ano kia wehewehea kia tau ano hoki ki ia tangata. E whakaaro ana hoki ratou ka taea ano c tetahi Komiti i whiriwhiria i roto i nga tangata whai take me tetahi apiha o te Kawanatanga te whakahaere i nga tuku riihi, a ma te Apiha o te Kawanatanga c tuhatuha nga moni reti ki waenga i nga tangata whai take. Kahore ratou c pai kite hoko erangi c pai ana ratou kite riihi i o ratou whenua. E hiahia ana hoki ratou kia hanga he rahui ki ia wahi ki ia wahi hei utu mo te whakaakoranga o a ratou tamariki me te whakatu i nga kura mahi. E tono ana hoki ratou kite mea c hiahia ana etahi o ratou a c kaha ana kite whakahaere i a ratou tikanga hei painga mo ratou ake, me whakarite i runga ite ngakau whakahoahoa kia riro i a ratou te wahi tika o te whenua o te iwi ki ia tangata ki ia tangata hei mahi paamu me etahi tikanga. Xi te peratia ia te tikanga me whakarere c ratou kia pena te maha o nga inoni reti ote poraka katoa. Kotahi tonu te hiahia o ratou katoa kia tv tetahi Komihana matau hei whakaoti i nga raruraru katoa c noho nei. Mehemea kahore he he o te Pakeha me whakamana tana take, a ko nga wahi kahore he raruraru he tautohe me whakatau etc Kooti kia oti ake ake. Ko etahi c hiahia ana kite whakapai i o ratou whenua. Ko nga Pakeha i tae mai kia uiuia o ratou whakaaro wahi iti nei te rite tonu ai o a ratou whakaaro katoa i runga i nga tikanga nunui i whakaae ai nga Maori. Tera ano ia etahi tangata o nga iwi c rua i rereke nga whakaaro o tetahi i tetahi i runga i nga take ririki me nga whakaotiotinga o nga tikanga, erangi i runga i nga take nunui he mea miharo te rite tonu ote whakaaro. Me te mea nei he mea^to te tangata o ia kara oia hapu oia iwi o ia rangatiratanga kia rite tonu te whakaaro. Nga Mana o te Paeemete ki Te Hanga Tuee. Kahore i ruarua te whakaaro c whai mana ano te Paremete kite hanga ture mo runga i nga whenua Maori. I whakaungia c te Tiriti o Waitangi te mana me te take ki nga whenua o Niu Tireni. A i whakamatauria i nga ra tuatahi ote nohoanga ote koroni kite here kite whakaiti i nga tikanga o te tiriti i hanga c ts Karauna. Akuanei i runga i nga whakahau o te Niu Tireni Kanupani me te tini o nga tangata mana tangata tautoko i tonoa c Erueti Kipini Wekipiri kia awhina i aia ka whakatakotoria c Era Kerei te tikanga i roto i tana pukapuka kia Kawana Kerei, i roto hoki i taua Pukapuka Nga Tikanga

• Kaore a Timi Kara i whakaae ki tenei rarangi c whaikupu nei mo runga mo te mana hoko kia tau kite Kar&una anake. Kei tua atu nei ano tana whaikorero mo runga mo taua tikanga.

13