G.-8

Heoi ka hoki a Euavvharo raua nei ko Tupai Id o raua noi kainga noho ai. Ka haere hoki a Paikea raua ko Ira ki TTawa noho ai. Ku tu te whare a Ira ko To Matateahu te ingoa. Ka oti ka tahi ano nga rawa, nga atua i utaina mai i runga ia Horouta ka kawea ki roto ki taua whare takoto ai. Ko aua atua i utaina mai i runga ia Horouta ka kawea ki roto ki taua whare takoto ai. Ko aua atua i utaina mai i runga ia Takitimu, ko te tino waka tapu tera o te manutanga mai i tawahi. Ka tahi ano ka whakina te kete o nga korero ki Uawa ka takua e Ira kia Wharepatari hei tiaki. Heoi ka tipu haere mai nei a tae noa mai ki tenei ao. Heoi ano enei korero i konei, mo tenei taha.

12.—K0 etaiii enei o te Koeeeo whakapapa mo Paikea, na Nepia Pohuhu. Heoi ano ka u a Paikea ki uta ki Ahuahu (ko the ingoa o Paikea i aia e noho ana i Hawaiki ko " Kahutiaterangi." Ate take i tapaa ai te ingoa hou mona ko Paikea, no tona ekinga mai ite ika hei ara mai mona ki enei motu ki Aotearoa), Ka noho a Paikea ia Almrumowairaka hei wahine mana, ka whanau a raua tamariki: ko Marimui, ko Marupapa, ko Maruwhakaaweawe. Ka whanau enei tamarikiri, ka mahue atu ia Paikea a Ahuahu, noho rawa mai a Paikea i Whakataane ka moe aia ia Te Manawatina hei wahine mana, no Whakataane tenei wahine i moea eia, ka whanau a raua tamariki: ko Whatiuakauamo, Whatiuaroa, Uekaiahu, Uetaha, Bongotaiheao, Kakairoa, Mariu, Teakau, Huiwhenua. Ka mahue Wakataane ia Paikea, ka haere mai raua ko tana wahine, aia raua e haere mai ana ite takiwa o Whakataane ahu atu ki Waiapu ka whanau ite ara: a Eongotukiwaha, a Taohaki, a Teruru. Noho rawa mai a Paikea i "VVaiapu ka moe ano a Paikea ite wahine o reira ia Huturangi, ite tamahine a Whironui, ka whanau a raua tamariki: a Pouheni, a Nanaia, a Porourangi, a Ueroa Takotoainui, a Euapani, a Euarauwhanga Eakaihikuroa, a Hineteraraku, a Eangitawhiao, me etahi atu. Ka whakatika mai a Paikea raua ko tona wahine me ona hungarei me ona taokete, me te iwi o tona wahine i Waiapu, ka haere mai a tae noa mai ki Anaura, ka timata tona whakanoho haere i etahi o nga tangata ote iwi o tona wahine tae noa mai ki Pukehore. Ko ona matua hungarei i kawea eia ki roto ki te Eoto-o-tahe noho ai, me Tetuna ano, meTangotangorau, kahanga eia te Tatau-o-rangiriri, hei pa mo ona inatua hungarei hei arai atu ki roto noho ai. Ka tikina nga wahie he puriri mo ana hungarei, mo Tewhironui rau ko Araiara, waiho tonu iho hei whakatauki, " Nga motu motu o te ahi a Whironui." Ka whakataka mai ano, noho rawa mai te ope ra ko Whangara, ite haerenga mai ka tae ki Koutuomoa, ki Torouka, ka hangai mai te titiro ki Whangara ka tahi a Paikea ka whaka atu i nga ingoa tona kainga. Ko te take hoki tera i haere mai ai he kimi i Whangara. Ka ki aia ki tona ope, " ko Pakarae tera, ko Waingutu tenei, ko Tokaakuku tera, ko Bangitoto tenei, ko Teuhiairakau tenei, ko Pukehapopo tera, ko Tewaipaepae tenei, ko Teahirarariki tera, ko Teahiraraihe tenei, ko Whakino tenei, ko 'I'utapanihi tera, ko Tahatuoterangi tenei, ko Tewaruhangaahine tera, ko Pukehore tera, ko Terenanga tera." Ka kii ano aia a Paikea ko te ahua ano tenei o toku kainga, ko Whangara tonu ano tenei, kotahi rawa te he, ko Wahnoko he rero whakatuara i Pukehapopo, me he mea ia kia rere i Teahirarariki penei ko Whangara motu hake tenei. Ka mea ano aia, otira ko Whangara tonu ano tenei. Ka tahi ano aia ka haera ki Whangara noho ai. A mate iho aia ki reira, kawea ana ki roto ki te ana takoto ai, waiho tonu iho hei toma taua ana, Huaina ana te ingoa o tena ana. "Ko te ana o Paikea " tae noa mai ki tenei ra.

13.—K0 etaiii enei o nga Koeeeo whakapapa mo Kupe, na Ta Hoei Keeei, K.C.8., i kohikohi. Ko Waihabakeke te awa i tupu ai a Aotea, na 'Toto i hahau ka hinga ki te whenua wahia ana ka pakaru, ko Matatua tetahi para ko Aotea tetahi. Ko Matahourua i tukua atu kia Kuramarotini, ko Aotea i tukua atu kia Eongorongo ki nga tamahine a Toto. Ko Matahourua te waka nana i toro te nuku roa, ko Eeti te tangata i runga. Ko Kupe raua ko Hoturapa i haere ki te moana ki te huti ika, ka tau te waka o nga tokorua ra, ka tukua te aho a Kupe ki te moana, tatu kau ano ki raro ka mea a Kupe kia nukaia te hoa ki tana aho me mea " E hoa kua mau taku aho tena rukuhia," Ka karanga atu a Kupe " E Hotu kua mau taku aho tikina rukuhia." Ka mea atu a Hotu, " Homai hoki ki au." Ka mea atu a Kupe, " E kore e taea e koe ! engari e rere koe ki te ruku." Kaore he nuka na Kupe kia mate ai a Hotu, kia riro ai a i aia ia Kupe te wahine a Hotu, a Kuramarotini. Ka tahi a Hotu ka rere ki te wai ki te ruku i te aho a Kupe kia mawhete ai i te maunga, ano ka tatu a Hotu ki te takere o te moana ka tae a Kupe ki te taura a te waka, tapahia ana eia, ka rere a Kupe ki te kawhaki i te waka kia mate ai a Hotu ano ka puea ake a Hotu ka kite i te waka ra ka riro, ka karanga ki a Kupe, "E Kupe te waka ki au." Kihai rawa a Kupe i tahuri atu. Ka kau noa a Hotu a ka paremo ka mate. Hoe tonu a Kupe a u noa, ka riro i aia a Kuramarotini. Ka tupata a Kupe kei he aia, aka eke aia me tana ope ki te waka kia Matahourua. Ka hoe mai nei aka tae mai ki tenei motu kahore aia i kite tangata. Na ka whakawhiti a Kupe ki tera motu ka hoe i te moana o Eaukawa, ka whiti na ka hoe a ka tapoko ki ki te au o Kurateau, i te wahi e heke mai ana te wai ki waho ka whakapiki a Kupe i tana waka i reira, ka eke ka tae aia ki te ripo, ka kite i te Wheke-a-Muturangi i taua ripo ka rongo taua wheke i te waka o Kupe, ka ara ki te mea i taua waka, a ka mate taua wheke i a Kupe. Kahore a Kupe i noho i enei wheuua i hoki ano aia ki Tawahi. Ko uga tohu i waiho i konei ko te tinana i hoki ki era motu. Te Hokinga o Kupe ka tae ki tawahi i reira ano a Turi ma, no te tau wha, no te tau i te matenga o Hawepotiki. :

14.—K0 etaiii enei o nga Kokebo whakapapa mo Mamaei te Waka o Ngapuhi, na Apebaiiama Taonui. He pukapuka whakapapa mo nga tupuna Maori. Ko Kupe te tangata kua tae mai ki tenei whenua i mua, i haere mai ki te rapu ia Tuputupu-

28