Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image

TE POOTI O TE TAI-HAUAURU.

Kite Etita o Tc Pipiwharanroa. KI te pai ko£ tukua atu ra ga kupu i raro iho nei. Te pooti mema Maori mo te Paremata, ka nui te reka o ga korero a Pepene Eketone, te \hai mounu tototo, hei vhakapati. Na ega iwi pooti mema o te Taihauauru, ata titiro te gakau kite tagata hei hoatutaga i to pooti, egari ko au nei kotahi ano toku pooti e kore rawa e hoatu ki a Pepene Eketone. Ko te take i te tan 1905, 1907, he tagata hapai a Pepene i te pooti o Te Heuheu. Ko tetahi tino wahaga o Datimaniapoto i pooti ki a Te Heuheu, kaore i pooti ki a Eruera Te Kahu, ko te take e tu ana a Te Kahu i te taha Kawanataga. No te huihuiga nui kite Paiohauki, i Te Paeroa, ka wanaga a Te Heuheu, kaore ia i te mea kia higa te pooti o Henare

Kaihau, egari to Te Kahu ka tukitukia e ia. Ko tetahi tino korero i reira a te taha ki a Henere raua ko Te Heuheu, ko te Tiriti o Waitagi kua pakaru i tenei Kawanataga. Ko te Tiakahoki aTe Kahu, kaore. I reira ano etahi tagata no Datiporou i tino kite i te kore paiga o Henare raua ko Te Heuheu ki a Te Kahu. No te tuuga mai o Paraku, ka mea mai ki a Te Kahu, kua kite ga Iwi i te tika mete kaha ote marama oga korero au e Kahu, egari i te mea ko Waikato ko Hauraki kua oti noa atu te kupu ki a Mahuta, na reira mehemea ka ki a Mahuta me rere ki roto i te wai heoi ano ka rere. Kite ki a Mahuta me pooti kite rakau, ka pooti katoa. Ki taku mahara magarigari a Pomare hei\hirhhiri ma te gakau. E rua ga take i \hiri\hiria eau : Tuatahi, he tagata tino marama ki ga ritega Pakeha, Maori hold : tuarua, he Takuta mo ga mamae, ka rawe tena mo te huga e turoro tia ana. Kaore kau he utu he mema he takuta mo tatou katoa, kite kore a Pomare e \hakaigoatia, heoi ra ka pooti au me oku hoa ki a Henare. Na Puhi Kaiariki. 31 Oketopa, 1911.

Kite Etita OTe Pip i a ran roa.

EHOA, tena koe. Mehemea ka aheilia enei kupu e \hai ake nei kia tukua, tena tukua kia kite ga iwi. Te pootitaga mema \Haka-te-Hauauru e heke iho nei. Ko Maui Pomare tetahi na ga ragatira o te takiwa i waeganui o Parininihi ki Waitotara i hapai. Ka tukua mai ga karere ki ga rohe o \Haganui, a manaakitia ana. I tae tinana hold ga ragatira o Ngatiruanui ki Taupo, ki te \hakahaere i te pooti o Pomare, ara, a Pou, a Tupatea, a Tupito, a Tahuata ; tono ana i reira ki a Ngatitmharetoa kia pooti mai ki a Pomare. Na \hakaae ana ga ragatira, ga kaumatua me te iwi. Heoi haere gakau koa ana a Ngatiruanui. Kati i muriga mai ka haere hoki a Pepene ki Taupo, na ka puta ra te kupu a ga ragatira o Taupo, a-Ngatitmharetoa, penei te tagi o te reo, \hakarogo e te vhanau, kati noa ko au me ga kaumatua nei na hei vhakaea i te kupu ki a Ngatiruanui, egari ko koutou ko te iwi katoa me pooti katoa ki a Pepene. Kotahi tonu te kupu, ae, ae, ae. Ehoa ma he tika he pono tenei kua penei a Te Heuheu me lona iwi, kati ma Ngatiruanui e titiro i te ra pooti te he, te tika o taku korero. Na kua pa te pouri ki te Iwi o \Haganui mo te Raragi 50 o te Ture \Henua Maori 1909, ara, kua

hurahia e pa pakau \hanoke ga \henua kua oti pai ra pa \hakatau i te wa e ora ana a Taitoko me etahi atu Kaumatua rapatira o te iwi. Na ko pa tapata hapai o Darapi Katitia kua huri ke Id a Pepene, kua mohio hoki he puhaehae noa ta Daragi Katitia Id a Pomare, noreira etu ana ia kite wawahi ipa tapata, Ida kore ai a Pomare etu hei mema. Epari ko te hiahia o pa iwi ko Ida tu a Pomare hei hoa mo Timi Kara, hei hoa rapu i tetahi matapihi e taea ai te Ture 1892, ara te Turei riro ai pa thenua o Ngatiruanui ki raro i pa riihi a te Kai tiaki o te katoa ki pa Pakeha mo ake tonu atu. Ka mutu tonu nei hoki te tino take i \hakaaro ai pa iwi nei, ara a Ngawairiki, a Ngatirapi, a \Hapanui, a Ngatiruanui kite hapai ite pooti o Pomare. E hoa ma ko to talou mate ko to te iwi Maori na te puhaehae, na te tito, na te arero rua ote korero. Nga korero a Kerei Hoko\htu ki a Pepene i \Hapanui i te ra wiki, he utu mo pa korero a Pepene mo te mana me te Kigitaga ote iwi Maori. Ko ta Keri Hoko\hitu ki a Pepene, "Te Kigi Maori tuatahi ko Potatau, huri katoa te motu. Mate atu a Potatau ka tu ko Ta\hiao. Mate atu a Ta\hiao ka tu ko Mahuta. No Mahuta karukea te Kigitaga Maori o tenei motu, no reira he kipi Pakeha te kigi o tenei ra. Mau e Pepene e ki e rua pa maupa teitei o te Taihauauru. Egari maku e ki e toru ko Taranaki, ko Togariro, ko Ruapehu. Nako Ruapehu toku maupa tae rawa mai koe kua marenake ahua ki laku tane. \Hakaropo mai kaore te ipoa o te tapata i iriiritia ki pa raparapa o pawaewae, ko Waikato i puta atu i toku mauga i Ruapehu." Ko Eruera Te Kahu pea kai te awhina i pa Katipa kite hopuhopu ipa tapata hokohoko thanako i te wipiro i Raitihi nei, ka warn ka mau, he Pakeha katoa, kotahi te wahine he Pakeha ano. Hei te Wiki tuatahi o Tihema e -vhakawakia ai. Kia ora pa iwi, Na Mahutonga. Raetihi, 15/11/11.

This article text was automatically generated and may include errors. View the full page to see article in its original form.
Permanent link to this item

https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19111101.2.8

Bibliographic details

Pipiwharauroa, Issue 163, 1 November 1911, Page 6

Word Count
1,004

TE POOTI O TE TAI-HAUAURU. Pipiwharauroa, Issue 163, 1 November 1911, Page 6

TE POOTI O TE TAI-HAUAURU. Pipiwharauroa, Issue 163, 1 November 1911, Page 6