HE PANUITANGA.

Pipiwharauroa, Issue 163, 1 November 1911, Page 5

HE PANUITANGA.

TAKIWA POOTI MEM A O TE TAIRA MUTE Ki nga Iwi, Id nga Hapit, Id nga Reo, ki nga Huihuinga tangata o roto o te Rohe Pooti Mcma Maori mo ie Tairawhiti o Aotearoa. E hoa ma ! ETA ENA koutou. He vhakamabara kau atu I tenei ki a koutou kei wareware i a koutou a Apirana Data to tatou menia e tu nei inaiauei, egari kia pumau tonu o tatou \hakaaro ki a ia mo te wa o te pootitaga menu e heke iho uei. No te mea ka mutu ano pea te mema Maori e taea ai te wetewete pa putea rhakairo o roto o te \hare wanaga o te Iwi atu a nei o te Pakeha ko Apirana Data anake e tu nei inaianei. Me titiro atu o tatou \hakaaro kiaTimi Kara e tu nei i ruga o ga taumata teitei o te matauraga bei matua mo ga Iwi o Niu Tireni, na te talia Pakeba ke a ia i liapai atu ki aim turaga ehara i a taua ite Iwi Maori. Otira ko tona tino vhakaaro ake i boki ke mai ki a tana kite Iwi Maori, a e tino mohio nei boki tana te Iwi Maori ko te kotabi anake o Timi Kara te Toka-tu-moana e piri ai taua te Iwi Maori. Pera mete paua e piri nei kite toka ahakoa pe\hea te aki a te tupuhi mete taupatupatu, oga garu nunui o te Moana-nui-a- Kiwa i roto oga mabi ate True kite kotabi o Timi Kara kaore nei ona kai-a\hina. Heoi, hei aha te'na ki a ia he keu tana i tona pu gutu patera i a taihoa. Ko Taikoa boki—taihoa e \hakatutuki 1 ga pai aruhe mo te taha Maori kia tae mai be wa, he taima ranei, a kia ara ake ranei lie mema Maori \hai matauraga hei \hakaahuru i

muri i a Timi Kara e gaua mai ra ega patu a te hoariri. Katahi rawa kei a Apirana Data e tu nei ka \hai \hakaahuru i muri i a ia. Ka rite tahi boki rana kite bapai i ga hoe o to raua waka o Takitimu i a Rapagateatinuku ia Rapagateatiragi hei tuatua mo Taipuni mo Taiwanawana mo Taiaropuke : "Hua taku hoe nei he hoe kaburihurihe hoe ka raparapa kite Tahatu-o-te-Ragi aue ! Ki \hano vhana haramai te told haumi e ! Hui e! Taiki e !" Huia mai o tatou vhakaaro kia kotabi ko Apirana Data he mema mo tatou. Ko te tagata ko ga tagata ranei e hiahia ana kite \hakataetae kite turaga mema e tu nei a Data me ala titiro me ata \hakaaro i roto i o ratou gakau ka waiho i a Data kia tu ana bei hoa mo Timi Kara. Ko wai hoki ka bua, ko wai ka tohu tera ranei aua tagata e tu bei Minita ina tu ratou hei Mema. Akuanei pea hei mema noaiho inutn pu. I panuitia e au i te pootitaga kua hori ake ra ara me ata bopu ga he o Data : Ka matt ka tika ai kia turakina i tona turaga mema. Tena ko te turaki take kore, take mauahara ranei kaore i te tika. Ina boki— Tuatahi, me he mea kei ruga i ga pitihana e biga ana i roto o ga vhakahaere a te Komiti mo ga mea Maori, na te he nei ano o aua pitihana i biga ai, aua e aia ko Data hei \hakautu. Tuarua, Me he mea ranei kei ruga i ga vbakaliaere Kooti \Henua Maori a Paratene Data ka biga ia Paratene Data tetahi taha, a ka waibo e te taha i higa hei mauahara, a ka uta ke ko te pooti mo Apirana Data bei \hakautu, pera i au i mauahara mo toku bigaga i taku pitibana mo taku.kaiga mo Waipiro Poraka, na ga take ra ano i biga ai ka uta ke au kia Apirana Data bei gakiga mate. Kei te he tenei. Tuatoru, Me he mea ranei kei ruga kei ga boko \henua a te Kawanataga e puare nei inaianei, kei konei pea he hara mo Data.. E boa ma, ata titiro, ata \hakaaro ka haere mai ki Poneke nei matakitaki ai ki ga tono a ia Iwi, a ia Hapu, aia \Hanau, aia tagata kia vvetekia ga here o ga \henua kia taea ai te boko ga vhenua kite Kawataga ki etabi atu tagata ranei he moiii nei te taura kukume i te hiahia o te tagata kite boko ite vhenua. Tnawha, Me he mea ranei kei te turaga o Data e tu Minita nei he take vhakahe mo Data na te Maori nei a ia i pooti atu bei mema Maori, no tona uruga atu ka tu ke atu hei Minita ma te Kawanataga. Mehemea kei konei he take vhakahe ia Data, e boa ma he kuare, he pobebe, he rorirori tenei vhakaaro. E mohio nei ano tatou ko tatou kua riro non

atu i o tatou tipuna i o tatou matua te tuku \hakarere atu ki a Te Kuini o Igarani mo ake tonu atu—tuku tagata, tuku \henua, tuku mana—i te tau 1840, ako te Kawanataga te tinana o te Kuini, o te Kigi i Niu Tireni nei, a ko te Kawanataga hoki o tatou matua inaianei ake nei. Kaore tetahi atu. Kei a ia anake te orate mate ranei mo taua mo te Iwi Maori puta atu hoki ki ga iwi maha e tau nei i Niu Tireni. Kati ra, me ata titiro o tatou \hakaaro ko Data ranei ko te mea \hai \hakaaro e turaki mai i te turaga mema, a ko ga kuare ranei kaore nei he matauraga hei pupuri atu ki taua turaga ina tae ki ga \hakataetaga mema a muri atu. E hoa ma, ko Data kei te poho ia o te Kawanataga e piri ana raua ko Timi, e pakuru ana kite matua Ida aroha iho ki ona tamariki Maori penei ano me tatou e inoi nei i te inoi a te Ariki.

E to matou matua i Poneke ; kia tapu tou igoa ; kia tau iho tou mana : homai ki a matou he Ture pai i tenei, i tenei tau : murua o matou hara moumou oneone : herea o matou morehu oneone; kauaka rawa e rhakaaetia a matou tono kiawetekia ga here o matou \henua, egari \haka\hanuitia he ture hei vhakakaha i o matou uaua kite ahmhenua kia pera me ta te Tuaiho e ki ra rna te werawera o tou mata e kai ai koe i te hauga ahi o te kai, a hoki noa koe kite oneone i tagohia mai nei koe 1 reira ; he puehu koe, aka hoke ano koe kite puehu. Amine. Ega hoa \hai \hakaaro, kia topu ta tatou pooti ki a Data hei Mema mo tatou i tenei potitaga e heke iho nei. Kia ora koutou katoa. Na Tuta Nihoniho, o Datiporou.