TE RONGOA WAIPIRO.

Pipiwharauroa, Issue 99, 1 June 1906, Page 8

TE RONGOA WAIPIRO.

(Na Professor Kirk.) [T te mea kei te hau nga rongo o Hikapuhi me tana rongoa waipiro ara, e kiia ana e ona hoa.kote "neehi," he raaa tika kia whakaaturia nga kupu a Takuta Keeks, o Erinipara, mo te ahua o te waipiro. Ko te "neehi" he wahine mohio kite tiaki turoro, Id te whakahaere i nga rongoa mo te turoro, engari kaore o matou mohiotanga i puta ranei a Hikapuhi i ngawhakamatautauranga "neehi," kaore hoki matou i te mohio he tino tikanga na te neehi te hoatu tonu i te parani "tiri ta" hei rongoa mo nga mate katoa. Kua rongo matou kua mohio te tangata kite inu waipiro i runga i nga mahi a Hikapuhi, a ko wai ka mohio ki nga tangata kua mate i te inumanga i tenei wai tino kaha. He aha ra i pirangitia ai e te iwi nei e te tohunga te waipiro hei rongoa ? He waipiro ano hoki ta Wereta tana rongoa. He mohio no ratou he wai tera e rerengia ana e te tangata. —Etita.] I ME A a Takuta Keeke : E meinga ana e etahi tangata te waipiro ara, te parani, te wehike, te rama, te waina, te pia, te tauti me etahi atu waipiro, hei rongoa mo nga mate maha. Kahore ano matou kia kite i tetahi pai o te waipiro hei rongoa, e tino whakahe ana matou. Kei raro i nga korero mo nga mate— meinga ana he waipiro he rogoa a matou kupu maha mo tenei mea, heoi ano a matou kupu inaianei mo nga mahi nui a te waipiro kite tinana o te tangata, ara te rongoa o te waipiro '.alcohol.) Ko tetahi mahi nui a te takuta he tiaki he whakaoho i nga uaua (nerve-masses) o te tangata kei reira nei te ora o te tangata. Ko ta te waipiro mahi he whakangoikore he patu i enei uaua.E mohiotia ana te nui o te rongoa o roto i te waipiro hei whakamate i te tangata kaha rawa, ka mate ia ano i puhia tona matenga kite mata. Kite hawhetia te nui o taua rongoa ka ngaro nga whakaaro o te tangata, kite koata ka hurorirori noa iho ; kite hawhetia taua koata, ka whakaohoa te tinana; ko te ngau a te wahi iti rite tonu kite ngau a te wahi nui e mate ai te tangata, heoi ano te rereketanga, he kaha rawa tetahi, he kaha kore tetahi i te mea he paku rawa, tena ia he paihana katoa raua. Ko ta te waipiro tino mahi he whakaheke i te kaha o te tangata, ko te mea tika ia ma nga rongoa katoa, he whakakaha i te tangata. Ko ta te waipiro tino mahi he riri kite ora, he whakarite hoki i te tangata hei patunga ma te mate. He tino mate tenei e uru ana nga tamariki wahine. He tokomaha nga kotiro na o ratou whaea ano i whakaako kite haurangi i ta ratou mahi kite whakainu tonu kite parani. E mahia ngarotia ana, a e whakaarohia ana

he mea pai. Inakoa, ki to kore te puku e kaha, ka whakainumia te tangata kits waipiro, otira kahore te tangata e mohio hei whakaiti ke tona tikanga i te kaha o te tinana, a hei whakanui ite mate. Kua kite matou i’ te tangata e whakahemohemo ana, kaore e ata tau no te mea i rongoatia ia kite parani ki tetahi atu waipiro ranei. E whakainumia ana ano nga tamariki nonohi kite parani, a e whakapono ana matou e mate ana ratou i te waipiro, a e kore e mate me i kore e whakainumia. Otira e tino mohio ana matou kei te kite haere te tokomaha o te tangata i te tino wairangi o te mea i te waipiro hei rongoa. Ehara te waipiro i te kai ara kaore e ngaro ana ki roto ite tinana. Kite inumia te waiu ka ngaro ki roto i te tinana ara ka kainga e te tinana, kaore e puta wai-u mai ano ki waho, tena ko te waipiro, puta waipiro tonu ai, e puta ana i roto i te ha, i roto i te kiri i roto ranei i tc mimi.