Te Tino Maori o enei Ra.

Kopara, Issue 79, 31 August 1920, Page 4

Te Tino Maori o enei Ra.

Na R. T. K.

EHARA i te mea e whakatau ana au ko wai ranei ote iwi Maori te tino tangata, te rangatira nui ranei no te mea he rangatira te tangata no tona ake hapu no tona ake iwi engari me penei ake pea e au ko aku korero mo te ahua ote tino Maori o enei ra ahakoa toto rangatira kaore toto rangatira ranei. E wehea ana e rua nga ahuatanga ote tangata inaianei ko te ao tawhito ko te ao hou. Ko te ahua o nga rangatira o mua he wehi he tapu, he nui engari e kore au e ki ko tenei momo tangata te tino Maori o enei ra, kua hipa ona ra me tona ao, kei runga ia i tenei kupu na, “Ka pu te ruha ka hao te rangatahi.” He ruha ia kua pu kei te akau, no te rangatahi enei ra tenei ao. Na te ruha tonu na Tamahau te kupu, “ Ko te rau tau o nga kaumatua kua hipa no nga tamariki tenei rau tau.” Kua tuhonohono inaianei te ao tawhito mete ao hou na reira au i mea ai waihoki ko te tino Maori o enei ra ko te tangata e awhi ana ite ao tawhito ite ao hou, e whakatatare ana kite ao tawhito kite ao hou, e mohio ana kite ao tawhito kite ao hou. Ko tenei te tino tangata ote Maori i enei ra, ko tenei te momo tangata hei arahi i te iwi, hei whakataetae ki nga tikanga ate pakeha. Kia tu ai ia kite aroaro ote pakeha he pakeha, kite aroaro o te Maori he Maori. Ko te he ote motuhake Maori kite tu kite pakeha kei rite kite iwi i karanga atu nei ki a Ngapuhi, “ Haere mai ena pu ki enei pu” no te pakutanga mai o te pu pakeha a Ngapuhi tungoungou kau ana te pu Maori, kei rite ranei ki Ngatiporou i karanga atu nei ki Ngapuhi, “ Haere mai ena wha mamaku ki enei wha mamaku,” i mahara hoki Ngatiporou he peka mamaku nga pu a Ngapuhi. Waihoki ko te ao tawhito ko te ao o nehe ma e rite ana kite wha mamaku kahore kau he painga kite tu kite pu. Ko te tino Maori e wawatangia nei e toku ngakau ko te tangata e mau ana kite taiaha kite pu, mo te taha Maori ko te taiaha mo te taha pakeka ko te pu. Ko te mea nana i wero enei whakaaro i roto i toku ngakau na te patai a te kai-whakamatautau hou o nga kura Maori

ara a Te Henihana, i patai ia ki nga tamariki o nga kura, “ He Maori he pakeha ranei tau mea e pai ana koe, a he aha te take ?” "T korero mai taua tangata ki a au ko tona hiahia he whakaako i nga tamariki Maori" Ida whakamanamana mo ratou i Maori no te mea ko te Maori e whakahawea ana ki tona kin Maori ki ona toto Maori a kite reo o ona tupuna ehara i te tangata, ehara i te Maori ehara hoki i te pakeha, engari he aha ra ? Ko te Maori whakahawea ki te Maori ka kinongia e te Maori ka whakahaweatia hold e nga pakeha totika, heoi ano ona ma pakeha kuware pea ia e whakahoa. He tohu no te tutua te whakahawea o te tangata ki ona toto Maori, kua taka tenei tangata kite toreretanga ote pohehe, Ko taku whakamihi ko o taua tino tamariki matau o te Maori, ko nga tamariki i uru nei ki nga kura nunui o te pakeha he tamariki e mau ana ki nga tikanga rangatira a te Maori, e whiriwhiria ana e ratou ko nga tikanga pai a te Maori a te pakeha he puritanga ma ratou, Ko tenei te Tino Maori o enei ra. Ko tenei tu tangata hei tirohanga ma te iwi, hei kai tohutohu. Engari ke turanga uaua tenei. Ko te tangata i ahu mai nei tetahi wahi o tona matauranga i te pakeha he tangata e whakatongatia, e haea, e whakatataretia e ngau-tuaratia e nga tangata kuware. He he paku nei ka whakanuia, kite kore he he ka hangaia he he. Ko te tangata tixlo whakahe atu hoki i te ao nei ko te tangata kuware, ko te tangata ngakau kopiri. E whakaputa ana te tangata kuware i ona whakaaro hei whawhai ki te tangata whakaaro nui. Ko te tangata matau kb te tangata nui he tangata whakaiti. I whakamihi toku ngakau kia Apirana Ngata. Ko Apirana to taua tangata tino matau atu, matau ki nga tikanga Maori ki nga tikanga pakeha, e matotoru ana ia ki nga taha e rua otira i te taenga mai o te Piriniha ki Rotorua kihai ia i rere ki mua, i whakapiri ki te Piriniha, i mau ite potae teitei engari i akiritia eia ona kakahu, tu ana i te aroarb o te tama a te Kingi, he paid anake te kakahu, nana ano i tataki nga haka a tona iwi a Ngatiporou. I whakahi toku ngakau mo Apirana i hari au mo toku kiri i rite atu ki tona. Anei nga kupu a nga nupepa pakeha mo Apirana, maku e whakamaori : —“ Muri iho ko nga iwi ote Tai Rawhiti. I roto i enei iwi ko Ngatiporou, ko te iwi o te Hon. A. T. Ngata. Na ratou te haka tuatahi ako Apirana Turupa Ngata tonu te kai-tataki. He Maori katoa ona wahi i tenei ra. I tenei ra wareware ake iaia te ahuatanga o te pakeha, o te Paremata, o nga kareti, o nga kura roia. He kahu maori anake tona kahu, i tu tahanga ia he paki anake te kakahu, kaore he hu, i tona ringa e tawewe ana he mere pounamu. Nana ano i arahi tona iwi nana ano i tataki nga haka.” — (N.Z .Herald) E mea ana au ko tenei te tangata e rapua nei e Te Henihana ara e maua tahi, Ko tenei te momo Maori e wawatia

nei e toku ngakau, kia penei te ahua o te tangata ka rite ki toku hiahia, ara He Tino Maori.