Untitled

Kopara, Issue 2, 1 November 1913, Page 6

No te Hatarei nei te 2 0 nga ra o tenei marama ka tae mai a Rev. Father Rees ki Turanga nei. Ka torn tau inaianei tona taenga tuatahi mai ki konei ki era atu taone hoki o Niu Tirani nei. I haere mai ia i roto i te Ope Minita o Ingarani i kowhiritia hei haere mai ki Niu Tirani nei kite whakaohooho i te Whakapono o tenei wahi ote Hahi. Ko nga mea i rongo i nga kauwhau a Father Rees e kore rawa e wareware ki ana kupu, te kaha o ana kupu ana mete hohonu, mete reka ote whakapuakanga, te ngoto ki roto ite ngakau. No te po ote Hatarei te ra i tae mai ai ia ka timata tana kauwhau i roto i te wharekarakia hou o te taone o Turanga. Hei tera putanga ota tatou manu ka tuhi ai i etahi o ana kauwhau.

No te 31 o nga ra o Oketopa ka mate a Maora Pani, koka o Tame Arapata raua ko Mrs. Woodbine-Johnson me Matewai Mataira. Ko tenei kuia no mua atu ote taenga mai ote Whakapono ki Niu Tirani nei ka whanau. Kua pakeketia ia itewa i tae mai ai aTe Matenga ite tan 1814. No te tan 1834 ka marena raua ko tana tane tuatahi. Ko Tame Arapata te 14 o ana tamariki, ko Matewai Mataira te 15, ko te Herewiwi te 16. No reira ite matenga o tenei kuia i nuku atu ona tau i te rau. He hanga whakamiharo te mau o ona mahara taea noatia te wa o tona matenga. Ko tona tino hoa o tenei kuia ko tana Paipera. I mua tata atu o tona henga ka mea atu te tamaiti ki aia ara a Tame,“ E Kui, kaore au korero whakamutunga ? ” Katahi ia ka mea mai, “E Hika, kaore ra he korero ke atu, ka mutu tonu te korero kia mau kite Whakapono.” Kua ngaro tenei tu ohaki inaianei takitahi rawa te rongona. Hei whakaakoranga tino nui ra tenei ki a tatou te roa o tenei kuia e ora ana mai rano o te wa kaitangata taeanoatia te wa i whakatata ai te whakakotahitia te ture mo te Maori raua ko te Pakeha. He tino ki nana na te Kaihanga i tae mai ai ia ki enei ra i uru ai ia ki roto ki nga whakahaere o te ao hou. Tera e aroha ana mokopuna ina rongo kua mate ia. Ko Eru Johnson kei Ingarani kei nga tino takuta o reira e tapatapahia ana tetahi ona kanohi e mahia ana me kore e pai. Ko Maora Pani ko tona ingoa kei Whakaatane e Nehi ana ko tona ingoa ia e mohiotia ana e te nuinga ko Nurse Mataira. Ko Johnny Halbert kei Sydney kei te whai ite matauranga mo te purei whira. Ko te wahine a Takuta Pomare he mokopuna nana, mete wahine a Wi Paraire Rangihuna he mokopuna nana. Ara noatu te nui o ana mokopuna ko nga mea i tutata atu i te wa i mate ai ia i eke katoa ki runga ki a ia. Haere e kui ka mama koe i nga taumaha o tenei oranga. Haere kite utu whakahonore mou kei te ringaringa o tou Kaihanga e pupuri ana mai. Kua timata tetahi “ strike” nui ki Poneke i tenei marama kua hori ake nei. Ko te putake o tenei “strike” kaore ite tino marama ki a matou nei ki nga mea e noho atu nei i konei. Engari ki ta te mahara i hopuhopu haere ai i roto i nga whakamarama a nga nupepa ko te putake tenei ara he korenga no nga tangata mahi i runga i te waapu o Poneke i timata te mahi i te haora e tika ana hei timatanga mo ta ratou mahi. Te taenga ki taua haora kei te tu ke he hui ma ratou kaore rawa ratou i whakaatu ki o ratou rangatira e pera ana ratou. Te kitenga o nga rangatira kaore ratou ite mahi ka whakahaua he tangata ke noatu ki nga tunga o era. Koianei tonu te timatanga o tenei “strike.” Te hokinga mai o taua hunga i ta ratou hui ka mea kia whakahokia mai o ratou tuiinga ki a ratou kaore hoki i whakaaetia. Hei “ strike” tino nui tenei inahoki kua tae kei nga taone nunui katoa o Niu Tirani

te muranga ote rid. Kite ki ate Ropu o nga tangata Mahi e kore e mutu mai ta ratou pakanga engari ka tuku ratou i o ratou tinana rao te mate. Kite kore tenei mea e taea te peehi ka whawhai katoa nga wahi katoa o Niu Tirani. Kei te kaha te Kawanatanga ki te peehi haere inahoki kua whakahaua nga hoia kia noho red tonu i nga wa katoa a kua nui nga mea kua uru kite ope pirihimana. Katahi ano pea te Maori ka tino matau ki te ahua o tenei mea o te “strike” katahi ano hoki ka hangai kite aroaro. Tena ia e haere tonu ana nga rongo o tenei tu ahuatanga i nga wa katoa i nga wahi katoa o te ao a ko te rongo kau e tae ana mai kite Maori no reira kaore e aroake kite kimi i te tikinga o tenei tu mea. Ka ki mai te pakeha kite Maori kua piki ake te utu ote mea ka ui te Maori he aha te take. Ka mea mai te pakeha na tetahi “ strike” ka mea atu te Maori he rupahu engari e tahae ana te pakeha. Inaianei kua tino kite te Maori i te ahua i pera ai i te “strike” i timata mai nei i Poneke. Kua kore e homai te peeke huka i inaianei e te hunga hokohoko kite tangata kotahi engari e paunatia mai ana. He nui nga Maori kua tupono ki tenei ahuatanga ara kua tino pa tika mai nga tukunga iho o te “strike” ki a ratou, he mea kaore nei i mohiotia e ratou tona ahua i mua.