Page image

G.—7

88

I whai kupu ano hoki ia mo runga i te korero a Te Waka Kawatini i ki ra ehara i a ia te pukapuka i tuhia ki a Tanara i mea na Te Waka tonu taua pukapuka na Te Waka ano hoki i tuhi tonatohu ki taua pukapuka i mua i o raua aroaro ko Matene Hemara, Kaiwhakamaori. Xi tana, i ata whakamaramatia atu ano c te Kaiwhakamaori nga korero o taua pukapuka ki a Te Waka Kawatini. I ki ano hoki ia i whakaaturia atu ano c ia ki ia tangata ki ia tangata nga pukapuka o a ratou nama. A i mohio ano aua tangata ki a ratou naina. I whai kupu ano hoki ia mo runga i nga korero a Peni Te TTamairangi i whakaatu ai ki Te Kouti i mea : " Ko te utu i whakaaetia c au mo te paanga o Peni ki taua whenua kotahi rave wha tekau pauna (£140). Aite ra i tuhi ai taua tangata i tona ingoa kite pukapuka hoko ka hoatu etc toru tekau pauna (£30.) I taua ra i tuhi ra ia i tona ingoa kite pukapuka hoko kua tae ona nama ki a au kite rua tekau pauna (£2O). Muri iho ite rima o nga ra o Pepuere ka hoatu eaui te huarahi kotahi tekau pauna (£10.) Muri iho ite tekau ma wha ano o nga ra o taua marama, ka hoatu i taku whare tekau pauna (£10). I whakahe ano taua tangata ite wa i whakaaturia atu ai ona nama ki aia Ite wa ano hoki i puta ai taku kupu kaore he nama c tukua ki a ia. Tana whakahe, ko te hohorotanga o te pau o tana moni. I whai kupu ano hoki ia mo runga i te korero a Peni i ki ai kaore ia i tuhi i tona ingoa ki roto i te pukapuka i whakaaturia ki Te Kouti engari ko te pukapuka i tuhituhi ai ia he pepa noa iho ehara i te kiri-hipi. I mea ia (a Miini) i kite tonu ia i a Peni c tuhi ana i tona ingoa ki taua pukapuka (kite pukapuka i whakaaturia ki Te Kouti) i mua i a ratou ko Erueti Hemara ko Matene Hemara nga Kaiwhakamaori. I tv hoki a Erueti Hemara kite whakaatu i tona kitenga i a Peni c tuhi ana i tona ingoa ki taua pukapuka (ara kite pukapuka i whakaaturia kite Kouti) kite whakaatu hoki ko ia te Kaiwhakamaori i taua pukapuka ki a ia (ki a Peni.) Na no runga i nga korero katoa a nga Kaitono whakawa ratou ko te hunga c whakapaea ana, enei whakaaro a maua : —■ 1. Mo ta te Waka Kawatini. 1. I whakaae ano ia ki to hoko engari no te korenga i puta mai ki a ia o tetahi moni i mea ai ia kihai ia i pai. 2. Na te Pakeha te he kite tuku nui i te nama. 3. I ahua he nga pukapuka nama a Miini. 4. Kihai maua i mohio kite he kite tika ranei o te ki a Te Waka kaore ana pukapuka i tuhi ai kia Tanara mo te £100 kia tukua ki a Miini. 5. Kaore maua i mohio kite tikanga mo te Waipiro. 2. Mo ta Paora Torotoro. E pera ana me te wahi 1, 2, 3 and 5, mo ta Te Waka. 3. Mo ta Ahere Te Kaori. E pera ana me te wahi 1, 2, 3 mo ta Te Waka. 4. Mo ta Henare Tomoana. (1.) I runga ite tikanga Maori he tika tona korero. Ko te Paremata c tino mohio ana kite tikanga o te Ture. (1.) Na te Ture Whenua Maori i arai kia 10 anake nga tangata mo roto i te Karauna Karaati. Kihai i waiho hei runga ite tokomahatanga tokoititanga ranei o nga tangata c pa ana kite whenua. 5. Mo ta Karaitiana Takamoana :— (1.) E pera ana me te wahi tuatahi mo ta Henare. (2.) He kino nga Paparakauhe hei whare korerotanga hoko whenua. 6. Mo ta Peni Te Uamairangi:— (1.) I pai tonu ia kite hoko i tona wahi. (2.) Na to Pakelia te he i tahuri ai ia kite nama. (3.) Kei tc toe ano tetahi wahi o te moni ma tenei tangata. (4.) I he etahi o nga taonga i tuhia i runga i te ingoa o tenei tangata. Ko a maua whakaaro mo tenei whenua katoa. 1. Kihai i tika te whakahaerenga o te hoko. 2. I he te mahi pupuri i te moni i whakaritea hei utu mo te paanga o te tangata. 3. I he te ahua o te tuku nama ki enei taugata. WiREMir Hikaieo, Komihana. Wikemtt Te Wheoeo, Komihana.

REPORT on CASE No. XVI. Te Upokoopottto.—Waka Kawatini, Complainant. Te Waka Kawatini is the complainant in this case. This land was sold by him to the Government. He applies with reference to a piece of land which was reserved for him by the Government at the time of the sale. By the evidence of the complainant, and of the witnesses who appeared on the part of the Government, it was seen that it was the fact that one acre was reserved for the complainant whenjthat land was sold formerly, before it was adjudicated upon by the Native Land Court. It was agreed at the time of the sale that the payment for that land, exclusive of the one acre, was to be £300, and the deed was drawn out. After the land was adjudicated upon by the Native Land