Untitled

Puke ki Hikurangi, Issue 12, 15 August 1899, Page 4

Porangahau, Hurae 28 1899. Kite Etitao "Te Puke Ki Hikurangi," tena koe me nga kai-whakahaere oto tatou Pepa, kia ora ma te Ariki koutou e whakakaha e whakaora i roto i nga mahi tohu a te Atua, maana ehomaihe maramatanga kia koutou i roto i nga mahi nui o nga Motu e rua nei, o Aotearoa mete Waipounamu me nga rongo korero mai hoki o tawhiti ara o te Ao katoa tenei ka tukua atu nei te reo tangi o te lwi katoa maau e tuku atu ki nga topito e wha o Aotearoa mete Waipounamu, te matenga o to matou kaumatua Rangatira c Wi Te Rangi, i mate i a Hurae i te 21 1899, no te 3 o ngahaora o te ata i hekeatu ai toon a tinana kite wahangutanga, kua whai atu i muri i nga Matua i nga Tuahine i nga Tamariki me nga Mokopuna, a.ue taukuri, e tama ma te mamae o te ngakau mo to matou nei Kaumatua Rangatira he mafcua tipu no matou, he matua hoki no te Pani mete Rawakore, he kaumatua aroha-nuitia e ana Mokopuna e ana Tamariki me ona Tuahine me ona Taina me ona Tuakana, a he kaumatua kaha kite tiaki pai i toona hoa Wahine, me oiia, Matua hungoi a he kaumatua e arohanuitia ana e ona hoa Rangatira Pakeha i runga i te ngakau tika korero pono kite aroaro ona hoa Pakeha, koia ka nui te pouri ona hoa Pakeha ki a ia, e rite ana hoki te pouri

ki to te Iwi e mamae nei e pouri nei te ngakau mo taua kaumatua Bangatira, na ko tenei kaumatua ka toko ake ano te aroha ki ona Tuakana me ona Taina me ona Tamariki me ana Mokopuna i tera taha ona i Wairarapa, aka tae atu ki reira ka rite toona aroha ka hoki mai ano ki waenganui o enei ona Tamariki me ona Mokopuna me ona Taina Tuakana mete Iwi nui tonu me tona hoa Wahine piri pono ki a ia me ona Matua hungoi na e hoa ma ko nga mahi pai a tenei kaumatua i pountia ai e te Iwi nui e noho nei i Porangahau, koia tenei he kaumatua mohio ki nga whakaaro e ngawari ai te whakaaro o te tangafca, he kaumatua kaha kite whakaako i nga tamariki kia noho kite whakaaro nui, kite aroha kite atawhai kite whaikupu i roto i nga huihuinga, i nga Marae i nga po Komiti me nga po whakahaere tikanga mo te Iwi nui, he kaumatua kaha kite whakahauhau i nga whakapono, kia kaha tenei whakapono tenei whakapono, ko nga whakapono kia wehe ko nga tinana kia kotahi i runga ite aroha mete rangimarie, he kaumatua ngawari ki nga tamariki i roto i nga mea e whakaarohia ana e nga tamariki, ngahau Pao me era atu tikanga kei roto ia e hapai ana e whakangahau ana, he kaumatua kaha hoki kite whakariterite kapunga Roimata mo te hunga mate, mete haere tonu o ana tamariki i raro i aia mo aua tu mahi na e hoa ma, koia nei i tangi nui ai te Iwi me ana tamariki ki taua kaumatua Rangatira a koia tenei nga tangi mona ka tuhia iho nei ki raro. He tangi mo Wi Patene. 1. Whakamoea rate Ika o nga Whetu, tenei ka hori kai te rua o Taniwha, e hoehoe noa rate tini o Hine-te- vvai. 2. Au nei anake ka whakawairia nei koe Rimukotau i motu mai nga Toka i takapu mamao i ara te uru kawa. 3. Tarupapaki tonu te upuko tnnua nei a te toto, he tau ke noa rate matianga mai waiho noa ia ahau \vhaka r orenui ai. 4. Tukutukua hoki kia kai mahi Kahukura, kia kai Tarimoko te Atua o Patiti eke noa mai ra ia horo raia. He tangi ano mo Wi Patene. 1. Kaore hoki koia te aroha era, whakapae tonu ake i roto ra e, mehernea koe kai waho nei era, e tukua atu ana koe kia haere era, ko to hanga te waiho ia ahau era, ki te pu o te hika ki Ruahine ra ia na i. 2. Aku mahara tini o rau raro era, itarorea mai e koe ra hikaia mai e koe te haerenga a tiki era, kauhoutia mai kia pai te ua kia mate ai au na i. 3. Whai noa atu ana i murirae ra, kore rawa e nga mai a taokete era, e tupou kino ana te haere era, e wewehi ana koe i aku makere na i. Heoi ano. Na ta koutou Mokai Pani. Henare Te Atua. He whakamarama ake tenei kia Henare Te Atua, kaore e puta atu nga Whakapapa o Wi Patene i tenei putanga, engari hei tetahi takiwa watea ka tuku atu ai, heoi kai pouri. "Te Puke."

Tuparoa Hurae 22 1899. Kite Etita o "Te Puke Ki Hikurangi." Tena koe, utaina atu enei korero ki to tatau Nupepa, hei titiro iho ma te hunga e manaaki ana i to tatau taonga, he whakautu atu tcnei na macau mo te reta tono pooti a tetahi o tatau kaumatua Rangatira ate Teira Tiakitai, ratau ko etahi atu ona hca Rangatira taane Wahine, i tuhia mai nei i te 28 o Hune 1899 kia tukua atu te pooti o tenei wahanga iti o te Iwi o Ngatiporou e noho nei i roto o te Pariha o Whareponga, kite Pariha o Tuparoa, mo Mohi Teatahikoia i whakairigoatia nei e te hui o te Kotahitanga i tu ki "Waitangi" ia Maehe kua taha ake nei, ko ia hei Mema mo te Tai-Rawhiti kite Paremata o te Koroni a tenei iitinga pooti e takoto ake nei, engari i runga i nga tikanga o tenei mea o te tuhi reta whakautu reta, me tohitu kite tangata ki a ia, otira i

nga maharatanga me nga korero me nga tikanga o enei ra ko te mea tika me tauraki tonu i te ra e whiti ana nga korero. me ng* tikanga e whaia nei hei ora mo tatau me hora kia kite te tokomaha, koia tena e man na ki ' : Te Puke Ki Hikurangi" No 9 wharangi No 5 i te whai korero a Apirana T NgataM,A, LL,B, i te 28 o nga ra'o Hune 1899 ki Papawai, te whakaaro a nga Hapu me nga Iwi, o Toka-a-taiau, ki Taumata-o-apanui, ko te pooti o enei Iwi mo Wi Pere katoa, ko matau nei ehara i te Iwi tino mohio ki runga ki nga tikanga e whaia nei e te Kotahitanga, engari ko Wi Pere he tangata no te KotahiLanga, he kai-hapai i nga tikanga a te Kotahitanga, he aha ra i tu ai hoki te whana i naianei, ko te mea hoki kia tutuki kite mea e whaia nei, ka tu hoki nga ihu o rama, ko te Pire Poari, kei te tautoko matau nga Iwi o konei, ko te pai hoki ko te Rahuitanga i te 5 miriona eka e toe nei kia tatau, kaore e tukua kia riro i te Hoko, i te Nama, i te Mokete, ko whea te pai hei rite i tua atu i tenei, ko tetahi wahanga o te Iwi Pakeha kei te kino ki tenei Ture Poari, i runga i ta ratau ata titiro, ka tutaki i taua Ture nga huarahi ngawari e hohoro ai te tanuku atu o nga Whenua Maori ki o ratau na ringa, no reira etahi o taua hunga Pakeha ka haere ki o ratau i runga i te Motu nei Kauhou haere ai kite kino o te Ture Poari a tenei Kawanatanga, mete ki ano, akuanei ka noho mai ko nga kiri-pango hei Rangatira Whenua, ko ta te taha Pakeha tena, apiti atu ki tetahi whakaaro ano a ratau, me wehewehe nga Whenua Maori, ka tuku atu i te tikanga* mo tona Whenua ma ona mea. katoa kiia tangata o te Iwi Maori, pera i te Pakeha, kuarite tonu ki ta nga Maori e whai nei kite Mana Motuhake kia riro mai. E nga Rangatira Maori wh'aimatauranga me nga mea mohio o te Iwi Maori, ko koutou anake e ora, kua taunga nei ki runga ki a te Pakeha tikanga tiaki mona, me ona Whenua, me ana rawa katoa, engari ko te Papahikitai hei au hei te kuare, ka kairaputia e nga kai hoko Whenua ki roto ki nga Hotera, me era atu whare e harakukutia ai kia para-kore nga mea paku Whenua, ahakoa pewhea te pupuri a te tangata Maori i tona hea, taea ake e te Pakeha te hoko ki tana moni, e nga Rangatira, waiho tatau i raro i te ringa tiaki o te Ture tau-tiakitia ai. E tika ana kei runga kei te kino o te rarangi 37 o te Ture Poari tetahi take nui i tono pooti ai a Mohi mona, ki ta matau nei titiro he take tena hei whakatikatikanga ma nga Komiti o nga Mema ki Poneke, he Mema nei hoki a Mohi no taua Komiti, mete Uamairangi, me Hoani Ruru, me P. Ngata, me etahi atu, me haere ki reira, i te mea hoki kei te hainatia haeretia e matau te Pitihana kite Paremata mo te Pire Poari, ara mo te whakatikatika i mahia i tera tau ki Papawai kia paahitia hei Ture mo te Tai-Rawhiti nei. Heoi ano, na matau. Eruera Kawhia. Ahipene Mika. Hemi Wakarora. Hemara Moana. Waitotara. Hurae 24/7/99. Kite Etita o te "Puke Ki Hikurangi." E hoa tena koe, tukua atu e koe aku kupu ruarua hei whakamahara ki nga Iwi Maori o te Tai-Hauauru. Nui atu toku tino hiahia kia whakaingoatia a Eruera Whakaahu Te Kahu hei Mema mo te Tai-Hauauru. ara hei reo mo nga Iwi Maori o te Tai-Hauauru ki roto i te Whare Paremete o te Koroni o Aotearoa. A me tuku katoa nga pooti o nga Iwi ki a ia ; Heoi no taku kitenga i te panui a Ngatiapa, lia pa mai te pouri ki tooku ngakau i te kore oku e mohio ki ta ratou Take i penei ai, notemea kua rongo ratou i tooku hiahia kia whakaingoatia a Eruera. (2.) No te tau 1898—97—98, ka korero a Eruera kia Ngaatiapa, kia tapapa ki raro noho noaiho ai whakarongo ai ki nga mahi a nga Iwi Maori o nga Motu nei, ara e tohe nei kite amuamu kite Kawanatanga mo nga Whenua, me era atu mahi o te Motu e korero kino nei kite Kawanatanga, heoi na Ngaatiapa tonu te tohenga kia tu taua tangata nei a Eruera hei Mema mo nga hui a te Kotahitanga, kaati kua kitea te mangeretanga o nga Iwi Maori ki ta ratou mahi, na kua kite tatou kua oti te korero a Mahuta raua ko te Kawanatanga mo te taha kia Mahuta. Na konei ahau ka raahara me

-whakaingoa ahau ia Eruera hei mangai mooku me etahi ake, ara mo nga ritenga o te Tore e pai ai te toronga o nga ringaringa mete hikoinga o nga waewae, i rdto i nga Ture e whakahaerea nei. e te Iwi Pakeha, ahakoa ra kai te mohio ano ahau he tangata hapai tenei i te Haahi Maori o tenei Motu, E tika ana e pai ana hoki mo tetahi waahi o te tinana ara mo te Wairua, engari mo te taha kite tinana kikokiko taku i hiahia ai. me tooku kite i te pai, i te tika, i te marama o nga whakahaere a tenei tangata,' mo toona tinana, me nga mahi whakahaere Whenua me ona tohutohu ki ona Iwi. E rongo ana au a mohio tonu atu au kite tika kei roto, me tooku kite hoki i ana whakataki korero, mo nga tikanga nunui na reira ka mohio atu an ko te ahua tangata tenei hei whakahaere i nga Iwi Maori o te Tai-Hauauru kia tupu ai kia ora ai i roto i nga Ture Pakeha, He maha nga tangata matau, Rangatira hoki o te Motu nei e kite ana au e mohio ana an, e rongo ana au i whiwhi kite Whenua, a haere ana nga whakahaere i runga i te whakamanamana ki ona Whenua ki ona tapnga ki toona Rangatiratanga, heoi te tukunga iho he mate no te tinana i te whakama i ona rnea katoa kua memehe katoa. • E mohio ana hoki au pai rawa atu mehemea i tahuri katoa mai a Ngaatiapa, me era atu Iwi o te Tai-Hauauru ki taku mahara mo tenei tangata, tera e kite te hunga ririki te hunga rawa kore i tetahi painga. Tenei ano tetahi korero i rangona e au e kiia ana ko te hiahia o nga tangata kite Mema he moni, na maaku e ki atu taku kupu. E hara a Eruera i te tangata kore moni, engari he tangata whiwhi ano tenei i te hereni o ana reti, a ki taku mohio kai te neke atu i te £7OO pauna i te tau a te kotahi o tenei tangata, tetahi kai te neke atu hoki i te 1 000 eka a tenei tangata kaore i te ret:. Na e nga Iwi o te Tai-Hauauru whakarongo mai mahara mai, titiro mai ki nga kupu e rua nei, ara te oranga o tenei tangata, tetahi o aku kupu no te tau 1893 i tohe te tangata nei kia pootitia ia hei Mema, heoi kiia ana te kupu a nga Iwi Maori he Hawhekaihe te tangata nei ki te-tu hei Mema, ko te whakarerea te Iwi Maori, a ka oma kite taha Pakeha, no reira ano i puta ai te kupu a Eruera i mea ka whakaae noa atu ia ki fce haina i toona Ingoa ki tetahi pukapuka hei pupuri ma nga Iwi Maori o te Tai-Hauauru i ona Whenua, mo te kitea kua oma ia kite taha Pakeha kua mahuetia te Iwi Maori na me riro rawa mai ona Whenua ,i nga Iwi Maori, heoi kiia ana tena ritenga he mea kino. Kaati e hoa ma i runga i tena tu whakaaro, ka titiro ahau he tangata tenei e kaba kite tuku 1 toona tinana ki a mamae mo te Iwi Maori ? Na taku kupu mo te panui a Ngaatiapa, he tohu aitua pea tenei tu whakahaere, notemea i rongo ahau i haria a Hoone Heke E Taraua me ona matua ki toona Whare i Parewanui, no roto i te Whare ka korero raua kia Hoone Heke, ka whakaae ka tae tinana raua ki Waitangi, mo nga mahi a te Eotahitanga, heoi kaore hoki i tae, kaati kua karangatia ano e Ngapuhi ta hui ma te Kotahitanga hei te Maehe e haere ake nei, heoi kua panui nei a Ngaatiapa kua kore ia e mahara pooti Mema mo te Paremete o te Koroni mete Kotahitanga. Na kauaka e kiia he whakapae taku, engari he tika tonu no te taenga o Marumaru mete Tama kia Ngaaii-ruanui ka rongo i nga korero a tera Iwi, na reira ka hoki mai kite Iwi takahi ai i te kaki o ta raua kupu kia Hoone Heke. (2.) Tenei ake ano tetahi tino Take i penei ai te whakaaro o Ngaatiapa, ina hoki te maha o nga wiki o nga marama e haere ake nei ka tae ai kite ra whakaingoa Mema, kaati e te Iwi e Ngaatiapa, e ki ana o koutou Tupuna me mate tu te tangata, te matenga mo te Rangatira me mate ki waho ki-te ihu o te pakanga kaore kia koe, ka tu ki runga i te tuatahi heoi noho kau iho ki raro ou mahara kia patua nohotia koe e te Ture, titiro ake to ngakau, kite whakatauki a o koutou Tupuna e mea nei Tikitiki iti kai hea ou tohunga, ina te piko nei ka eke te hana o Paerangi ki runga? mehemea hoki i whakaae te Iwi i te wa i korero ai a Eruera to koutou karanga maha, kia whakatitaha koutou i nga mahi a nga Iwi Maori o te Kotahitanga penei tika atu koe, ko tenei kua uru koe kai roto heoi ka unu Take kore koe ki waho, he aitua. E kore rawa e pai kia ohorere o tatou ngakau i te kupu engari kia manawanui

ahakoa kore nga Iwi Maori e tahuri mai ki te pooti i taku tangata hei Mema hei reo ki te Paremete ote Koroni, ka; tche tonu ano au a tae atu kite tau 1902, ka tohe ano au kia tukua mai nga pooti, me mutu te puhaehae kei mauria ki mua i o tatou aroaro, e kore te Iwi Maori e ora i te mahi puhaehae. Hei konei mutu ai ak:u kupu kauaka a "Te Puke" hei hoha kite tuku i enei kupu. Na to hoa mokai a te Ture. Te Aoturoa Whiu. E tautoko ana au i o kupu katoa e panui nei. Kawana Ropiha.

Takurua Matenepara. Akuhata 15, 1899. Kite Etita o "Te Puke Ki Hikurangi" me to Komiti, kia tau te rangimarie kia koutou, mete manaakitanga hoki ma to koutou matua koutou e tiaki e whasakaha hoki, heoi te mihi. Utaina atu aku kupu, kia haria atu e "Te Puke" kia kite mai oku whanaunga i tua o Tararua, ara, ite TaiHauauru, kua kite iho ahau i te panui a te Rangitakoru, e mau nei i te nama 11 wharangi 8, e ki mai nei katahi ano ia ka mohio kai te ora ano au, e pai ana taua kupu, kia rongo mai o taringa, kaore au i kite ite Ingoa o Marumaru, i roto i panui, kaore au i kite i to te Pakaru Ratana, kaore au i kite i to Hoone Waitere, kaore au i kite i to te Wirihana Hunia, kaore hoki au i kite i tooku i to Kawana Ropiha, ko matou ko oku tuakana me -ta matou tamaiti nga tino tuturu o Ngaati-Apa, e kore koe e kaha kite ki mai ehara ahau i a Ngaati-Apa, ko te Tiamana oto Komiti, ko Taiaroa te Ingoa, eta, kaore ahau i mohio ki tenei tangata, kaore ahau i kite e whakahaere tikanga ana tenei tangata mo tenei Iwi mo NgaaLi-Apa, raua ko Hirini Mohuia, ka patai atu au kia koe, ka taea ranei e koe te whakamutu a "Tiaki Tiwini" te Mema o te takiwa o Ngaati-Apa, kaati tena patai aku. Ki a rongo mai koe ki fca aku kupu, ka pooti Mema matou ko oku teina, kaore i a koe te tikanga mo matou ko oku teina o Ngaati-Apa nei matou, kei te ra pooti ka tae atu ahau ki to aroaro, eta unuhia atu to panui kaua koe hei to noa atu ia matou ko oku teina ki roto i tau panui, kia rongo mai o taringa, no Ngawairiki a Hiroti, na Haimona Te Iki. Heoi ano aku kupu. He kupu ke enei. Ki oku Hapji ite Tai-Haua-uru me pooti Mema koutou, kaua rawa e whakarongo kite panui ate Rangitakoru e ki nei, ka mutu taana pooti Mema mo te Paremete o te Koroni, e ki ana ka mutu tana pooti Mema mo te Kotahitanga, ko hea ra taana marae i hapai ai i nga tikanga ote Kotahitanga.

Heoi ano nga kupu. Na Kawana Ropiha

Mercer Waikato. Akuhata 2/8/99. Kite Etita. E hoa he whakaatu i te ahua o te pito ki raro nei i tenei tau ka nui te kaha o te maeke he maeke katoa nga ra me nga po. Ko te ahua o te maeke he mea whakaranu kite ua mete huka, kaore e penei i nga tau kua mahue ake nei. Waihoki mete tangata kanui te mate kite po. 0 te pito ki raro nei. No reira te pu aroha mo te ope a te Wherowhero kua riro atu nei ki Tai-Porohenui, e ngaua haeretia na e te maeke. I hoki iho maua ko Mahuta i te Kuiti i te 28 o te marama ka taha ake nei i te tuku atu i a te Wherowhero, me ana Iwi kaati ena. I kite iho au i te panui a taku Rangatira a te Whatahoro i te nama 9 o te tau 2 o te "Puke Ki Hikurangi" wharangi 3. E penei ana taua panui. Na tenei ka kite iho i nga korero nga Nupepa Maori e rua. o Aotearoa nei, nga tono mo Mahuta Kiingi 0 Waikato mea ake karangatia kite Whare Ariki noho ai hei Mema mo te Iwi o Waikato. Na e hoa ma e nga Iwi kia ata titiro te whakaaro mo tenei, taku me whakaoti nga hiahia o Mahuta me ona Iwi i a ia ano e noho ana i runga i toona mana ake ano kia mutu era, ka whakaaro ai kite haere ki nga turanga pahekeheke e homai ana kite tangata naku tenei, keia Waikato ano ia tana ake whakaaro ake mo ratou raruraru. Ka mutu te panui nei e hoa e te Whatahoro tena koe me

to ata whakamarama i o ou whakaaro, mo taua turanga pahekeheke ka haere nei a Mahuta kite nobo. Otira me penei taku whakaatu kia koe, ko Mahuta Jhe • tama Na Tawhiao He Mokopuna Na Potatau Te Wherowhero. Te Wairua o Mahuta ko te Wairaa o tana matua o ' tana Tupuna kia mohio ai te katoa. He nui te Kororia i hoatu kia Tawhiao. Timata mai ite Kawanatanga i a Ta, Tanara Makarini. Tae mai ana kia Kawana Kerei Tae mai kia Te Paraihe, Tae mai kia Te Paranihi. Ena kororia kaore rawa tetahi i tangohia ki a kotahi. He nui nga tangata ote Motu nei kei te mohio, kei te mohio, kite nui o enei kororia e korerotia eau nei. Waihoki he nui kaore ano i rongo. Otira kite whakaaturia eau tera e ketekete te nuinga o te tangata mo te ahua i enei ra, me penei takn whakamarama. Kaore a Tawhiao i whai ki te kororia mo toona tinana mo toona Ingoa ranei, ara mo Waikato, engari i titiro ke ia ki nga Iwi o te Motu, kaati nei taku whakamarama mo te taha kia Tawhiao, Kua kite te iti te rahi i te nui o tena tangata o Tawhiao, kaati ko Mahuta kei runga tonu ite raina o toona matua. Ka hoki ano taku korero mo nga whakaaro o taku hoa Eangatira o te Whatahoro, ki taku whakaaro ki to panui he ahua tawai. Ko te tikanga ia ma koutou ma nga tangata nunui he whawhai atu ki o tatou hoa Pakeha, kaua ano e tahuri mai e ahua taunu kia tatou Maori nei ano. E hoa i kite au i to Ingoa i roto i te "Huia Tangaia Kotahi" ko koe tonu tefcahi o nga Pou-toko-manawa o roto i te . Iwi Maori. Kaua koe e whakarongo ki nga rongo ahua pohehe mo te Ingoa Kimgi, e tawaitia nei e koe te Kiingi 0 Waikato, e tika ana no tenei ra. Otira i hangaia mai te Kiingi nei 1 kona ite Upoko ote Motu nei. Kei te mohio tonu matou nga Uri nei ki nga whakahaere o nga ra kua pahemo. Te kupu a Potatau whakarongo mai Waikato, a muri kei whakaae he Atua he Taitahae kite whakaae koe ko koe ano kite puta. Waihoki mete aha e kau nei Waikato i roto i te Wai, tawai noa mai, tawai noa mai. Na Tahuna Herangi.

Hui kohi moni a nga Iwi e rua i karangatia, e nga Tai-tama me nga Tai-tamahine o Hamua ki Ngatauewaru te Oreore Wairarapa, i te 6 o nga ra o Hurae 1899, hei kohi moni mo nga kahu o nga Hoia i tae nei ki Papawai i te Taimana Tiupiri i te 22 o Hune 1899, no te 6 o nga ra ka haere atu nga Tai-tama me nga Tai-tamahine me etahi o nga kaumatua ki taua hui, ka haere hoki a Tamahau, ka haere te Peene Paraihc o Hikurangi, ka tae ki Ngatauewaru whare hui, i haere atu enei i Papawai me era atu kainga, he nui te tangata, ka hui kafcoa a Hamua, nga taane nga Wahine me nga tamariki kite marae, no te ahiahi ka hui te Pakeha, te taane te Wahine, pai ana te ahua o nga Iwi e rua, kaore he tangata inu waikaha i kitea i roto i nga taha e rua, ka tu te Peene ka mahi i tana mahi, rite noa kite haora e whakatomo ai kite whare, ka timata te kohi, mo tetahi pu 3/6 mo te panatahi taane 2/6 mo te panatahi Wahine 1/6, kaore i roa kua kite whare i te Iwi kohi moni, kite titiro atu, ko te Iwi Pakeha i neke ake te tokomaha i roto ite whare, ko te nuinga o te Iwi Maori, i tu i te marae mete ka nga ahi hei arai atu i te Takurua, ka timata i te 8 karaka nga mahi, ka haka ka kanikani ka mahi i nga mahi ngahau a nga Iwi e rua, no te 12 karaka o te weherua ka takoto te kai, e whitu nga whakaekenga o nga teepu e rua, ka mutu, ka hari ano a tae noa kite ata 6 a. m. ka pakaru, kaore he raruraru i kitea i waenganui o nga taha e rua, he mea nui ki ta matau titiro iho tenei ahua o nga taha e rua kua noho tahi nei i raro ite mana huihui oto tatau Kuini tino atawhai, ka noho ano te taha Maori ite marae, no te po 7p. m. ka hui katoa ki roto ki Ngatauewaru whare hui, na nga tamariki Maori e noho ana ite Kura tenei po takaro, na nga kaumatua i huaki ka tuhera, ka mahi nga tamariki nei, timata ake i te kotahi putu metehawhetaenoa kitewha putu mete hawhe te roroa, ka pai ano kite titiro, muri mai ko nga Hoia ka whakatutu, muri mai ko nga Wahine ka whakatutu Hoia he haka, muri mai he kanikani ao noa te ra, he nui ano nga kupu a nga kaumatua i korero ai, mete tohutohu ki nga tamariki kia pai te hapai i tenei huarahi kohi moni ma nga Iwi e rua, me tino whakarite ki tona

tino ritenga Rangatira pai, whakaae ana nga tamariki, nga fcaha e rua, i te Haterei ka pakaru mai nga -whakaeke ki o ratau na kainga, ka tae mai o Papawai Kereitaorie. "Te Puke Ki Hikurangi."