Page image

hoki whakamuri aku whakaaro ki ā tātou hikoinga maha i roto o Ingarangi, ki ngā manaakitanga maha a tātou i ērā o tātou e taetae ake ana, ki ngā mahi a ō tātou tūpuna i puritia rā e tātou kia kore ai e ngaro i te mata o te whenua. Noho mai, e kare mā, i te tino kāinga:– Ka maringi te wai i te pua kōrari, Ko te rite i aku kamo…. Ko te aroha atu ki a koutou kei roto i a au e pupū ake ana; ka tangi kē au ki a tātou anō. Mō ā koutou manaakitanga maha i a au, tēnā rawa atu koutou. Ka hoki mai rā au, ā, tau ana te waka rere rangi ki Ākarana, ā, mai i reira ka hoki pērā atu au ki ērā ōku o roto o Ngāti Kahungunu ki Heretaunga. Heke mai ana au i te waka, haria ana au ki te marae kia tangi tahi ai mātou ki ō mātou aituā i hinga mai i a au e ngaro mai rā i tawhiti. Nā te mea kei reira aku koroua e takoto ana, ka aroha kē au ki te marae, ā, ki a rātou i tū mai rā ki te whakatau i a au. Ēngari ahakoa nōku ake tērā marae ki te taha ki taku koroua, kāore i puta ake ki a au te tino aroha ki tērā marae pērā me tōku aroha atu ki ngā marae o Waikaremoana. Aua atu, ka tangi mātou, ā, kātahi anō au ka pēnei kua wātea au ki te noho mai rānei, ki te hoki atu rānei ki Rānana mō ake tonu atu. Kua tekau mā rima marama au ki te kāinga i nāianei, ā, kei te kaha kē taku pīrangi hoki ki rāwahi. Ēngari nō tētahi o ngā wiki kua hori ake nei ka hoki ētahi o mātou ki tētahi hui a Ngāi Tūhoe i tū ki Te Kuha, i Waikaremoana. Kātahi anō au ka tae ki tēnei marae mō te tekau mā rua tau, ā, i te kaikā kē au ki te kite anō i te wāhi i whakatipuria ai au. Ko tērā o aku hokinga atu he hari mate, ā, e ora tonu ana taku kuia i tērā wā. I tērā wā anō hoki e nui tonu ana te tangata o ngā marae o Te Kuha me Te Waimako. Nō te tekau i te pō i eke ai tā mātou ope ki te marae o Te Poho-o-Hinekura. Whakatata atu ana mātou ki te whare, pā mai ana te reo karanga o Te Rana, tētahi o aku pakeke. I taua wā tonu rā ka kaha te puta ake o taku aroha ki aua wāhine e mihi mai rā, arā, ki taku tuahine, ki a Wina, ki a Ito, ki a Maria (tētahi o aku kaiwhakaako i a au e kura ana i Kōkako). ki a Hinekura, ki a Te Mouniko, ā, ki a Tona anō hoki. Nā te mea i te kaha te makariri, ā, i te kōrerorero ngā mea o roto i te whare, ka haria mātou ki te kai i te tuatahi. Ko ngā mea o roto i te whare kai ko ērā anō i a au e tamariki ana, ā, pai ana tā mātou kōrero anō ki a mātou. Ka mutu te kai ka haere mātou ki te whare ki te rūrū ki te whakaminenga o roto. I reira katoa aku pāpā, arā, a Te Kapua, a Wiremu Mātāmua, a Tiaki Mei, a Meimei me taku kuia, a Heu, kua noho nei hei kuia mōrehu mō ngā marae o Waikaremoana. Ka takoto au ki roto i te whare ka whakarongo atu ki ngā mihi mai a aku pakeke ki a au, otirā ki a mātou katoa, ā, ka aroha kē au ki a rātou e whakatau rā i a au. Oho ake i te ata ka kite au i te kaha mokemoke o te marae — kua kore noa iho he tāngata o roto i te nuinga o ngā kāuta; kua tipuria te marae e te rarauhe, e te otaota, ā, ko te whare i raro i a Hinekura, a Ruapani, kei te tū pākarukaru noa iho. Nā taku koroua, nā Wiremu, au i hari ki tua ki te kite i te marae i whāngaia ai au, arā, ki Te Waimako. Ka titiro au, ā, kātahi anō ka āta kite i tēnei mea i te tino mokemoketanga o te marae. Ko tō mātou kāuta i te tū tonu ahakoa kua tino korouatia i nāianei, ā, nō taku kitenga iho i tēnei ka tangi kē au i te kaha o taku aroha ki te marae, ā taku aroha anō ki a au anō. Ka hoki aku mahara ki te wā e tamariki ana au i te marae, rā, ā, ki te wā e nui ana te tangata ki reira. Kua tū kore tangata noa iho te nuinga o ngā kāuta, ā, mārakerake kē ana te āhua o te marae. I a au e tū rā, e tangi rā, ka kimi au nā te aha kē rā au i pēnei ai. Nō te pānga rā anō mai o te aituā ki a mātou i tā matou hui, kātahi anō au ka āta mōhio. I te pō o te Hātarei ka rongo mātou he aituā tō mātou — he tamaiti i whara i te pū, ā, ka hemo — tekau mā rua, mā toru noa iho rānei, te pakeke o taua tamaiti rā. Nō te ahiahi o te Rā Tapu ka haria ake te tūpāpaku ki te marae takoto ai. I tino whakarangatiratia tēnā tūpāpaku i te nui o te pakeke hei tangi, hei mihi, hei poroporoaki i a ia. Ka whakarongo atu au ki ngā reo poroporoaki o ngā kuia, ā, ki ngā whaikōrero a ngā koroua, ā, kātahi anō ka āta uru mai ki roto i a au te take i hoki mai ai au ki te wā kāinga nei. I roto tonu i a au te hiahia nei e takoto ana, ēngari nō te hokinga rā anō mai ki te kāinga, ā,