TE HUI RATANA KI TE HAROTO

Toa Takitini, Issue 107, 1 August 1930, Page 2127

TE HUI RATANA KI TE HAROTO

(W. H. Nikera) No Hune te 22 o nga ra 1930 ka hui nga morehu Ratana ki te Haroto mo nga take e rua (1) Te Kawanga oTe Whare Manuhiri (2) Hurahanga Kohatu. Nga iwi i hui mai, Te Wairoa, Mohaka, Wairarapa, Te Arawa. Te Manuhiri-tu-a-rangi ko W. T. Ratana me tona ropu morehu mai o Te Tai-hauauru. Kanui nga manaaki a te marae i nga manuhiri. Ka tae ki te haora hei whakapuaretanga i te Whare, ka panuitia te pohiri me nga kupu mihi a nga morehu o te marae, koia enei: Te Mangai, Tena koe! tena koe! tena koe! Tena koe te aka —tupuni o enei kupu e toru —Te Tumanako, Te Whakapono, Te Aroha. 0 enei ia e toru ko Te Aroha te mea tino nui rawa atu. Haere mai i runga ite aroha kite Iwi Morehu, kua pai heretia nei e koe ki raro i te maru o Te Haahi Ratana, i runga ano ra i nga kupu i kiia ra — ‘Ko Ahau Te Arepa, me Te Omeka; te timatunga mete whakamutunga. I te mea kua tatu mai nei koe, haere mai! haere mail haere mai! Lena koe e whakawaha nei ite ture wairua me te ture tangata. Otira kua paenga, kua whaiti i a koe te ture wairua; e lu mai ra te Temepara o Te Iwi Morehu. I te mihi, kei te mihi, a, mihi ake nei enei morehu mo lera maramatanga. Mo te taha ki te ture tangata; ina te Tiriti o Waitangi i kiia ai i nga ra kua huri ki mini kua pirau. Kaati no nga ra rawa i a Piri Wiri Tua ka mohiotia, a, ka rongo te turi, ka kite te kaapo — 4 E kei te ora tonu ia. Tena korua ko te Whaea; ta korua whanau, tae atu kite ropu morehu.

Lena koe na ana nei i taki iho te haa o Te Runga Rawa ki runga i tenei maramatanga i tiaho ai ki nga topito e wha 0 Te Ao. Haere mai i runga i enei ingoa e torn i runga i te pohiri a enei morehu. Kei a koe nga kupu a Te Mangai, te reo hoki o Piri Wiri Tua hei poito whakataanga manawa mo Te Iwi Morehu 1 tenei ra. Haere mai! Haere mai!! Haere mai!!! No muri tata ilio, ka whakapuaretia Te Whare e W. T. Ratana. Ko te inoi, ko nga himene, tuatahi na Te Koea o Ratana, tuarua na Te Koea o Moteo, ka reka nga waiata. Ka iriiritia te ingoa o te Whare ko Piri Wiri Tua, a he mea whakahonore rawa te tapanga i tenei ingoa ki to ratou Whare notemea e ki ana a Ngati Hineuru he tangata nui rawa no ona tenei ingoa, a kei te whaka moemiti rawa ratou mo tenei honore. I mini i tenei ko te hurahanga kohatu. I tapaetia tenei e Ratana ma nga Apotoro ara ma Taketake Tipene raua ko Pera Hohepa. TE HAKARI NGA MAHI Te kaihaukai, i wania ki nga rau kawakawa, ki nga rau tawhiri, nga taonga o Te Wao-nui-a-Tane. He rau kawakawa ra ata parea ake He rau tawhiri, whiria mai roto e au. He rau manuka ra kei manukanuka. He ran ake, rau tangi kei roto nei e au. He rau tutu e Piri tuturu taua Tupunitia ki te aka-tauroa e au. Horahia ana e Ngati Hineuru i te ra e whiti ana tena mea a te kai. Te kai whakapeke o te ngahere, te huahua, te manu, te aiuhe, te pikopiko tae atu kite pepe kimoa iho ana e Tama-nui-te-ra. Te ika, te mataitai, nga taniwha o Tangitu, pae ana i te akauroa. “Ka whakairi ki te whakarua koia! !!” Ahakoa i kinitia mai i roto i nga tauaraitanga a te ture tangata, otira i tenei ra, ano tona rite he whakaaranga no o koutou tupuna no o koutou maatua i te po, e iri nei i te ngutu o te tangata te koha a ratou ma i mahue ake nei i roto i Te Tiriti o Waitangi, i rahuitia ai, ata wehe marika, nga mana, nga rangatira, ki nga tahere, ki nga parumoana, ara ki te 'HINT kite ‘MATAITAI’ e korerotia ra i roto ite whakatauki a to koutou tupuna a Tataramoa he whakautu ki te

patai aTe Whatuiapiti mo le kai ma tona wahine: — Ko Maungahaaruru ki uta! ko Tangitu kite moana! . Kai ana te ili. Kai ana te rahi. Ano tona ahua, he kai whakapeke na te hakoro, na te hakui, ma Rangi-a-ku. Mehemea nei i penapenatia mai i a ratou ra ano, i roto i nga pataka whakatapu, kia tae ai kite aroaro o te manuhiri-tu-a-rangi i matohutia e Rikirangi ma, i ma-rototia mai nei i nga reo wehiwehi ote po: — “Meake te ra, tu ana he Manuhiri-tu-a-rangi ki o koutou aroaro!” I roto i tenei ra, kua eke mai ki to koutou marae e Ngati Hineuru, te tinana, te wairua me te kupu e kiia ra — “Ko Ahau Te Arepa me Te Omeka! Te Timatanga me Te Whakamutunga.” Ka paenga enei mahi, katahi ka whakamarama a Ratana kei te whakatakotoria nga take i whakahaeretia ra nga hainatanga pitihana mo Te Tiriti o Waitangi ki roto i tenei turanga Paremata. Na te patai ‘Tena mehemea ki te kore e whakaaetia mai, ka pehea? Katahi a Ratana ka patai E hoa e Mohi (Te Akonga) pehea te kupu? Ka whakautua e Te Akonga i te reo pakeha ‘Geneeva! (Hiehie boy) ka hoki te patai, Katahi ka uia e tetahi atu ‘Tena mehemea kite kore e whakaaetia mai i reira, ka pehea? Te whakautu a Ratana’ Kei a tana tena. Koia tenei tetahi o nga taonga nui i taua hui ara ko te haka he mea ngeri. (W.H.N.) Huihuia! huihu Ratana o iivi ki raro ki a koe kia rite, pakia. „ Aue! Haere atu! Te Iwi Hoki mai ano. (W.H.N.) Aue! Haere atu! Te Iwi Hoki mai ano. (W.H.N.) Ko te 'take ote Tiriti Te Iwi E tu nei! * (W.H.N.) Etu nei! Etu nei! Te Iwi E tu nei te tikanga kua takoto ki Te Ao i aue! Ka mutu nei ra nga kupu korero o tenei o a tatou hui-a-iwi. Ahakoa hoki e ra-roto ana te taahu o enei korero, e Te Toa Takitini, e Te Marohirohi, tapaelia atu ki nga marae maha, kite iwi, hei pai, hei kino, ite hanga ka mana i ahau to reo e karanga nei iia rnarama iia marama:—E aku Toa Takitini! whakatangata ! Kia Kaha!