TE INGOA NEI AOTEAROA

Toa Takitini, Issue 103, 1 April 1930, Page 2033

TE INGOA NEI AOTEAROA

(Te whakahoki a Dr. Wi Repa) E tika ana me kaati nga korero mo tenei take a tatau. Ka ki noaiho te Pepa a “Ngati” i enei korero kaore nei he mutunga. I puta ai tenei korero kei runga i taku patai: he aha te ingoa Maori tika mo te “Niu Tireni” a te pakeha? Naaku ano i whakahoki. I ki an e tika ana me nhi tenei ingoa Aotearoa ki runga kite “Ika-a-Maui” raua ko te “Waipounamu” Ara kite whakahua tatau te Maori i te ingoa nei i a ‘‘Aotearoa ’ mo nga motu e torn o “Niu Tireni” taua ingoa. I whakamarama an i reira i te take i whakaaro ai au ko “Aotearoa te ingoa mo Niu Tireni. Na te pakeha tonu ia i whakatau tenei ingoa mo Niu Tireni.” Kei roto kei nga mapi e akona nei e a tatau tamariki e mangu ana enei ingoa: “New Zealand (Aotearoa); “North Island” (Te Ika-a-Maui); South Island (Te Wai-Pounamu). No reira, mo runga i tena awangawanga kua tau ra. Mo te taha e tohetohe nei nga kai tuku-korero kite “Toa.” Heoi ana te koha o a ratau tohetohe ko tenei: E whakaatu ana ratau i to ratou kuare ki nga korero tawhito a te Maori. Kua mau ki roto ki o matau nei whakaaro, ko nga korero a te Maori kei te “Polynesian Society” e tohu ana. Ko te tangata e tautohe ana ki tera kaupapa ka karangatia ia kia tomo ki roto kite “keehi” kite whakaatu i nga lake i rercke ai taana i ta te Polynesian Soiiety,” No reira me waiho i runga i ta nga kaumatua i korero ai ki nga tohunga o te “Polynesian Society” na Kupe, na te wahine ranei a Kupe, i tapa tenei injgoa. Mo te ki a nga ruanuku o te Tai-Hauauru no te waka no “Aotea” te ingoa. E kore a Skinner, a Percy Smith, mete Rangihiroa e tautoko i tenei korero; notemea he korero hou rawa tenei, he korero tamariki rawa hoki. Kia ngaro ano te he ote korero. Tena ko tenei, puta ana mai te korero nei raua tahi ko tona whakahe! E kore rawa a Ngapuhi, a Ngati Whatua, a Waikato, a te Arawa, a Matatua, a Horouta, a Takitumu; ara te ‘“torn koala’ o Aotearoa e whakaae kite tohe a enei tangata. Kua tuhia mureretia e ana tangata ko “Aotearoa” te ingoa o taua waka. E; ko “Aotea” te waka. Ana te kainga i tapaia hei ingoa mona ko “Aotea” e tata ana ki Kawhia ‘Nga Mohi p. 95). Kaore tenei kainga e kiia ana ko “Aotea-roa” E ki ana nga pukorero o te Tai-Rawhiti, ko te ‘‘Arawa,” ko “Tainui” ko “Matatua” nga waka tuatahi o te heke i u mai ki Aotearoa nei. He aha ra i kore ai te Motu nei, nga Motu nei ranei i tapaia ko “Te Arawa-roa” ranei, ko “Tainuiroa” ranei, ko “Matatua-roa” ranei. Tena, whanga rawa a

Tamatekapua me tona iwi, a Hoturoa me tona iwi, a Toroa me tona iwi, kia u mai te waka i mahue atu ra ki Rangitahua aukahatia ai, ka tahi ano ka tapaia te nukuroa nei. E ki ana a Percy Smith i roto i tona pukapuka ia “Hawaiki,’ no te tau 925 nuku atu, hoki iho ranei, te wa i a Kupe (p 216). No te tau 1350 i u mai ai nga waka o te heke. I roto *i enei tau e 425, kowai te ingoa o te whenua? Kei te kopikopiko tonu hoki te tangata ki Hawaiki ki konei. Whanga rawa te iwi kia u mai te waka nei a “Aotea” katahi ano ka tapaia te ingoa! E tama ma! E tama ma! Na T. Wi-Repa.