197.—HE WAIATA MO TONA WHARE, Na Turongo.

Toa Takitini, Issue 94, 1 June 1929, Page 1024 (Supplement)

197.—HE WAIATA MO TONA WHARE, Na Turongo.

(Waikato).

Na Te Nguha Huirama nga kupu, nga whakamarama. Ko Turongo he tupuna rongonui, he tupuna rangatira no Waikato, no runga i a Tainui. No tona taenga kite rawhiti, kite takiwa o Ahuriri, kite kainga oTe Angiangi ka mahia e ia te whare. laia e mahi ana ka whaiaipo ki a Mahinarangi. Oti rawa ake te whare ka mohiotia e Te Angiangi, papa a Mahinarangi, kei te moe tana kotiro i a Turongo; ka riri a Te Angiangi. Ka whakaaro a Turongo me hoki ia ki tana pa, ki Rangiatea. Katahi ka waiata i tana waiata. I taua wa kua hapu a Mahinarangi. Na, ko tetahi tenei o nga hono nunui, o nga hono rangatira o nga tatai tangata o teiwi Maori. Ite taha ki a Turongo he huinga no nga toto rangatira, no nga uri toa, no nga mana, no nga wehi o runga i a Tainui. I te taha ki a Mahinarangi ko nga toto tuku iho i a Paikea, i a Tamatea, i a Kahungunu, i a Rongomaiwahine. Ka puta nga uri e noho ra i Waikato, i Hauraki, i Taupo, i a Ngati-Maniapoto, i te upoko o-*te ika ki Otaki. Ko te whakaputanga o te kawai ariki ko Potatau Te Wherowhero tae iho ki ana uri. Hei kona ra, e whare kikino, Tu mai ai, Hei whakaahua ma te tangata I te hikitanga o te poupou, Ka kopa i tehi' tara, Ka hira kei runga. No namata mai ano i ako mai 1 te waihanga, ko Ruatahuna, 2 Ko ta rekoreko, rere mai te pua Ko te ua-awha, Ko Moana-nui, ko Moana-tea, Ko Manini-kura, ko Manini-aro, Tenei ka tu kei te takutai, Ko te koha a Turongo. Opane koanga au, Ko te wahine nana i hari mai Te toki pounamu, Hei taratarai atu i te poupou, Kia ngangao 3 ai. Na to matua koe i whangai Kite umu o te hotu Mo te moe-tu, mo te moe-ara. 0 kupu kei roto, o mahara i roto To ngakau kite mau toki, ' He matawaia kite hanga E tu mai nei. He aha koa he kopae tu Ki waenga te marae, He kahu makere, he ngongoro i roto He moe ki raro, e.

'Tehi: He whakapotonga no ‘tetehi’. Kite Tai-rawhiti ‘tahi,’ he wKakapotonga no ‘tetahi.’ zßuatahuna: No te whanau a Rua, nana te waihanga, ara te mahi hanga whare, whakairo, aha. Ki nga waiata a etahi atu iwi ko Rua-te-pupuke, ko Rua-te-ata-mai. (Tirohia waiata nama 141). 3 Ngangao: Ko te ahua o te rakau ina taraia e te toki kapu.