TE MATE KOHI, Consumption.

Toa Takitini, Issue 94, 1 June 1929, Page 1013

TE MATE KOHI, Consumption.

TE PUTAKE O TE “KOHL” T. WI REPA, M.8., Ch.Bwaipiro kia inu tona hoa kohi e mare toto ana. Ka mutu tona hoa, ka inu hoki a ia. Kia tupato mo tenei ahua. Kua kite ano au i te tangata ora e inu ana i te kapu wai i muri tata iho ite mea mate kohi. Tuarima:Jle ngongo ite hau ki i te puehu mate kohi, ka mare te mea kohi ki waho. Ka maroke, ka uru ki roto ite puehu. Ka pa te hau ka puhia haeretia. Ka ngo> ngoa ete tangata ka pangia ko ia. .Ko ianei te take ivhakahautia nei nga tangata kohi kia tuwha ki ro patara ki runga pukapuka ranei ka tahu ki te ahi; ki runga pakaru kaka ranei ka tahu atu. Tuaona: He Kore no te tangata e tiaki pai i a ia; ka kai waipiro, ka haurangi, ka moe noa i waho ranei i runga ite wahi maku, ka noho i ro kakahu maku mo te nuinga o te ra, ka pangia ete rewharewha. Ka waiho tonu tena hei mahi, ka pangia e te mate kohi. Tera etahi “titiro,” ara kite reo pakeha he “test” mo te mate kohi. Ma taua raweke e wai-tohu kua uru to mate kohi ki roto ite tangata. Ahakoa ora te ahua ote tangata, mehemca

kei roto ia ia te purapura o te kohi e takoko ana, ka waitohu taua “titiro.” Eotoru aua “titro” Anei ralau: (1) “Yon Pirfquet,” (2) “Calmette,” (3) “More.” Kua whakamatauria te “Von Pirquet,” mete “Moro” ki Niu Tireni nei. Ite tan 1913-1914 ka “tirohia” nga tamariki pakeha e 383 o Niu Tireni e nga tohunga ote Tari ote Ora kite “Von Piquet.” £93 a aua tamariki he kakano mate kohi i roto. Ko te ahua ia o aua tamariki i mua atu o te “tirohanga” he ora katoa. I mua tata atu i te tau 1927 ka “tirohia” e tahi o nga tamariki kura o Poneke, me Canterbury e Dr Mary Champtaloup o te Tari o te Ora ki te “Moro.” 0 nga tamariki kura o Canterbury i tirohia,” 17 i roto i te rau tamariki he kakano kohi i roto. 0 nga tamariki kura o Poneke i “tirohia,” 10 i roto i te rau he kakano kohi i roto. I te Porowini o Poneke ka “tirohia” etahi tamariki Maori. E25 i roto itc 100 tamariki Maori he kakano kohi i roto. I te “tirohanga” i nga tamariki Maori o nga tau pakeke katoa, ka kitea, e 50 i roto i te 100 tamariki he kakano kohi i roto. Eki ana a Dr. Elaine Gurr, takuta o nga kura Poari 0 Haki Pei, kanui nga tamariki Maori kei roto i ana kura e tirotiro nei he kakano kohi kei roto. I patai au kia Lambert, kai tirotiro a te Tari o te ora kei te Tai Rawhiti mehcmea pewhea te ahua ote kohi ki tona takiwa. Ko tona whakahoki kia au, ka nui. I tata kite 50 nga whanau kua ata tangohia e au o ratau whakapapa kohi, mai i nga tipuna, ki nga matua, ki nga tamariki. me nga mokopuna kanui nga mea kohi e whakaputa ana i tena whakatupuranga, i tena whakatupuranga. Mehe mea e “tirohia” ana kite “Moro” tera e kitea he kak an kohi kei roto i a katoa. O nga tangata i Nui Tireni e tapatapahia ana (Post Mortem) kia kitea te putake o nga mate, e 28 i roto i te 100 i kitea he nawe mate kohi i tetahi wahi o te tinana ahakoa he mate ke noa atu nana i patu. Ka kite tatau i konei: Tuatahi: He mate whanui te kohi i nh-orni noa atu i ta tatau e mohio nei. Tuarua: Ora tonu ai te kohi: Ina hoki i kitea ai nga nawe 1 runga i nga tupapaku a etahi atu mate: Tuatoru: Kei te rere te kakano kohi i nga wahi katoa. Na R. Korteweg o Amsterdam enci korero i kapea mai i roto i te “Tubercle” Nupepa o Mei, 1928. 1. Hunga rawakore: Ka pohara ano te ahua o nga marae me nga whare. He nui te mate kohi. 2. Ka pai nga whare, me nga marae, ka paeratia te miraka, ka ili ano te mate kohi. (Taria te Roanga.)