TE WHAKATU—NGA WAKA.

Pipiwharauroa, Issue 171, 1 August 1912, Page 5

TE WHAKATU—NGA WAKA.

[He maha nga waka. Ko nga mea rongo mii enei:— Aotea. I u mai tenei waka ki Taranaki. Ko te rangatira o runga ko Turk Na Toto tenei waka i hanga. Kotahi ano te totara i hangaia ai raua ko Matahorua. Te Arawa. I u ki Whangaparaoa. Ko Tamatekapua me Ngatoroirangi nga rangatira. Kurahaupo. Kaore e tino mohiotia te unga mai o tenei. Ki etahi korero, i n mai kite Tairawhiti, ki Whangaparaoa ano pea, ki Wharekahika ranei. Ko Rongoueroa te rangatira. Ki etahi korero i pakaru tenei waka ki Rangitahua, na te Aotea i man mai ngatangata 0 runga ki Niu Tireni nei. Matatua. I u tenei waka ki Whakatane. Ko tona rangatira ko Toroa. E kiia ana ko tenei tetahi wahi o te Aotea, ehara i a Matahorua. Tainui. I u ki Whangaparaoa. Ko Rakataura raua ko Hoturoa nga rangatira. Ka rere atu i Whangaparaoa ki Hauraki, ka toia atu ma Otahuhu ki Manukau, ka mahue i Kawhia. Ko etahi korero kaore i puta ki Manukau, engari i mau, whakahokia mai ana ano ki Hauraki ka haere i te moana huri noa 1 te hiku o te ika, ka tae ki Maunkau, ki Kawhia. Takitima. E kiia ana i u mai tenei waka kite Tairawhiti, ka noho etahi o nga tangata

0 runga i nga wahi i tu ai. Noho rawa atu tenei waka i Murihiku. E karangatia ana ano te muringa nui o reira ko Takitimu. Ko 1 amatea me Ruawharo nga rangatira. Tokomaru. I u ano tenei waka ki Whanmaparaoa, engari kaore i noho. Haere atu ana ano i reira, ka huri i te hiku o te ika, noho rawa atu i Tongaporutu i Taranaki. Ko Manaia te rangatira o tenei waka. Horouta. Kaore ite tino marama nga korero mo tenei waka, ara nga korero i kiia ai ko Takitimu. Ko etahi korero hoki kua tae noa mai tenei waka i mua atu o te Heke nui i a te Arawa ma. I hoki atu ano i konei kite tiki kumara. Eki ana ate Peehi, he tangata kiri pango etahi i haere mai i runga i tenei waka, e karangatia ana ko Ngaitamawhiro, i noho ki Matata. I penei te alma ote korero. I haere atu a Kahukura raua ko Rongoiamo, ka tae kite pa o Toikairakau. Ka whangaia raua ki te aruhe, no to raua whakakinonga, ka patai mai a Toi, he aha nga kai o to korua na whenua ? ■ Ka wetekia o raua tatua, ka ngahoro nga kao. No te kainga atu o Toi,°ka pirangi. Ka patai, he aha tana kai, ka kiia atu e Kahukura, he kumara. Ki pataia mai, kei when, ka kiia atu kei Hawaiki. Ka ki a Toi, me aha e taea ai e au. Ka kite atu a Kahukura i te waka, ka patai atu, he aha tera, lea tuhi kite wak ? Ka kiia mai, he waka. Ka ki a Kahukura, ma kona ,e tiki te kumara. Ko Horouta tana waka. Ko te hokinga tena o Horouta ki Hawaiki kite tiki kumara. Tera ano pea etahi morehu kaumatua kei te ahua marama ki enei korero. Ko nga waka ingoa nui enei : ko nga waka ote heke nui. Tera atu ano etahi, nga mea kaore e tino mohiotia. Ki etahi korero hoki 1 tae rawa kite go nga waka i tae mai ki Niu Tireni nei. Ko etahi noa enei o ana mea ririki :—■ Araiteuru. No te Waipounamu. Mamari. No mua noa atu tenei waka ite heke nui. I tutaki i a Kupe ite hokinga atu 0 Kupe. Iu ki Hokianga. Matahorua. Ko te aka tenei o Kupe i haere mai ai ki Niu Tireni. No tona hokinga atu ka korero atu i te ahua o te whenua, ka haere mai nei te heke nui. Nukutere. I u tenei waka ki Marahea. Aratauwhaiti. No mua noa atu tenei waka. Ko Tiwhakawhaka me Maku nga rangatira. I uki Whakatane. Ko te waka tenei o Toikairakau. Aratawhao. I hangaia tenei waka ki Whakatane hei tiki i te kumara.

Mahuhu i u ki Kaipara, no mua ano i te heke. Nukutere me Mangarara i u ki Waiapu. Ringamatoru me Oturekeao i u ki Ohiwa. Pangatoru, Arikimaitai i u ki Taranaki. Ruakaramea, Waipapa, Mamaru, Riukakara, me Moekakara i u ki nga takiwa o Ngapuhi. Ma nga tangata matau e pa ana ki tena ki tena o enei vvaka e whaktikatika enei korero.