HE TAPUAE MOA.

Pipiwharauroa, Issue 169, 1 June 1912, Page 6

HE TAPUAE MOA.

I TERA marama ka kitea etahi tapuae moa Id te ngutuawa o Waikanae, he awa iti kei Turanga nei. Kua kitea noatia atu etahi tapuae pera i mua, engari kaore nga tangata o aua ra i lino whakapono, he tapuae tika tonu ranei, he mea math noa ranei na te tangata. Ko nga tapuae nei i runga huapapa, kaore hold i te takoto noa i runga, engari i nga whakapaparanga o roto o te huapapa. Ko etahi o aua tapuae i kitea i te whakapaparanga 18 inihi te hohonu, ko etahi no te whakapaparanga e torn putu te hohonu ki roto o te huapapa. No konei i tuturu ai te whakaaro o nga tangata na raua i kite, he tino tapuae moa tonu enei, ehara i te mea mahi na te tangata, kaore hoki te tangata e tae atu ki tera wahi o te huapapa mahi ai. E2O katoa nga tapuae i taea te kari, he mea tukituki te huapapa ki te koropa, ka kitea aua tapuae. Ko te ahua katoa o te tapuae moa aua mea, ko etahi he nunui, ko etahi he ririki. I meihatia ano te tawhitiwhiti o aua tapuae a kitea ana he rite tonu te tawhitiwhiti nga tapuae nunui, hei whakaatu mai kotahi te manu nonaana tapuae. He rite tonu ano hoki te tawhitiwhiti o nga mea ririki iho, ka mohiotia he manu ke ano nona era. Ko etahi he ririki iho ano. Ki te whakaaro a nga tangata na raua nei i kite e torn nga manu no ratou aua tapuae. E mea ana ano raua tera atu ano etahi tapuae kei taua wahi mehemea ka ata karia ano, engari kua tae atu hoki te huapapa kei te tahataha o te awa, kua uaua kite mahi. He aratereina, he mira mahi rakau hoki kei te taha o taua wahi, na konei i uaua ai ta raua mahi. Mehemea kaore, tera raua e whai haere tonu i taua huapapa. Ko nga meiha o nga tapuae nunui 12 inihi te roa te whanui. Ko nga

mea ririki iho 12 inihi te roa e 6 inihi te whanui. Kua oti katoa aua tapuae te mahi ki ro kehi, a kei tetahi o nga toa i Turanga nei e takoto ana hei matakitakitanga ma te tangata. Te mea nana i whaka tuturu te whakaaro ki enei mea, he tapuae moa tonu na nga korero he kainga moa tenei i mua, ara a Turanga nei. I kitea ki konei te ivvi moa tuatahi tonu i kitea e te Pakeha, a mauria ana taua iwi ki Ingarangi. Ko te tangata nana taua iwi i kite ko Rure, no te tan 1855 i kitea ai. I kitea ano hold ki konei tetahi held moa i nga ra o mua. Ina koa e man ake nei nga korero a tetahi Pakeha mo taua held. Ko nga korero nei i tuhia e taua Pakeha i te tau 1859. " I kitea tetahi held a tenei mqnu nui e takoto ana i te taha o nga iwi o te manu, ko taua held e takoto pai tonu ana. Ko te roa o taua held 12 inihi, ko te porotaka e27 inihi. Kua kitea ano hold etahi maramara held i etahi atu wahi, a na enei i tika ai te ki kaore e rahi te potae tangata hei paepae mo te held moa. Ko te manu whakamutunga i kitea e ora ana no te tau 1650." Ko te tangata nana nei enei korero he apiha no nga hoia i te wa o nga whawhai nei, ko Meiha Tamehana tona ingoa. Ko nga tangata na raua nei i kari nga tapuae nei, ko W. Kawhe raua ko Tumaha. He tangata tino mohiotia a Kawhe e te Maori, he kai whakamaori hold no te Kooti whenua Maori. He tangata ngakan nui ia kite kohi i nga mea penei. Kei aia e takoto ana tetahi held moa, ki tona ki he nui ake tana held i tenei e korerotia nei e te Pakeha i runga ake nei.