HE BETA KI TE ETITA.
Ki te Etita o Te Pipiwharauroa. EHIKA tena ra koe me tou purotutanga e whangai mai na korua ko Te Pipi i nga kai riireetoo ma o tatou wairua kia pena tonu koe kia ora me te kaha rawa hoki e ora tonu ana. E tama, tena koa tukua atu ena kupu hei korero tahi mai ma nga tini boa i roto i te wa o te Ariki, mo te tatai a te Atua mo nga wa i te ao (Kenehi i., 14, 16, 17, 18.) i tuatia nei ko nga tan a ko ana tuhituhi tutohu nei ko te Ra ko te Marama me nga whetu a tuatia iho tuhituhi mutunga tutohu a ena mea ko nga ingoa o nga tau, o nga marama, o etahi o nga whetu, o te maeke mete mahana, o te raumati, mete hotoke, ote ao, mete po (Kenehi viii, 22.) hei tatai i nga tau me era atu tatai tutohu i hanga nei e te Atua hei ruri tatai mo nga wa i te ao katoa mo nga whakatipuranga ano hoki e haere atu ana e haere mai a.ia (Kai i, 4). Te Atua ia e pumau ana ake ake (Wan ix, 7.) A i tapaia ano hoki e nga tipuna Maori nga ingoa o nga tau, o a ratou nei ingoa ano, ara, he Tau-ruru, He Tau-tu-ku-roa, e mohiotia ai te tika mete he o nga kai, me nga kai kinaki ano, me nga i .goa ano o nga marama, ina ano e whai na i te ,aha o tenei korero :
A heoi, e tupono ana kia Aperira te hangaitanga o te marama tuatahi o tetahi whakahaere tanga a Nehe-ra, a ka mohio te hinengaro e rua nga whakahaere tau a onamata, e pono ana ki a Hnne te tuatahi o nga marama o tetahi whakahaere tau ano a Nehe-ra, ara, Ko Te Tahi-o-Pipiri, eai ta te oriori. Otiia ko tena rarangi o nga marama i runga ake na no tenei korero a Nehe-ra e ki ana, “ I unuunu te Ra i toru i taui i te wha, ara e penei ana te ahua o taua korero ki a tatou. I maunu iti te haere o te Ra i te toru o nga marama ka tino taui rawa i te wha o nga marama ina ra i Toru-here-o-Pipiri, i Te Wha-o-Mahuru ae ra i a Hune, i a Hurae, ka hoki te ra kite Taha ote ao kite Tonga kite raumati.
. A heoi e rite ana ano pea tenei ki ta nga xwi o mua i te Paipera Tapu ina hoki e rua whakahaere tau o te Kawenata Tawhito. Ko te tautahi hoki o nga marama o te tau a Ronaki (Kenehi viii, 13.) engari kore he ingoa o taua marama. no te tau paeke i nga ra nga marama ka kitea te ingoa ko Etanimi ( I. Kingi viii, 2.) engari no te tau paeke ano te whika, ara, te whitu o nga marama e noho ana. i taua rarangi. Kati, na te Atua ia iki mai kia Mohi ma i Ihipa, ko Apipi ara ko Nihana te tuatahi o nga marama o te tau (paeke) ki a koutou. (Ekoruhe xii, 2 : xiii, 4. Ehetere iii, 7.) a ka noho ano a Etanimi'hei whitu mo nga marama o te tau paeke o te tau tapu ( Tauanga 29. 1 ; 1 Kingi 8. 2.) Na ite tau paeke ko Arara te tekau-ma-rua o nga marama, (Ehetere iii 7 : viii. 12, ix, 7.) ara ko Mashe taua marama. Na, ite tau ronaki ko Eruru te tekau-ma-rua o nga marama. (Nehem. vi, 15) ara, ko Hepetema taua marama ka tiko Apipi ko Aperira ia ko Te Ma-taln-o-te-tau. Ko Arara ko Maehe ia ko Pou-e-:angi hoki. Kaait noa i konei e nga hoa pononga ka mihi te ngakau ka whakahou re ka mea, kia ora Te Kingi o nga mea katoa i te raagi i runga puta noa i te ao katoa, e titiro tonu nei ona kanohi i nga wa katoa e kcre e moe mete kaha e pumau ana, e kore e ngoikore ka rite nei kite whakatau-a-ki ate Maori. “He whetu te kanohi he karaa te pa.wi,” ara, te mahinga mai ano a te Atua i te tim ta 14a ra ano, a mohoa noa nei, ake tonu atu, mete tuturu oto te Atua aroha, no reira nei te atawhai ma te Ariki ma Ihu Karaiti tae atu kite Wairua Tapu i tokotoru ai nga Atua, a ka kotahi ai ano Atua, a, ake ake ake. Amine. Kati ra i ena e Te Etita hei whakahei noa atu i tau poroaki korero m.ii ki tenei o nga hoa kai porearea noa ta tatou manu mokai uaana kite koroki a ka hoha noa hoi ano ka huri. No tetahi hoa pononga ano, na Hamiora Aparoa. M 4, 1903. Nga kupu tawhito o te reo o te Maori. Porotutanga ara Atahuatanga. Kai Riireetoo ara kai marietanga.
Kl TE EtiTA O Te PIPIWHARAUROA.
EHOA, tena koutou, ko hoa me to Komiti li honore kia ora koutou !
Heoi ena kupu. E te honore Etita ki a pai mai koe me to Komiti honore kite ta atu i nga kupu ruarua nei ki to tatau manu. Kia kuikuitia atu e ia ki nga marae e rere nei ia i nga motu nei. Heoi ake ena kupu. . E Reweti Kohere Mokena e hika, tena koe. E tu pono ana o kupu kite tika. Te mea tuatahi e wha ka tika e au ko to kupu mo nga tohunga maori. Ha rereke era o mua koira nga tuturu tohunga e hara o muri nei. Kaore enei tohunga e mohio kite hapai i nga karakia o nga takiwa o nga iwi o te motu nei. A, kaore hoki e kaha kite hapai i te mauri, i te toi ora ko te putanga o enei ko te tu ahei kauhanga huia e mauria ai nga rau targata e 200 e 300 ranei ki te wai, kite pae o Kahukura ka whakangaua kite kohatu i reira, kati hahatia ki runga. He roa te mahi ki reira. E whakataka ana i te mate ka mutu kite wai ka whakahokia ki te tuaahu kauhanga nui koi nei ra e Reweti, te tikanga o to kupu. E ki nei koe e whakahe ana koe ki o naianei tohunga, ae. Kaati tena, e Reweti, e hika kua pono o kupu i mea mai nei koe kaua i te rongo e rangi i te kite i mea nei koe, he pono ranei he tito noa ranei te ro :go o Wereta ki Whanganui ae, tenei kua tae mai ki a au nga korero o reira na Rangi Whak iteka Tawhiri i korero mai no te 13 o nga ra o Aperira i tae atu ai a Te Wereta me nga taiga a arahi atu i a ia ki Whanganui a Eruera to Kahu a Hare Matenga me a ratau wahine i tae atu ki Putiki, Whanganui, kotahi te wiki ki rei a ka arahina ki roto i te robe o Te Whiti ara kite .rohe o Taranaki ki Wa totara kia Ngarauru i haere a Hoani Mete Kingi, me Wiki Taitoko kite arahi, a, i moe kite ngutu awa o Waitotara ko te Ihupuku te ra kainga no Wakarua Tauira Parea taua kainga. E mohio ana ahau, a, i whakaatu tonu mai taua rangatira i te kupu penei mai ko te whakaaro o tenei iwi o Nga Rauru kei te rau kura tonu kei a Te Whiti raua ko Tohu. Otira me haere ano au kite kawe i a koutou kia kite kia rongo i nga kupu a Nga Rauru kei te papatupu katoa a i te ao nga o te ra ka tae ratau ki reira i te mara e tonu ka homai nga kupu penei na kua turia nga taringa o Taranaki ki nga mahi piropiti ki nga mahi tohunga ahanoa kaore e arongia atu nga mahi o naianei kei a Te Whiti anake toona Raukura kaati kei reira nga mahara i naianei kei te raukura anake tenei iwi kua hoha noa ki ena mahi tohunga. He nui te katoa ano nga mutunga o nga mahi ona ia uei. Koi nei nga kupu a nga rangatira b nga rauru a he Taraka tautahi a Wiremi konei ka a kahukaka, kai te mohio au ki a ratau. Heoi ra, ka pa te pouri
ki a Hoani Mete Kingi mo nga kupu a tona iwi a nga rauru ka mea a Hoani kaati ka hoki matau me ta matau tohunga kapuritia ano ai nga Wari iti no te pokatu, a te kahu kite whakaatu ite mahi a Te Wereta. He whakaora tangata ka mea atu e toru nga ra o te turoro kite mahi aTe Wereta ko te roanga o nga korero ate Kahu. Ko te Kotahitanga o nga iwi o nga motu nei a ko te wha ka marama hoki ite ahua oTe Whiti. Ko te pakanga ki Waitara te take o ona i pera ai a heoi kaore rawa i arotia mai ko te Kahu no Ngaatiapa ki whanga. E hui nei no te Hahi Ringatu a ia. Heoi ra e Reweti kua pono to kupu nei 1 a he moumou haere ki a Te Whiti ki a Taranaki ki te katuarehe. Kaati pea kei kapi te pepa akatoa tai hoa hoki etahi e tuku atu kia ora koutou nga kaiwhakahaere i te manu tangi pai, tena koutou nga iwi o te motu me nga kai-tautoko i to tatau manu, kia ora, kia ora i te atawhai o to tatau Ariki pai. Heoi ano, na to w’hanaunga, na T. H. Teipu. Te Puke.
i. Te Matahi-o-te-tau Aperira 4 2. Te Ma-rua-roa Mei 5 3. Tore-here-o-Pipiri Hune 6 4. Te-Wha-o-Maburu .. Hurae 7 5. Te Rima-o-hiringa-Nuku Akuhata 8 6. Te Ano-o-Kupu Hepetema 9 7. Te Whitu-o-Hokihea .. Oketopa IO 8. Te Waru-tuma-hoahoe. . Noema I I g. Te Iwi-o-Mmawa-whawha Tihema 12 10. Te Ngahwaru-kaipainga Hanuare I * 11. Te Ngahuru-tikotiko .. Pepuere 2 12. Poutu-ti-rangi Maehe 3
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19030701.2.4
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 65, 1 July 1903, Page 3
Word Count
1,669HE BETA KI TE ETITA. Pipiwharauroa, Issue 65, 1 July 1903, Page 3
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.