Te Aute Kareti.

Kopara, Issue 80, 30 September 1920, Page 9

Te Aute Kareti.

1. Kuvanga. —Kei te 15 nga tau o Henare k'a uru ia kite Kareti oTe Aute ite tau 1896. Tona timatanga ite timatanga ano ara ite karaihe tuatahi. He kata a Henare me ona hoa ara a Te Rana Waaka ma, a Wi Waaka ma na nga mea o mua atu i a ratou i to ratou nunui kite noho mai i roto i nga tamariki pakupaku. Te nuinga o aua tamariki i kata atu ra kaore i rangona i muri mai engari i hoki tonu atu totohu tonu atu pea. Ko Henare ia ahakoa ko te rua ano tona karaihe i path ai ia ka mutu taua Kura, kaore i arikarika tona whakatikanga ake haere atu ana. Ka mutu nei tana kura ka hoki ia ki Mohaka ki ona matua. 2. Nga mahi tahavo. —l timata ki Te Aute te rongonui o Henare kite purei whutupaoro. Ko ia tetahi o nga toa ai te tau 1898 ko ia tetahi i haere i roto i te tiima o Te Aute ki nga takiwa oTe Waipounamu kite purei kite Kareti nui o reira (Nelson College) me era atu tiima. Ko ia tonu kite riira i nga haka a Te Aute i runga i nga papa purei, i mua o nga pureitanga, i nga mahi ngahau hoki o nga po. I runga i tona toa ki tenei mahi ka hoatu e ona hoa he ingoa rangirangi (nickname) mona ara Tiger, “ He Taika” he ingoa kaingakau na ratou i muri mai na Henare hoki. Kei te puta iana o ratou mahara ki taua ingoa i a ia kua mate nei. 3. Nga mahi mana. — He tino mahi na nga tamariki o Te Aute te whakaropu haere i a ratou, te tapa hoki i a ratou ko mea ko mea. Ko Henare no te ropu i nga Tikoti, e karangatia ana ko te “ Tikoti Gang.” Nga tikanga a tenei ropu ko nga tikanga ano a te Hauhau he hoariri ratou ki nga tikanga pai katoa e whakahaerea ana ki roto ite Kura. Ko te ropu tino kaha tenei kite rorona ite tamariki inahoki he nui 0 nga tamariki o te ropu Karaitiana e hun ana i a ratou, ahakoa ko ratou ano i whakatahuritia i muri mai. He whakaakoranga katoa i roto i enei ahuatanga ki a Henare a i kokoti ia i nga painga i muri mai. . Whakarapopotonga. —Ina whakarapopototia nga korero o te kuranga o Henare i Te Aute ka kitea e tatou ahakoa kaore tana kura i tutuki ara ano nga taonga o Te Aute kei te puranga ia ki roto i a ia, ko nga taonga tino nunui tonu, he taonga i puta i kitea hoki i muri mai. I kite ia ki konei kite tapu kite wehi ote karakia, he karakia hoki tetahi o nga tino mahi oTe Aute. I kite ia i konei i te ahuatanga o te whakangohengohe ki nga mea o runga ake i runga i nga mahi hoia i nga ture hold o te Kareti. 1 matau ia ki konei kite ahuatanga ote peehi ite ngakau riri ahakoa i roto i te pukatanga i runga i nga mahi whutupaoro. I matau ia ki konei kite tikanga o tenei mea ote aroha kite tangata haunga te aroha kikokiko engari te aroha e korero ra a Paora (1 Kor. xn), i runga i nga kauhautanga o te Tatana.

I kite ia ki konei i te tino tikanga o te whakahoa o te tangata kite tangata he tikanga tenei no nga tangata kura e noho huihui ana i nga Kareti. Ina koa i ana te mutunga ote kura a Henare i Te Ante tangi roimata rano ratoii ko ona hoa i te wa e haere ana nga poroporoaki. Karangatanga i a Ia kite Mahi Minita. 4. Te Ran Kareti. —l Te Rau ka kokoti a Henare i nga ruinga o Te Ante, ka hold katoa mai nga taonga kua korerotia ake ra hei painga hei awhina i a ia. I tae mai ai a Henare ki Turanga na tetahi hui Maori ite tan 1900,1901 ranei. Ka toko ake te whakaaro i roto i a ia Ida haere ia kia kite i ona hoa tawhito o Te Ante i Te Rau, i a Poihipi, i a Paraone, i a Hiwinui me etahi atu, te kaha ko enei ka whakawarea a Te Wainohu ka ki atu nga hoa ki a ia “ e hoa e noho tatau i konei, he rawe to matau kainga. Nui atu to matou ngahau e noho nei matou, a hei etahi wa ka powhiritia mai matou e nga pakeha rangatira o te taone nei kia haere atu ki o ratou kainga hei manaaki ma ratou, ki reira hoki ngahau ai waiata ai.” Ko te nohanga tenei o Henare ka timata tana kura i Te Rau. “ He mea arahi ia e te Wairua o te Atua ahakoa he tangata ano ana ipu.” Nga taonga i purangatia mai e Henare o Te Ante apiti mai ki ana o Te Rau i puranga ai ko te kaupapa tonu tena nana ia kawe kite nui i whiwhi ai ia kite ingoa, kite kororia kite honore. Ko Te Rau te kainga i ,tino kurangia ai a Henare kite reo pakeha ki nga tikanga rangatira ate pakeha kite hohonutanga hoki o te whakapono me nga mahi o te whakapono. Tona whakatikanga ake kaore i arikarika paahi rawa ia i te and Grade ara i te hikoinga tuarua mo te minitatanga pakeha. E rua atu hoki hikoinga ka pau katoa i a ia, otira me mehua e tatou tenei kaha ona i runga i taku i mea ake ra i akona tonutia ia kite reo pakeha i konei. Engari he pakari tonu no te mahunga o Henare a i whakatokia tonutia ki roto ki aia te wairua mohio. Ko te kainga tenei i tino orongia ai a Henare kia maheni kia koi hoki mo nga mahi i mua o tona aroaro e takoto mai ana a na ana korero tonu ki a matou ki ona hoa i whakaaki ko wai ma te hunga i pa ki tenei oronga i a ia ara ko (Atirikona) Hapata, ko (Rev.) Tiatetene, ko Reweti (Rev.) Kohere. E tino mohio ana au he tika ko te hunga tenei nana a Henare i tino whakarite mo nga mahi nunui i mua o tona aroaro ko ratou hoki te hunga i noho whakamutunga ia ki nga waewae ka karangatia hoki ia kite karangatanga nui ote mahi Minita, i reira ka karangatia kite pakanga. ITe Aute he kohatu ia katahi ano ka karia mai i te rua a nga tangata nana i horoi nga paru i patukituki atu hoki nga putiotio ko Te Tatana (Mr. Thornton), me Pekarohi (Rev. H. W. Baker), me Te Wiremu Aata (Canon Arthur Williams).

' Ko te hiahia kia roa atu enei korero otira me mutu pea i konei i te mea kua marama ki a koutou nga korero o te kuranga i tenei tangata o te whakaritenga i a ia mo nga mahi nunui i mua i tona aroaro. Haere ra ete hoa ! Haere ra ete toa ki nga mahi katoa ! Kaore he tangata hei whakakapi i to tunga i te mea ko koe anake koe kaore he tangata hei rite mou. E hari ana ia te ngakau e kore rawa o mahi e mate a e mohio ana au mehemea he kupu tahau hei waihotanga ake ki te iwi ki a matou hoki ki o hoa ko te kupu tenei “Carry on ! ara “ Ahakoa kua mutu au kua whawhaitia e au taku whawhai haere tonu koutou, whawhai tonu ! ”