He Reta tuku mai.

Kopara, Issue 79, 31 August 1920, Page 8

He Reta tuku mai.

Kite Etita oTe Kopard.

EKI ana nga kaumata me paremata te kai ka reka. No reira ete Etita OTe Kopava ki te pai kpe ki te uta atu i nga kupu e man ake nei ki runga i nga parirau o to manu, ka taikiu atu ahau ki a koe. Hei titiro ma te kanohi, hei korero hoki ma te ngutu o taku hoa oTe Hau Mataira. E hoa tena koe, Ida ora tonu koe me hau kupu e rere nei i roto i Te Kopara nama 75. E hoa tika tonu haua kupu kia ara taua kati rate rnoe he riri moe na taua. Awhea taua ara ai Ita taua moe? Titiro atu ki nga mahi ate Tai Rawhiti e mahi mai ra ite oranga mo hana tamariki. Ehara ite mea mo te kohi moni anake mo nga hoia a mo te kohi moni ranei hei kawe i nga tamariki ki nga kura nunui. E hoa kei te Tai Rawhiti anake nga mahi nunui ara nga teihana hipi, rere ana nga tarepono mai i tetahi teihana ki tetahi atu teihana puta noa i hona teihana katoa hei korero rna ratou katoa puta noa 1 hona rohe katoa. Ehara ite mea na te Kawanatanga engari na ratou ake ano. Ka kino ia nei te whiwhi kite matauranga e kiia nei e Horomona ? E kore ia nei koe e koa ina whiwhi to tamaiti kite matauranga ? Eki ana koe he hapati henei ra no Ihowa. Kia roa mai taua e moe ana. Ki te mea he pena te tikanga ma taua, he aha te tukunga iho ina mutu nga tau e whitu ? Ki toku mohjo ka tino rawakore rawa atu taua.

E ki ana koe he hanga ran nga mahi a te Tai Rawhiti, ka pewhea ai te harfgarau i te mea kua paenga ki uta takoto ai ? Eki ana koe ki te titiro atu te tangata ki te kotiro aka hiahia atn ki aia i roto i tona ngakat kua puremu ia. He tika tonu toku puremutanga ki nga mahi ate Tai Rawhiti. Ko koe ia e mea ana he hangarau nga mahi a te Tai Rawhiti, engari ko ahau e mea ana ko tera te huarahi pai hei haerenga mo ha tana tamariki. E hoa ma mehemea ka kiia ki a rua pauna ma te tangata kotahi, me ki ake e wha tekau mano te iwi Maori, ka tae kite warn tekau mano pauna hei kawe iha taua tamariki ki nga kura nunui. Kia mohio ai eTe Hau Mataira to tamaiti kite mahi i tana matini miraka kau me tona motu kaa, kei haere tonu ki te tiki pakeha hei mahi iho matini aka pau noaiho nga moni o nga miraka. No reira e te hoa he mea pai te whiwhi ki te matauranga kei tamia tonutia taua e te matauranga o te iwi pakeha. Notemea kua mutu atu te ao tawhito ara nga mahi a o taua tupuna, te patu tangata me te kai tangata me te kai aruhe me te kai hinau me era atu kai 0 te Maori, heoi ano nga kai a te Maori kei te kainga inaianei ko nga mataitai o te moana me nga manu o te motu no te taenga mai nei o te rongopai e kauhautia nei e ho taua minita Ite ata ite ahiahi ka whiwhi nei taua ki te oranga tonutanga. Ko te painga tena o nga mahi a ho taua minita he rui atu i nga purapura a te Atua hei tou ki roto i ton hinengaro hei oranga mo tou tinana me tou wairua. No reira me whakarongo tonu taua ki nga kauhau a 0 taua minita ka whakapono ai ki to taua Ariki ki a Ihu Karaiti ko ia nei te maramatanga 0 te ao. Nona nei te oranga tonutanga no te mea i roto i a Arama ka mate katoa nga tangata waihoki ia Te Karaiti ka whakaorangia katoatia nga tangata, ara te hunga e whakapono ana ki a ia. E mea ana koe i tipokapokangia eau taku titiro ite paipera. E hoa kite korerotia e koe nga upoko o nga Whakatauki mai ite upoko tuatahi a tae noa kite mutunga, e kore rawa koe e kite i tetahi kupu e mea ana he kino te whiwhi ki te matauranga kua korerotio eaute 30 o nga upoko 0 nga Whakatauki me nga upoko o Roma. Kore rawa 1 tika ki runga i taku panui. E mea ana koe tirohia 23 o nga upoko o Matiu mete 23 o nga rarangi. E mea ana taua rarangi, “ Aue, te mate o koutou e nga karaipi, e nga Parihi, e te hunga tinihanga, e hoatu ana hoki e koutou te wahi whakatekau ote miniti o te anihi o te kumine, a kapea ake nga mea nui ote ture.” Te whakawa te tohu tangata te whakapono e tika ana ano kia meatia enei a kia kaua era e kapea. E hoa mo wai nga kupu o tenei rarangi ? Ko wai hoki te hunga tinihanga? He tinihanga koia nga mahi ate Tai Rawhiti ? Heoi ana nga tangata hanga ture ko Timi Kara raua ko Apirana Ngata ko nga mema hanga ture hena o roto ite Paremata. Ko wai hoki nga tangata i tinihangatia e raua ?

E hoa ehara tenei i te mahi tika ma taua te uta hara ki runga i te hunga e kimi ana i te ora mo te iwi Maori. E hoa mehemea e kite ana koe i te ‘huarahi tika e ora ai a taua tamariki tena ra whakaaturia mai ki a tirohia atu te painga o tau huarahi. E mea ana koe me unu e au taku panui i Te Kopava No. 66. He aha koia te mate i pa mai ki a koutou ko ho tamariki e moe mai ra i Taranaki ? Mo haku kupu mihi kite kaha ote Tai Rawhiti kite kohi i tera moni nui ara ite £ 50,000 hei ora mo ha tamariki i hoki mai nei i te pakanga, he mea kino koia tena ki a koe ? E hoa e kore e mutu taku whakamoemiti ki nga mahi ate Tai Rawhiti. Kihai nei ratou i kauhautia kia kaha kite pupuru i tona paku oneone pena ake te moni o te huruhuru hipi mete wai e rere ana, ma wai e whakakorekore tana ? Tena ko ho tamariki e kiia mai nei, E hoa, nui atu ite wha tekau nga tau o Te Whiti raua ko Tohu e kauhau ana ki ho tamariki kia kaua hei reti hei hoko hoki, no te mea kite hoko te tangata i tona whenua e hoko ana ia i tona matua ko tou oranga hoki tena. Kotahi ano homaitanga ate Atua ite whenua mou. Nga kupu nei tika tonn i kuhu mai i tetahi o hoku taringa puta rawa atu i tetahi. I te matenga oTe Whiti raua ko Tohu tere ana a Parihaka i te moana, tae atu hoki ki te riu o Waikato e mahi nei ano kite hoko i henei rangi. Ta te motuka pai hoki hei whakaara i te moe a ho tamariki. Ka pai hoki nga rori o Taranaki, huhu kau ana te rere a te moutuka! Mo to kupu mo Horomona ara mo te matauranga i homai nei e te Atua ki a ia, i mea mai te Atua ki a Horomona, “ Inoi mai ko te aha e hoatu ki a koe.” No reira mei kore i homai i runga, e kore a Horomona e whiwhi. Titiro kite tamaiti a Horomona, i tangohia nei te matauranga i a ia me nga iwi kotahi tekau o Iharaira. Kati pea i konei kei hoha koutou, e taea hoki te aha i te nui ano o nga kupu a Te Hau Mataira. -nt tt r. Na Huta Paaka. Motueka, 7 Hurae, 1920.