Cl.—2a

3

Hui katoa nga kaitatau tuarua i whakahaua c ahau c rua tekau ma tahi ara: tokowaru nga pakeha, toko whitu nga hawhe-kaihe, tokoono nga Maori, ko nga tatau o te Whare Herehere i Akarana, me te Whare Porangi, me te Hohipera, me te Kura a Tipene i roto i te Kauti o Irena he mea tuku mama nga Apiha o ia Whare me te Kura a Tipene. Akuanei i roto i nga Kaute o Kawhia, o Eakarana, me Waikato, he torutoru nei nga tangat ac pangia ana c te mate piwa, a kahore kau he kupu a aku kaitatau tuarua tera he mate uruta i waenga i nga Maori i te wa i tataungia ai Ko nga mate c pangi ana nga Maori he rewharewha lie mate kohikiko he rumatiki me te tini o te tamariki c ngaua ana c te hakihaki. Me tuku atu ano hoki aku whakawhetai kia Hori Paraone kaiwhakamaori o Akarana nana i kimi mai he Maori hei kaitatau tuarua mo te Kauti o Irena me tatahi wahi o te Kauti o Manukau o Pikiparia me te moutere o Waiheke. Ko nga Pakeha reo Maori i whakahaua c ahau i te tuatahi kihai i pai kite mahi notemea he iti te utu i whakaritea ma ratou. Kia kore te awhina mai c Hori Paraone i runga ite kimi Maori c mohio ana kite mahi i taua mahi kua riro maku ano c haere ki Akarana kite whakahaere i nga tikanga i whakahaerea c ia maku. I mua o te whakamutunga i tenei ripoata. E hiahia ana kite tuku i tetahi whakaaro kia perehitia nga pukapuka tatau Maori a muri ake nei kia iti ai te mahi c mahia nei inaianei c nga kaitatau i runga i te whiriwhiri i nga tatau i mua o te tukunga ki Poneke. Ko nga tangata c hiahiatia ana kia mohiotia te wehenga i runga iia wharangi koia enei c mail nei. Wharangi 1 pukapuka No. 6, Kaute o Manukau ara: — Tane Maori ... ... ... 5 T. W. Wahine ... ... ... 4 Kahore i tae kite tekaumarema tau 1 2 Hawhe Kaihe Tane ... ... 1 Neke ake i era tau ... ... 5 4 Wahine... ... ... ... 2 Na mehemea c perehitia peneitia ana i raro o ia Wharangi me te waiho etahi wahi kia takoto kau ana mo nga whika ekore c nui te taima i te mahinga a ekore c penei te nui o te pau o nga pukapuka Kei toku takiwa c tae ana nga pukapuka tatau kite whitu tekau ma warn : a tekau ma rua wharangi o ia pukapuka, a mehemea c ki ana ia pukapuka, ka 936 aku tuhituhinga i nga rarangi kupu me nga whika me nga reta. Heoi he mea ngawari noa iho te titiro ekore c nui te mahi mehemea c perehitia ana ki runga i ia rarangi. Ko tetahi whakaaro hoki aku me tuku kia pena te maha o nga pukapuka, mea perehi ki ia kaitatau kia rite ki nga mea i ahau hei whakaatu i te maha tuturu i runga iia wharangi i runga ite pukapuka ma reira c tere ai te mahi. A i terironga mai o nga tikanga i runga i ia wharangi ote pukapuka ka tahi ka tuhi ite mea perehi. Xi te peratia ka tere tonu te whiriwhiri i nga korero o te pukapuka me te tere o te whakaoti i nga pukapuka tatau, Ka tukua atu c ahau nga apiti i taea ai ehau te hanga i aku pukapuka tatau hei titiro mau, a kei te tukua atu hoki c ahau aku pukapuka tatau kia tirohia c koe. Naku na, Geo. T. Wilkinson, Kaiwhakahaere Maori a te Kawanatanga. Xi te Hekeretari o Earo Tari Maori, Poneke.

No. 5. Te Puiht, E.M., Tauranga, kite Hekeeetabi o Baro, Tari Whenua Maori. E Ta, — Tari o te Kaiwhakawa Tuturu, Tauranga, 20 o Mci, 1891. E whai honore ana ahau kite tuku atu ki a koe ite mera o tenei ra nga pukapuka tatau i tukuna mai ki ahau hei tatau i te maha o nga Maori c noho ana i roto i te Kauti o Tauranga, o Rotorua, me Whakatane. E tiru ana hoki ki taku pukapuka tatau nga tangata c ono tekau ma iwa c noho ana kite Kaute o Taupo, i uru enei kite tatau a taku kai tatau tuarua he mea whakarite ano ia kia peratia ; ko te nuinga ia o ratou c noho ana i Ohaki, me etahi kaiuga ririki o reira, a c Whatekau ma rima nga tane c ruatekau ma wha nga wahine, ko nga kaumatua tane o ratou c toru tekau, a tekau marima i hoki iho ite tekau ma rima nga tau. I roto i nga wahine c ruatekau ma wha tekau ma rua nga kaumatua tekau ma rua kei te hoki iho nga tau i te tekau ma rima tau. Na he penei te maha tuturu o nga Maori i roto i aua kaute c toru ara: No Whakatane c 3,748 i roto i enei 1,261 nga tane kaumatua a c 679 nga tane kihai i tae kite tekau ma rima tau a 1,104 nga wahine kaumatua a c 652 nga wahine kihai i tae kite tekau ma rima tau, tera ano hoki etahi wahine tokowhitu kikai taea te whiriwhiri i o ratou tau. A no Tauranga 1,473 ara c 544 nga tane kaumatua a c 264 nga tane i hoki iho nga tau i te tekau ma rima tau a c 421 nga wahine kaumatua a c 244 nga wahine i hoki iho nga tau ite tekau ma rima tau. Ano Eotorua c 834 ara c 329 nga tane kaumatua, a 138, nga tane i hoki iho nga tau i te tekau ma rima tau, a c 277 nga wahine kaumatua, a c 92 nga wahine i hoki iho nga tau i te tekau marima tau. Hui katoa nga Maori o nga Kaute i taungia c ahau c 6,124. A ahakoa te pera ote maha, c 538 te hokinga iho ote maha ito tera tataunga, a c mahara ana ahau koia nei tetake i hoki iho ai te maha ara: c uru i pohehe mai nga tangata c 250 i te tataunga o te Urewera, c whakaaetia ana tenei c te kaitatau nana i tatau i taua wa. A ko nga tangata c ngaro atu ana ki nga mahi reriwe me etahi atu mahi, 100 a c rima tekau kei te ngaro atu ki Tairua me etahi atu wahi c keri kapia ana, c whakaaturia ana c enei whika nga tangata c 400 a i te mea c kitea ana c hira ke ana nga tane i nga wahine a c hoki iho ana te maha o nga tamariki tane i nga tane kaumatua, me te pera ano hoki nga tamariki wahine, c whaka atu ana tenei 138 te hokinga iho, ahakoa c toru tekau i haere ki etahi atu wahi o te koroni, kotahi rau kua ngaro, ara c whakaaro ana ahau kua mate era i muri iho i tera tataunga ka wha nei tau i muri iho, a c rite ana tenei mate kite 16 tangata i roto i nga tangata 1,000, kite 4 ranei tangata i mate i roto ite tau kotahi. Erangi ko te ahua o nga Maori c ahua ora ana, kahore tetahi mate uruta i pa mai ki a ratou,